Φιλόξενη γη αποδείχθηκε η Λέσβος για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που βρήκαν αποκούμπι στο αιγαιοπελαγίτικο νησί μετά τον ξεριζωμό τους. Δεν ήταν άλλωστε και άγνωστο το τοπίο, ούτε και οι άνθρωποι, καθώς για χρόνια υπήρχαν συναλλαγές από τα ελληνικά παράλια προς τα Μικρασιατικά, ενώ μόλις λίγα χρόνια πριν ήταν και οι δύο πλευρές εδάφη υπό τη διακυβέρνηση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στο σημαντικό έργο της διατήρησης της ιστορικής μνήμης, προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες ο Σύλλογος Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Λέσβου «Το Δελφίνι» και το «Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922». Για όλα αυτά μας μίλησε ο Δημήτρης Παπαχρυσός, πρόεδρος του Συλλόγου.
-Πότε ιδρύθηκε το «Δελφίνι» και ποιες ανάγκες ήρθε να καλύψει
-Ο Σύλλογος Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών «Το Δελφίνι» ιδρύθηκε το 1990 και έχει έδρα τον προσφυγικό συνοικισμό της Σκάλας Λουτρών του Δήμου Μυτιλήνης.
-Ποια ήταν η κατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους στην περιοχή;
–‘Όπως είναι γνωστό, ο ξεριζωμός του ’22 από τη μικρασιατική Πατρίδα, έφερε ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων στη Λεσβιακή γη. Μια μικρή ομάδα από αυτούς, εγκαταστάθηκε τότε στην περιοχή των Λουτρών. Η εγκατάσταση αυτή έγινε μέσα στο χωριό Λουτρά, αλλά και σε παλιές εγκαταλειμμένες εμπορικές αποθήκες και αγροικίες στη Σκάλα Λουτρών μια περιοχή με υποτυπώδες λιμάνι και δύο ελαιοτριβεία. Η υφιστάμενη εγκατάσταση διατηρήθηκε μέχρι το 1930. Στο διάστημα αυτό, οικοδομήθηκαν από το κράτος σε μια ανοιχτή έκταση με την επωνυμία “Βατσίνα”, 25 σπίτια των δύο δωματίων και παραχωρήθηκαν σε 25 μικρασιατικές οικογένειες το 1931. Έτσι στην περιοχή δημιουργείται ο οικισμός της Σκάλας Λουτρών, ένας καθαρά προσφυγικός οικισμός που στο λόγο των κατοίκων του φέρει ακόμα την ονομασία “ο Συνοικισμός”.
Τόποι καταγωγής των προσφύγων της ευρύτερης περιοχής των Λουτρών ήταν ο Μαρμαράς Αϊδινίου, ο Τσεσμές (Κρήνη), η Αγία Παρασκευή, τα Αλάτσατα και το Εγγλεζονήσι της Ερυθραίας, το Σεβδίκιοϊ της Σμύρνης, οι Φώκαιες, το Τσανταρλί, το Δικελί, το Ατζανός, οι Σααντζήδες της περιοχής Περγάμου και το Αϊβαλί.
-Ποιες είναι οι δράσεις του συλλόγου;
-Τα μέλη του Συλλόγου είναι 227 και οι δραστηριότητές του είναι ευρέως γνωστές στην κοινωνία της Μυτιλήνης. Μερικές από αυτές είναι η βράβευση αριστούχων μαθητών του τοπικού διαμερίσματος Λουτρών, η έκδοση συλλεκτικών ημερολογίων για τις αλησμόνητες πατρίδες της Μ. Ασίας, η έκδοση περιοδικού με τα νέα του Συλλόγου, η προστασία του Περιβάλλοντος με δενδροφυτεύσεις και καθαριότητα παραλιών, η τοποθέτηση πινακίδων οδοσήμανσης για τα αξιοθέατα της περιοχής, η διατήρηση μουσικών και χορευτικών τμημάτων, η συντήρηση χώρου αθλοπαιδιών και γηπέδου μπάσκετ για την νεολαία του οικισμού, η συντήρηση κτιρίου που στεγάζει την βιβλιοθήκη μας η οποία διαθέτει περίπου 8.500 βιβλία όλων των κατηγοριών και κυρίως το «Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922» που καθημερινά συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες και πολλούς μαθητές από όλα τα σχολεία της Λέσβου.
-Το Μουσείο τι είδους εκθέματα φιλοξενεί στον εκθεσιακό χώρο;
-Το “Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922”, ιδρύθηκε από τον Σύλλογο και εγκαινιάσθηκε στις 12 Αυγούστου 2006, παρουσία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίου. Το κτίριο στο οποίο στεγάζετε είναι το πρώην δημοτικό σχολείο, το οποίο ήδη από το 2003 είχε κλείσει και τα λιγοστά παιδιά που είχαν απομείνει μεταφέρθηκαν στο σχολείο Λουτρών.
Το κτίριο, το οποίο βρισκόταν σε κακή κατάσταση παραδόθηκε από τη Νομαρχία στο Σύλλογό μας μετά από σχετική αλληλογραφία και έτσι ξεκίνησε η προσπάθεια μετατροπής του σε Μουσείο με σκοπό να στεγάσει τα κειμήλια που είχαν φέρει οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Με χρηματοδότηση του Συλλόγου, μια μικρή ομάδα μελών του, επί τρία χρόνια, με προσωπική εργασία και με πρωτεργάτη τον δάσκαλο και καλλιτέχνη, κ. Σταύρο Βαλαχή, προχώρησε στην ανάπλαση του χώρου των145 τ.μ. και τη μετατροπή του σε ενιαία αίθουσα για στέγαση της πρώτης συλλογής των προσφυγικών κειμηλίων.
Τα κειμήλια κυρίως δε οι παραδοσιακές φορεσιές που συγκεντρώθηκαν, βγαλμένα από τα μπαούλα των προσφύγων συγχωριανών, ήταν σε κατάσταση φθοράς, αλλά όλα αυτά συντηρήθηκαν με μεγάλη επιμέλεια από τα ενεργά μέλη του Συλλόγου, τα οποία με την δεξιοτεχνία και το ταλέντο τους τα έκαναν να φαίνονται στις βιτρίνες του Μουσείου σαν καινούργια.
Η συλλογή του Μουσείου, η οποία διαρκώς μεγαλώνει από προσφορές, περιλαμβάνει περισσότερα από 500 εκθέματα διαφόρων κατηγοριών. Σε κάθε αντικείμενο μνημονεύεται ο τόπος προέλευσης, το όνομα του κατόχου πρόσφυγα που το έφερε, καθώς και το όνομα του δωρητή που το παραχώρησε.
Εκτός από τα κειμήλια, στο χώρο του Μουσείου υπάρχουν δύο επίτοιχοι χάρτες μεγάλων διαστάσεων. Στον μεγαλύτερο χάρτη απεικονίζονται περίπου 2500 χωριά της Μικράς Ασίας με σημαντικό Ελληνικό πληθυσμό το 1922 ενώ έχουν σημειωθεί και οι τόποι εγκατάστασης των προσφύγων στην Ελληνική επικράτεια. Στον δεύτερο μικρότερο χάρτη, απεικονίζονται οι πόλεις που δημιούργησαν πριν 3000 χρόνια στα παράλια της Μικράς Ασίας οι Αιολείς, οι Ίωνες και οι Δωριείς.
Στο χώρο του Μουσείου υπάρχει και μία μακέτα της πόλεως της Σμύρνης όπως αυτή ήταν πριν την καταστροφή, ενώ υπάρχει και οδηγός αναζήτησης των σημαντικότερων μνημείων και κτιρίων της πόλεως.
Στο Μουσείο επίσης λειτουργεί εξειδικευμένη βιβλιοθήκη που συνεχώς εμπλουτίζεται με καινούρια βιβλία είτε από δωρεές είτε από αγορές του Συλλόγου.
-Ποια είναι η δράση του συλλόγου;
-Οι κάτοικοι του προσφυγικού Συνοικισμού της Σκάλας Λουτρών, είναι αρωγοί στην προσπάθεια που καταβάλει ο Σύλλογος για τον εμπλουτισμό και την συντήρηση των κειμηλίων που στεγάζονται σε αυτό και αισθάνονται πολύ περήφανοι για την καταγωγή τους. Σε αυτό είχε συμβάλει αρκετά χρόνια πριν ο Σύλλογος όταν τότε έλαβαν χώρα μια σειρά εκδηλώσεις, όπως μουσικοχορευτικές και λαογραφικές παραστάσεις, καθώς και θεατροποιημένα δρώμενα με σκοπό η υπόθεση της καταγωγής να ενσωματωθεί στη σκέψη όλων και οι παλιοί να ξαναμιλήσουν για τις χαμένες πατρίδες. Ο απώτερος στόχος ήταν η αναζήτηση ριζών και η ενίσχυση της μικρασιάτικης μνήμης και συνείδησης.
Λόγω του ιδιαίτερου ιστορικού και λαογραφικού χαρακτήρα του Μουσείου, το ενδιαφέρον των επισκεπτών είναι μεγάλο και οι εκπαιδευτικές επισκέψεις αρκετές.
Ο επισκέπτης και ιδιαίτερα ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί για τη Μικρά Ασία, από τον πρώτο ελληνικό αποικισμό και την εξέλιξη των περιοχών όπου εγκαταστάθηκαν Έλληνες μέχρι και το 1922, καθώς και για την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα. Ακόμη, μέσα από τα αντικείμενα μπορεί κανείς να γνωρίσει μικρές προσωπικές ιστορίες και να διακρίνει την τέχνη και τις συνήθειες των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Στο Μουσείο δεν υπάρχει αντίτιμο για την είσοδο και δέχεται επισκέπτες μόνο κατόπιν ραντεβού. Email επικοινωνίας: delfini33@gmail.com
Το «Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922» αποτελεί μια μικρή προσφορά του Συλλόγου και των κατοίκων της Σκάλας Λουτρών, στην προσπάθεια διατήρησης της ιστορικής μνήμης και διάσωσης των τελευταίων «θησαυρών της Μ. Ασίας» επάνω στη Λέσβο. Όλοι αυτοί που την έζησαν δεν υπάρχουν πλέον. Τα παιδιά και τα εγγόνια τους όμως, την έχουν κάνει βίωμά τους μέσα από τις αφηγήσεις τους. Αυτές τις αφηγήσεις και τα κειμήλια συλλέξαμε και τοποθετήσαμε μέσα στο Μουσείο από παππούδες, γιαγιάδες, βιβλία και ενώσαμε τα κομμάτια τους για να κρατήσουμε τη μνήμη ζωντανή…
-Πως σκοπεύει να κινηθεί ο σύνδεσμος την τρέχουσα περίοδο που συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή;
-Για το έτος 2022 υλοποιούμε τις παρακάτω εκδηλώσεις:
Μάρτιος 2022: Έχει ολοκληρωθεί και είναι υπό έκδοση Επετειακή έκδοση του περιοδικού μας με τίτλο «100 χρόνια Εθνικής Μνήμης Μικρασιατικού Ελληνισμού, μέσα από ιστορικά κείμενα, γεγονότα και αφηγήσεις».
Απρίλιος 2022: Έκθεση φωτογραφιών Σμύρνης, τεμάχια 150, μέγεθος Α3 δανεισμένα από το ΚΕΜΙΠΟ του Δήμου Ν. Ιωνίας σε ημερομηνία που δεν έχε ακόμη οριστεί και θα ανακοινωθεί σύντομα.
Μάιος 14: Εκδήλωση για την Μ. Ασία με αφηγήσεις από τα παιδιά, ιστοριών προσφύγων και άλλα δρώμενα σε συνεργασία με το Δημοτικό Σχολείο Λουτρών.
Μάιος 15: Εκδήλωση για την Μ. Ασία στον αύλειο χώρο του Μουσείου, από το Β΄ Λύκειο Μυτιλήνης.
Ιούνιος 5: Διαγωνισμός Ζωγραφικής και Έκθεσης σε συνεργασία με όλες τις τάξεις του Δημοτικού σχολείου Λουτρών.
Ιούλιος 9: Βραδιά παραμυθιού σχετικού με την Μ. Ασία με την Νάσια Δαφιώτη και τον Γρηγόρη Μολυβιάτη.
Ιούλιος 24 : Διοργάνωση του 11ου «Κολυμβητικού Διάπλου Μικρασιατικής Μνήμης» σε συνεργασία με τους Πολιτιστικούς Συλλόγους Γέρας και Αθηνών.
Αύγουστος 7: Βράβευση αριστούχων μαθητών και μαθητών που διακρίθηκαν στους διαγωνισμούς ζωγραφικής και έκθεσης.
Αύγουστος 21: Εκδήλωση με θέμα «Ανθρώπων Μνήμες, 100 χρόνια μετά…» που θα περιλαμβάνει, αφηγήσεις Μικρασιατών προσφύγων 2ης και 3ης γενιάς, θα είναι πλαισιωμένη με την παραδοσιακή ορχήστρα της κ. Βασιλικής Παπαγεωργίου καθώς και με το χορευτικό τμήμα του Συλλόγου.
Αύγουστος 22: Πανηγυρικός εσπερινός στο εκκλησάκι της Παναγίας του προσφυγικού συνοικισμού της Σκάλας Λουτρών και εν συνεχεία συναυλία με τίτλο «Μικρασία χαίρε» από την ορχήστρα Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης, στον αύλειο χώρο του «Μουσείου Προσφυγικής Μνήμης 1922».
Αύγουστος 23: Λειτουργία στην Παναγιά την Αψηλή, την προσφυγοπαναγιά.
Σεπτέμβριος 14: Εκδήλωση με ομιλίες και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο της Σκάλας Λουτρών με θέμα «Μικρά Ασία πατρίδα της Ψυχής μας».
Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Σχετικά θέματα
Συνεχής δράση από το 1923: Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών & Περιχώρων (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στα Προσφυγικά της Πάτρας πριν την ανάπλασή τους (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιατών Ελευσίνας (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου» (φωτορεπορτάζ)
To ertnews.gr στο Μουσείο Μεταξουργείου του Βόλου (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews.gr στο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού (φωτορεπορτάζ)
Περιήγηση στο Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης Χανίων (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Αιγάλεω (φωτορεπορταζ)
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος