Αυτοί που περίμεναν ότι μετά την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών η Τουρκία θα εμφάνιζε ένα πιο διαλλακτικό πρόσωπο, αποκλιμακώνοντας την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο και εγκαταλείποντας την προκλητική ρητορική διαψεύστηκαν οικτρά. Τις τελευταίες ημέρες η έξοδος του Τσεσμέ στο κεντρικό Αιγαίο συνοδεύεται από στοχευμένες δηλώσεις τόσο του ίδιου του Ερντογάν, όσο και έτερων υψηλόβαθμων στελεχών της τουρκικής διπλωματίας, που αποδεικνύουν ότι ο αναθεωρητισμός, όχι μόνο παραμένει ενεργός, αλλά αποτελεί στρατηγική επιλογή της Άγκυρας.
Του Πιέρρου Τζανετάκου
Αυτοί που περίμεναν ότι μετά την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών η Τουρκία θα εμφάνιζε ένα πιο διαλλακτικό πρόσωπο, αποκλιμακώνοντας την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο και εγκαταλείποντας την προκλητική ρητορική διαψεύστηκαν οικτρά. Τις τελευταίες ημέρες η έξοδος του Τσεσμέ στο κεντρικό Αιγαίο συνοδεύεται από στοχευμένες δηλώσεις τόσο του ίδιου του Ερντογάν, όσο και έτερων υψηλόβαθμων στελεχών της τουρκικής διπλωματίας, που αποδεικνύουν ότι ο αναθεωρητισμός, όχι μόνο παραμένει ενεργός, αλλά αποτελεί στρατηγική επιλογή της Άγκυρας.
Όπως έχουμε επισημάνει ξανά, η εξωτερική πολιτική του προέδρου Ερντογάν αναπτύσσεται σε πολλά επίπεδα και έχει έναν κοινό παρονομαστή: Την αποτίναξη των «δεσμών», όπως ο ίδιος συνηθίζει να λέει, της Συνθήκης της Λοζάνης. Το 2023 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας και ο Ερντογάν έχει υποσχεθεί στο ετερόκλητο εθνικιστικό ακροατήριό του ότι οι εορτασμοί θα βρουν τη χώρα μεγαλύτερη και ισχυρότερη. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν χάνει ευκαιρία να επιστρέφει στο 1922. «Η επίθεση κάποτε από ορισμένους στρατούς (σσ: εννοεί την απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων το 1919 στη Σμύρνη και την επιχείρηση αργότερα προς το Σαγγάρειο) αποτέλεσε απόπειρα εισβολής απευθείας στα εδάφη μας. Ο ενθουσιασμός να μάς καταστήσουν αιχμαλώτους στην Ανατολία, που άρχισε με την εισβολή στη Σμύρνη, κατέληξε σε απογοήτευση, μέσα στον κόλπο της Σμύρνης… Το έθνος μας μετέτρεψε τη συνθήκη των Σεβρών σε κουρελόχαρτο στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας και ενίσχυσε την παρουσία του στην Ανατολία. Όσοι συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν να εισβάλουν σε αυτή την ιερή γη με τους στρατούς τους κατέφυγαν σε νέες ύπουλες μεθόδους», δήλωσε προ ολίγων ημερών ο Ερντογάν, περιτυλίγοντας το παρόν με τα συμβολικά τραύματα του παρελθόντος.
Η πραγματικότητα, πάντως, είναι πως οδεύουμε προς γενικότερες γεωπολιτικές διευθετήσεις με επίκεντρο την Ανατολική Μεσόγειο και ορισμένα από τα εδάφη που την περιβάλλουν: Συρία, βόρεια Αφρική και φυσικά Κύπρος. Οι Τούρκοι εμπλέκονται διεκδικητικά σε όλη την περιοχή, ενώ τους τελευταίους μήνες βάζουν ξανά στο τραπέζι και το Αιγαίο, ερχόμενοι σε ευθεία αντιπαράθεση με την Ελλάδα. Η παλαιοθωμανική διπλωματία, με πολλά και διαφορετικής φύσεως θέματα να μπαίνουν στο τραπέζι, βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη. Η Άγκυρα θέλει στο εγγύς μέλλον να προσαρτήσει- άγνωστο ακόμα με ποιον τρόπο- τα συριακά εδάφη νοτιοανατολικά των συνόρων της, να μεγεθύνει την στρατιωτική και πολιτική επιρροή της στη Λιβύη, να νομιμοποιήσει το ψευδεπίγραφο τουρκολιβυκό μνημόνιο διευρύνοντας την τουρκική ΑΟΖ και να επιβάλει λύση εκτός του υπάρχοντος πλαισίου στην Κύπρο, προωθώντας ουσιαστικά τη διχοτόμηση- de facto ή de jure– και την περαιτέρω τουρκοποίηση του βορείου μέρους του νησιού. Παραλλήλως, κινείται επιθετικά, λόγω και έργω, για την ανατροπή του υφιστάμενου καθεστώτος του Αιγαίου, απειλώντας διαρκώς την Αθήνα. Σε όποιο, ή όποια, από αυτά τα μέτωπα κερδίσει κάτι ο Ερντογάν θα μπορεί να το εμφανίσει ως μεγάλη νίκη και να γίνει, όπως ο ίδιος λυσσωδώς επιχειρεί, ο δεύτερος πατέρας, μετά τον Κεμάλ, των Τούρκων.
Καθώς η Τουρκία επιδιώκει να καθιερωθεί ως ο ισχυρός παίκτης στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ενοχλείται σφοδρά από διπλωματικές πρωτοβουλίες της Ελλάδας όπως ήταν το Φόρουμ Φιλίας που συνεδρίασε στην Αθήνα. Στην Άγκυρα θεωρούν ότι τέτοιου είδους κινήσεις σκοπεύουν στην περιθωριοποίηση της Τουρκίας και φυσικά δεν είναι τυχαίο ότι κάθε φορά που η Ελλάδα προσπαθεί να φύγει προς τα εμπρός ακολουθεί μια σπασμωδική ενέργεια από την άλλη πλευρά του Αιγαίου. Τέτοια ήταν και η έξοδος του Τσεσμέ, την ώρα μάλιστα που η Αθήνα περιμένει απάντηση στην πρόσκληση που έχει απευθύνει για τη συνέχιση των διερευνητικών συνομιλιών. Παραλλήλως, η αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, θα οδηγούσε σε εξ ανάγκης κατευνασμό της Τουρκίας φαίνεται να προκαλεί περαιτέρω εκνευρισμό του Ερντογάν, ενώ δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε επιπλέον σπασμωδικές ενέργειες από την πλευρά των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες μάλιστα τις επόμενες μέρες θα αναπτυχθούν στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο της διακλαδικής άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα».
Στις εβδομάδες που ακολουθούν υπάρχουν καίρια ορόσημα που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο τη συνέχεια των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά τις ευρύτερες ισορροπίες στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Πέραν της συνέχισης ή μη των διερευνητικών επαφών- και του συνακόλουθου παιχνιδιού επίρριψης ευθυνών σε περίπτωση που αυτές ναυαγήσουν- στις 25 Μαρτίου συνεδριάζει η Σύνοδος Κορυφής, όπου και θα παρουσιαστεί η απόρρητη έκθεση του Ζοσέπ Μπορέλ για την Τουρκία. Η Αθήνα κρατά και πάλι μικρό καλάθι αναφορικά με τυχόν κυρώσεις για την τουρκική προκλητικότητα, αλλά γνωρίζει ότι αυτή τη φορά και με τα νέα δεδομένα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι Βρυξέλλες και δη η Γερμανία θα κληθούν να πάρουν εναργέστερη στάση για τα όσα συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών γνωρίζουν ότι ακόμα και η εμμονή στη στασιμότητα από την πλευρά των 27 θα έχει ιδιαίτερα σημαινόμενα για τις μελλοντικές εξελίξεις. Σε συνέχεια των συμπερασμάτων του προηγούμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ενδέχεται να αποφασιστεί η σύγκληση συνδιάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο. Άγνωστα, όμως παραμένουν τόσο το πλαίσιο, όσο και ο στόχος μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, ενώ αμφισβητούνται εκ προοιμίου και τα έννομα ή μη αποτελέσματα που θα μπορούσε να προκαλέσει. Ανώτερες διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Ελλάδα δηλώνει μεν πρόθυμη να συμμετάσχει σε μια τέτοια συνάντηση, υπό την προϋπόθεση όμως ότι στο τραπέζι θα καθίσουν όλα τα αναγνωρισμένα μέρη, υπονοώντας ότι χωρίς την παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία και αναμένεται να εμποδίσει η Άγκυρα, δεν μπορεί να σταθεί οποιοδήποτε πολυμερές σχήμα. Κατεξοχήν, όμως, σημαντικότερη εξέλιξη είναι η άτυπης πενταμερής για το Κυπριακό που θα πραγματοποιηθεί στο τέλος Απριλίου στην Ελβετία, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει κοινός τόπος για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων από εκεί που είχαν μείνει το 2017. Όπως όλα δείχνουν και με βάσει τις αναφορές τόσο από την Άγκυρα, όσο και από τον νέο ηγέτη του ψευδοκράτους, η τουρκική πλευρά θα εγκαταλείψει την προοπτική της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, στρεφόμενη σε άλλες λύσεις, που εκκινούν από τη χαλαρή συνομοσπονδία και καταλήγουν στη διχοτόμηση. Εκτίμησή μας είναι ότι αυτή τη στιγμή οι Τούρκοι θεωρούν ότι ο αδύναμος κρίκος του γεωπολιτικού παζλ που αναλύεται παραπάνω, δεν είναι ούτε η Συρία, πολλώ δε μαλλον το Αιγαίο. Αδύναμος κρίκος είναι η Κύπρος. Δεν πρόκειται να υπάρξουν βιαστικές κινήσεις από την πλευρά της Άγκυρας, άλλωστε τα τετελεσμένα στο νησί είναι βαθιά εμπεδωμένα και δύσκολα αναστρέψιμα. Όλοι όμως γνωρίζουν ότι μια πιθανή διχοτόμηση σχεδόν ισοδυναμεί με προσάρτηση, άρα και εδαφική επέκταση. Η περίοδος έως το 2023 θα είναι μακρά και δύσκολη. Στην Αθήνα, όμως, το γνωρίζουν και όπως έχει αποδειχθεί είναι έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος