Δύο προσφυγικοί συνοικισμοί στο Χαλάνδρι, στέγασαν τους Μικρασιάτες πρόσφυγες του 1922 και όπως ήταν φυσικό, άφησαν το «αποτύπωμά» τους στην ιστορία της περιοχής. Ήταν τόσο δυνατό που ακόμα και σήμερα, παρά τις μεταβολές στην πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής, η ρίζα αυτή παραμένει ισχυρή. Ίσως όχι τυχαία αποτυπώθηκε και στο όνομα του Συνδέσμου Μικρασιατών Προσφύγων Χαλανδρίου «Οι Ρίζες». Για όλα αυτά μας μίλησε εκ μέρους του Συλλόγου ο Νικόλαος Καραμπουρνιώτης, πρόσφυγας τρίτης γενιάς.
-Μιλήστε μας για την περίοδο της πρώτης εγκατάστασης στην περιοχή.
-«Χαλάνδρι, ένα από τα μεγαλύτερα προάστια της Αθήνας όπου από το 1914 άρχισε να δέχεται ροές Μικρασιατών προσφύγων από τον πρώτο διωγμό. Αργότερα το 1918 μεγαλώνει η εγκατάσταση κι έτσι το 1922 εγκαθίσταται στην τότε Κοινότητα του Χαλανδρίου ένας αρκετά μεγάλος πληθυσμός που άγγιζε τις 5.000 Μικρασιατών προσφύγων. Ήρθαν κυρίως από την περιοχή της Ερυθραίας Χερσονήσου όπου βρίσκεται απέναντι από την Χίο.
Με ξακουστές πόλεις και χωριά όπως Βουρλά, Αλάτσατα, Μελί, Σιβρισάρι, Κάτω Παναγιά, αλλά και από άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας όπως Άδανα, Μερσίνα, Αϊβαλί, Σμύρνη, Μενεμένη, Αϊδίνιο Προύσσα, Καππαδοκία, Κωνσταντινούπολη και άλλες. Ανάμεσά τους η μεγάλη στιχουργός του λαϊκού μας τραγουδιού Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, καθώς και ο μεγάλος ρεμπέτης Ατραΐδης».
Ακρόπολις, 4/8/1933: «Το Χαλάνδρι τείνει να παρασταθεί τας τελευταίας ημέρας ως κέντρον υπερφυσικών φαινομένων και υπερκοσμίων δραμάτων. Και αυτό όχι από φήμας και αφηγήσεις που τόσον εύκολα πλάθει η λαϊκή φαντασία, αλλ’ από …οφθαλμοφανή γεγονότα, τα οποία συμβαίνουν εις τον εκεί προσφυγικόν συνοικισμόν και συγκεκριμένως εις το 11ον οικοδομικόν τετράγωνον (το οποίο) γίνεται τόπος… συρράξεων δαιμονικών πνευμάτων”. Πέτρες πέφτουν, κρότοι υπόκωφοι ακούονται και αν πιστεύσωμεν μερικάς αφηγήσεις και υποχθόνια μουγκρίσματα ακούονται ακόμη και ήχοι αλυσσίδων που μετακινούνται. Σαλεύουν φυσικά τα μυαλά και των γειτόνων και των περιοίκων. Ιδιαιτέραν προτίμησιν έχουν τα αόρατα πνεύματα εις τα οικίας Νικ. Μιχαηλίδου, Σοφίας Αντωνοπούλου και Χριστίνας Λεριού. Επ’ αυτών κάθε πέντε λεπτά πέφτουν τα λιθάρια και ακούονται οι απόκοσμοι οδυρμοί, τρυγμοί, και, και …”. Ο αστυνόμος Χαλανδρίου, προς τον οποίον ανεφέρθησαν τα φαινόμενα έχει τοποθετήσει από τριημέρου χωροφύλακας, οι οποίοι και ενεδρεύουν γύρω. Εκτός όμως του αρκετού τρόμου, τον οποίον και αυτοί … συλλέγουν, κανένα άλλο διαφωτιστικόν στοιχείον δεν συνέλεξαν. Οι πέτρες εξακολουθούν να πέφτουν και επί παρουσίαν των και εναντίον των. Κατόπιν τούτου θα παρακληθή ο πρόεδρος της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών κ. Τανάγρας να επισκεφθή εντός της ημέρας την “στοιχειωμένην” περιοχήν και να αποφανθή περί τίνος πρόκειται».
Βεβαίως μια προσεκτική ανάγνωση του δημοσιεύματος δίνει και πιο «ρεαλιστικές» ερμηνείες, προερχόμενες από αστυνομικές πηγές, όπως για απογοητευμένους υποψήφιους γαμπρούς, που έχοντας εισπράξει «χυλόπιτες», πέρασαν σε μέτρα «αντεκδίκησης», πετροβολώντας σπίτια προσφύγων. Δεν ήταν μόνο τα «φαντάσματα» και οι «χυλόπιτες», αλλά και η καθαριότητα, καθώς τις άθλιες συνθήκες που ζούσαν οι πρόσφυγες, κάποιοι γηγενείς τις ερμήνευαν ως έλλειψη καθαριότητας των προσφύγων, με δικιά τους ευθύνη. Από την πλευρά του ο Ριζοσπάστης, βλέπει την άμεση υλική πλευρά του ζητήματος και την προσπάθεια να διωχθούν οι πρόσφυγες που είναι εμπόδιο στην οικονομική εκμετάλλευση των ακινήτων της περιοχής.
-Πότε ιδρύθηκε η πρώτη συλλογικότητα;
-«Το Δεκέμβριο του 1922 οι πρόσφυγες ιδρύουν Σύλλογο Μικρασιατών Προσφύγων Χαλανδρίου όπου εξυπηρετεί τις ανάγκες των προσφύγων σε στέγαση, καταγραφές, υλικά κτλ. Ο Σύλλογος δημιουργεί και Ποδοσφαιρική ομάδα, την Ένωση Προσφύγων Χαλανδρίου, την πρώτη στην πόλη, ενώ διαλύεται πριν την κατοχή όπου ο Παλιός και Νέος Συνοικισμός περνούν τα πάνδεινα από τους κατακτητές λόγω αντίστασης».
Το “Καγιαρό”. Το καΐκι αυτό πέρασε και έσωσε τους Μελιωτες στις Οινούσσες τις μαύρες ημέρες του 1922.Στη φωτογραφία διακρίνονται ο Καπετάν Οδυσσέας Πασσαλής μαζί με τα παιδιά του Θεμιστοκλή, Δημητρό και Κωστή.Η φωτογραφία είναι από αλιευτική δραστηριότητα κάπου στις Κυκλάδες.Το δεύτερο καΐκι του ονομαζόταν”Μαχλί Μπαμπά”.Τη φωτογραφία θα τη βρείτε συλλεκτική στο νέο δίσκο του συλλόγου με τον Νίκο Οικονομίδη που στηρίζει ο Δήμος Χαλανδρίου για τα εκατό χρόνια παρουσίας του μικρασιατικού Ελληνισμού στο Χαλάνδρι. Αρχείο Γιώργου Μ.Βαγιανού
-Πότε επανιδρύθηκε ο σύνδεσμος;
-«Το 2007 ιδρύεται ουσιαστικά ξανά η Μικρασιατική φωλιά όπου ενώνει τον Μικρασιατικό πληθυσμό της πόλης και μεγαλουργεί.Το όνομά του Σύνδεσμος Μικρασιατών Κωνσταντινουπολιτών Ρίζες Χαλανδρίου. Ιδρυτές της ο Γιώργος Κουδούνας, η Αφροδίτη Χατζηγεωργίου, ο Νίκος Κεχαγιόγλου, ο Παντελής Συρμανόγλου, η Κυριακή Χατζησπύρου και άλλοι πρόσφυγες δεύτερης γενιάς».
-Που στεγάζεται ο Σύνδεσμος;
-«Το πρώτο οίκημα που στεγάζεται ο Σύλλογος το παραχωρεί δωρεάν για 5 έτη η Μαρία Καραμπουρνιώτη και τα εγκαίνια κάνει ο γνωστός Μικρασιάτης Βουλευτής δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Καψής μαζί με τον τότε δήμαρχο Χαλανδρίου Γρήγορη Ζαφειρόπουλο. Ο Σύνδεσμος ξεπερνά κάθε προσδοκία σε εκδηλώσεις που αφορούν την Μικρά Ασία, κάνει καταγραφές, παρεμβαίνει στα Μικρασιατικά πολιτιστικά θέματα ανά την Ελλάδα και δημιουργεί το πρώτο Μικρασιατικό Αντάμωμα Συλλόγων».
-Έχουν μπει νέες γενιές στη ζωή του Συνδέσμου;
-«Γίνεται κάτι πρωτοποριακό. Η παλιά γενιά εμπιστεύεται το Σύνδεσμο στη νεολαία της περιοχής. Νέοι από 23 έως 30 ετών αναλαμβάνουν το ΔΣ και όχι άδικα. Ζητούν Μνημείο Θυμάτων Μικρασιατικού Ξεριζωμού και τα καταφέρνουν, δημιουργούν μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις με σπουδαίους καλλιτέχνες, ομιλίες, εκθέσεις, εκδρομές, παρουσία σε κάθε ημέρα Μνήμης που έχει ορίσει το κράτος, αλλά και οργάνωση στην αλληλεγγύη όπως δωρεάν κοινωνικό παντοπωλείο μετά την κρίση, αιμοδοσίες, δράσεις αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες και μετανάστες, δενδροφυτεύσεις, εθελοντισμό στην Πυρόσβεση σε δασικές πυρκαγιές και πολλά άλλα. Αυτό είναι και το σημείο που τους κάνει να ξεχωρίζουν. Ο Σύνδεσμος Μικρασιατών Κωνσταντινουπολιτών Ρίζες, θεωρείται από τους μεγαλύτερους, πιο οργανωμένους και ενεργούς συλλόγους στην Ελλάδα.
Συνεργάζεται με πολλά Σωματεία, είναι μέλος της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδας (ΟΠΣΕ) και διαθέτει μουσικό εργαστήρι εκμάθησης παραδοσιακών οργάνων. Επίσης διαθέτει καλλιτεχνικό εργαστήρι για μικρά παιδιά.
Συμμετέχει σε οτιδήποτε αφορά το Δήμο Χαλανδρίου και προωθεί τον πολιτισμό στην πόλη καθώς παράλληλα αγωνίζεται για τη διάσωση και διάδοση του Μικρασιατικού πολιτισμού διαχρονικά. Η έδρα του είναι στο νέο Συνοικισμό Χαλανδρίου στο πάρκο Λεωνίδας Παπαδόπουλος επί των οδών Βαλαωρίτου – Ποταμού Καλαμά – Μικράς Ασίας και Αιγαίου, σε ένα όμορφο πάρκο που το έχει μεταμορφώσει σε παράδεισο με τη βοήθεια του Δήμου Χαλανδρίου.
Στο Σύνδεσμο θα βρείτε δωρεάν παροχές σε εκδηλώσεις, μπορείτε να πιείτε δωρεάν τον καφέ σας και αρκετές φορές να απολαύσετε μεγάλους καλλιτέχνες μαζί με την παρέα σας. Ο Σύνδεσμος Μικρασιατών Κωνσταντινουπολιτών Ρίζες Χαλανδρίου είναι από τα λίγα σωματεία της χώρας που είναι ανοικτά κάθε μέρα».
-Ποιοι είναι οι στόχοι του Συνδέσμου;
-«Όνειρο του είναι να μεγαλώσει το Μουσικό εργαστήρι και να δημιουργηθεί ένα Μουσείο στην πόλη με την ιστορία του Χαλανδρίου, ώστε να στεγάσει εκεί τα κειμήλια που συλλέγει εδώ και χρόνια και είναι αρκετά και σπάνια. Αυτή τη στιγμή δημιουργεί φάρμα με ζώα και καλλιέργειες στο Μαραθώνα για τις ανάγκες των μελών του και κάθε ανθρώπου που ανήκει σε ευπαθείς ομάδες.
Το μότο του Συνδέσμου είναι:
“Όλοι μαζί κανένας μόνος”.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το Σωματείο όπου μετέτρεψε το έμβλημα του Έτους 1922-2022 σε σημαία και έτσι το Χαλάνδρι ήταν ο πρώτος Δήμος όπου την πρωτοχρονιά ανήρτησε στο Δημαρχείο τη σημαία του Έτους 1922-2022 υπό την εντολή του δημάρχου Σίμου Ρούσσου».
Έρευνα & συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Σχετικά θέματα
Οι Μικρασιάτες του Μαρμαρά στα Νέα Παλάτια Ωρωπού και το μουσείο προσφυγικής μνήμης (φωτορεπορτάζ)
Τα «απολυμαντήρια» της Καλαμαριάς και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες
Θ. Καστανίδης: “1922-1923 Εκατό χρόνια μετά το Μακρονήσι λύνει τη σιωπή του” (audio)
Με τη σημαία που θυμίζει τη Μικρασιατική καταστροφή στο Δημαρχείο
«Η Κρήνη του Χέλιου» από το Μελί της Μικράς Ασίας στο Χαλάνδρι
Το ertnews.gr στο «Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922» στη Λέσβο (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews.gr στο Μουσείο Μικρασιατών Ελευσίνας (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου» (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Αιγάλεω (φωτορεπορταζ)
Περιήγηση στο Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης Χανίων (φωτορεπορτάζ)
To ertnews.gr στο Μουσείο Μεταξουργείου του Βόλου (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews.gr στο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού (φωτορεπορτάζ)
Συνεχής δράση από το 1923: Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών & Περιχώρων (φωτορεπορτάζ)
Το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού στο Προκόπι Ευβοίας
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος