Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα[/blocktext]
Το τραύμα στον ενικό. Το τραύμα του ενός, του καθενός ανθρώπου. Πρώτα αυτό που λέμε το συμβάν. Αυτό που ψάχνουν αδιάκριτα όσοι θέλουν να το μετατρέψουν σε καταναλωτικό προϊόν. Αυτό που πλαστογραφούν όσοι θέλουν να το στριμώξουν σε επετειακούς μονόλογους. Μετά το συμβάν ακολουθεί η μεταφορά στο νοσοκομείο. Καταστολή. Αναισθησία. Επέμβαση. Και έπειτα έρχεται η ανάνηψη. Σε έναν Θάλαμο Ανανήψεως.
Το τραύμα όμως αντιστέκεται. Σκάβει κάτω από την επιφάνεια του σώματος, εκεί όπου βρίσκεται ο κόσμος αυτών που ο Ιπποκράτης ονόμαζε τα άδηλα: δηλαδή τα σκοτεινά, τα αινιγματικά, αυτά που η τέχνη (η ιατρική, η όποια τέχνη) δυσκολεύεται να διαγνώσει, να βρει το φάρμακο για να τα γιατρέψει, γιατί καθώς ο βίος του γιατρού, του ασθενούς είναι βραχύς δεν προλαβαίνουμε να γίνουμε σοφοί. Κι έτσι κάποτε αυτό που καραδοκούσε αναδύεται, σκάει μύτη, με νέο όνομα. Σωματικό. Ψυχικό. Το τραύμα καραδοκεί, κάπου στο σπήλαιο που το λέμε και ασυνείδητο, να έρθει η επόμενη στιγμή, το νέο συμβάν που θα το ξυπνήσει, θα γεμίσει με νέα σχήματα και χρώματα την παλιά εικόνα, που μέσα στην παρούσα αγωνία, θα αποκτήσει φόρμα και φωνή. Και τότε καταλαβαίνουμε πως τα τραύματα δεν είναι ένα ή δύο, δεν είναι ατομικά ή συλλογικά, είναι μια αλυσίδα που κάθε κρίκος βγαίνει δύσκολα, επώδυνα στο φως.
Θάλαμος Ανανήψεως: Μικρά Ασία, Πολυτεχνείο, Κύπρος, Μνημόνια. Οι κρίκοι της αλυσίδας που βγαίνουν στο φως. Οι κρίκοι μιας αλυσίδας που δένει σήμερα έναν λαό στον βράχο του Προμηθέα. Χρειάστηκε ο εξευτελισμός, η ισοπέδωση, η λεηλασία της χώρας μας από τα Μνημόνια για να ξυπνήσουν μέσα μου οι προηγούμενες μνήμες. Αλλά όχι μόνον αυτά. Χρειάστηκε ακόμα η αντίσταση πολλών ανθρώπων στο νεοφιλελεύθερο «Δόγμα του σοκ» που, όπως και τα ηλεκτροσόκ, γυρεύει πριν απ´ όλα να σκοτώσει τη μνήμη των λαών και των ανθρώπων. Ανάνηψη ίσον αντίσταση. Αγώνας για την απελευθέρωση των κατεχόμενων εδαφών της μνήμης. Τα πρόσωπα που μέσα σε αυτό το βιβλίο θυμούνται για να αντισταθούν είναι πολλά. Πρώτα είναι τα πολλά πρόσωπα της αφηγήτριας. Του κοριτσιού που παρακολουθεί μαζί με τη γιαγιά και τον αδελφό της τις ραδιοφωνικές «Αναζητήσεις μέσω Ερυθρού Σταυρού». Παρακολούθηση που θα σταματήσει απότομα όταν η γιαγιά Καλλιόπη καταλαβαίνει ότι ο άντρας της έχει τελειώσει σε κάποιο λάκκο στη Μικρά Ασία. Αλλά που θα φέρει, τώρα που η μνήμη ξύπνησε, μιαν άλλη αναζήτηση: αυτή του μικρασιατικού ξεριζωμού αλλά και ενός ζωντανού κόσμου που συνεχίζει. Ο Στέλιος, ο πατέρας του κοριτσιού, διαδέχεται μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο: θυμάται τις στιγμές ευτυχίας στο Σεβδίκιοϊ, τα γεγονότα στην αποβάθρα της Σμύρνης. Κι έπειτα η μάνα, η Φωτεινή, μικρό κοριτσάκι που, ανυπεράσπιστο, ζητιανεύει ένα ψαράκι από τους ψαράδες στο Μεσολόγγι, όπου έχει βρεθεί.
Οι ξεριζωμένοι φτιάχνουν την καινούρια ζωή τους. Μέσα από σκηνές όπου τη συγκίνηση διαδέχεται το χιούμορ, η αφηγήτρια φτάνει στην εφηβεία. Κι εκεί την περιμένει η εθνοσωτήρια 21η Απριλίου. Το βασίλειο του φόβου και του κιτς. Μια νέα Αλμυρά έρημος, που διαδέχεται εκείνη που κατάπιε έναν νικητή στρατό και αφάνισε τον ιωνικό και τον ποντιακό πολιτισμό χιλιάδων αιώνων. Η χουντική εθνικοφροσύνη θα εθίσει υπολογίσιμο μέρος της κοινωνίας στη χυδαιότητα και την ασκήμια και θα ετοιμάσει, εν ονόματι της «Ελλάδας Ελλήνων Χριστιανών», τη νέα καταστροφή του Ελληνισμού.
Μέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Η αφηγήτρια φτάνει εκεί τυχαία. Ανακαλύπτει πρώτα την ελευθερία ως πράξη και μετά την κατανίκηση του φόβου. Είναι οι στιγμές που δεν αναλύεις, αλλά ζεις. Βιώνεις ένα εμείς που επιτέλους γίνεται κυριολεκτικό. Καθώς φτάνει το βράδυ της Παρασκευής οι εξεγερμένοι καταλαβαίνουν ότι ο αντίπαλος δεν διστάζει να σκοτώσει. Δεν υποχωρούν. Η αφήγηση όσων ακολούθησαν δεν γίνεται και πάλι από μια αλλά από πολλές φωνές που κάνουν τον Θάλαμο ανανήψεως ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα – ντοκουμέντο. Ένας δεκαπεντάχρονος που στεκόταν κοντά στην πόρτα. Ένας νοσοκόμος τραυματιοφορέας, ένας γιατρός, μιλούν κι αυτοί πρώτη φορά μετά από χρόνια. Ακολουθούν ο κυριολεκτικός θάλαμος ανανήψεως και μετά η δύσκολη επάνοδος σε αυτό που συνήθως λέμε ζωή. Λίγοι σχετικά θα προσέξουν ότι, όταν η Χούντα πέφτει, η θολή Μεταπολίτευση συμπίπτει με μια καταστροφή εφάμιλλη με αυτή της Μικράς Ασίας, την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η δίκη των Χουντικών και η προαναγγελθείσα δίκη για την Κύπρο που δεν θα γίνει ποτέ. Μια κύπρια αγωνίστρια μιλά σε πρώτο πρόσωπο: αφηγείται την απαγορευμένη από τους Τούρκους πορεία των γυναικών στα κατεχόμενα.
Το βιβλίο τελειώνει επιστρέφοντας στο σήμερα των Μνημονίων. Τελειώνει σαν ένα άλλο γράμμα στην κόρη της συγγραφέως, σκηνοθέτιδα και συγγραφέα πια και την ίδια. Κλείνει σαν μια παράδοση της περιουσίας που ακόμα δεν μας κλέψαν από τον λεηλατημένο τόπο μας. Παράδοση μνήμης. Προϋπόθεση συλλογικής ανάνηψης.
Πέπη Ρηγοπούλου
Το βιβλίο της Πέπης Ρηγοπούλου Θάλαμος Ανανήψεως. Μικρά Ασία, Πολυτεχνείο, Κύπρος, Μνημόνια κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ταξιδευτής (σελ.: 264, τιμή: 14,50 €).
Εξώφυλλο: Προσομοιώσεις: εντοιχισμένο κορίτσι στους σεισμούς του Γκουτζαράρ, Πέπη Ρηγοπούλου, Ινδία, 2001.
Η ΠΕΠΗ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ γεννήθηκε από Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Αθήνα. Σπούδασε Χημεία στην Αθήνα και Ιστορία της Τέχνης στο Ινστιτούτο Τέχνης και Αρχαιολογίας της Σορβόννης, όπου το 1984 υποστήριξε τη διατριβή της La scene chez Paul Klee. Δίδαξε Ιστορία Πολιτισμού & Τέχνη και Τεχνολογία στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Ιστορία Τέχνης & Τέχνη και Επικοινωνία στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει γράψει βιβλία και μελετήματα για τον Πολιτισμό, την Τέχνη, τον Μύθο και την Ψυχανάλυση. Έχει διοργανώσει συνέδρια, συμπόσια, ημερίδες και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με επίκεντρο τα δικαιώματα του ανθρώπου, τα κινήματα αντίστασης και αλληλεγγύης και την πόλη της Αθήνας. Έχει σκηνοθετήσει θεατρικές παραστάσεις και μια σειρά από ντοκιμαντέρ και video. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά για θέματα πολιτισμού και πολιτικής.
Προσωπική ιστοσελίδα: www.facebook.com/Πέπη-Ρηγοπούλου
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος