Τι είναι ο προσωπικός πληθωρισμός: Ένα ψηφιακό εργαλείο και απλά μαθήματα οικονομίας από την ΕΚΤ

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), για να βοηθήσει τα νοικοκυριά να διαμορφώνουν σε καθημερινή βάση τον «δείκτη προσωπικής τους ακρίβειας», δημιούργησε μια νέα ηλεκτρονική εφαρμογή.

Η ΕΚΤ ουσιαστικά έφτιαξε μια διαδικτυακή πλατφόρμα για τον υπολογισμό του «προσωπικού πληθωρισμού» σε μια περίοδο που η άνοδος των τιμών έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας των πολιτών.

Ενδεχομένως να αναρωτηθεί κάποιος για τη χρησιμότητα και τη σκοπιμότητα της digital καταγραφής του προσωπικού δείκτη πληθωρισμού.

Κάποιος άλλος ίσως σκεφτεί ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί «περί άλλων τυρβάζουν» κι αντί να κινούνται στην κατεύθυνση θωράκισης της κοινωνίας και της αποτροπής φαινομένων φτωχοποίησης, φτιάχνουν apps που καταγράφουν την καθημερινότητα της ακρίβειας. Κι αυτό όταν, ήδη, αναλύσεις σημειώνουν ότι οι φτωχότεροι πλήττονται περισσότερο από το ράλι τιμών, ειδικά σε βασικά αγαθά.

Πλήγμα στους αδύναμους

Με βάση την έκθεση του 2022 για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση του Ινστιτούτου Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) η ακρίβεια πλήττει περισσότερο τους εργαζόμενους και τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Ειδικότερα, αναφέρεται ότι, «τον Απρίλιο του 2022 η απώλεια αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού ήταν ίση με 18% έναντι 14,7% τον Μάρτιο. Ο μέσος μισθός του ιδιωτικού τομέα είχε απολέσει τον Απρίλιο του 2022 το 9,9% της αγοραστικής του δύναμης, ενώ ο μέσος μισθός μερικής απασχόλησης το 28%.
Η επίδραση της ακρίβειας στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών είναι ιδιαίτερα άνιση. Αντίστοιχα άνιση είναι η αμοιβή των εργαζομένων μερικής απασχόλησης έναντι των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης, όπως και των γυναικών έναντι των ανδρών, αν συνυπολογιστούν και οι ώρες εργασίας» σημειώνεται στην έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ.

Στο ίδιο μήκος κύματος και η Τράπεζα Πειραιώς σε ανάλυσή της σημειώνει ότι στην τρέχουσα συγκυρία νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα βιώνουν υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού, τα οποία φθίνουν όσο ανερχόμαστε στην εισοδηματική κλίμακα.

Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας

Η ΕΚΤ διαχρονικά έχει στηρίξει την οικονομία της ΕΕ εν μέσω κρίσεων και πανδημίας, συχνά «μπαίνοντας» στο μάτι των «σκληρών» βορείων που πάντα ζητούν «σφιχτές» δημοσιονομικές πολιτικές.

Και σήμερα που η ενημέρωση και η εκπαίδευση είναι σημαντική, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προσπαθεί να ανοίξει διαύλους και με την συγκεκριμένη εφαρμογή να δώσει την ευκαιρία στον καθένα να κατανοήσει πόσο τον επηρεάζει η όλη εικόνα των τιμών.

Μέσα από μια ειδική ιστοσελίδα (Στατιστικές πληροφορίες: Πληθωρισμός (www.euro-area-statistics.org) αναλύει με πολύ απλά λόγια τι είναι πληθωρισμός και πώς γίνονται οι συγκρίσεις και οι μετρήσεις που καθημερινά αναρτώνται ή καταγράφονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Όπως αναφέρεται στον ιστότοπο «η διαδραστική έκδοση εξετάζει τον πληθωρισμό από στατιστική άποψη. Εξηγεί λεπτομερώς τι είναι ο πληθωρισμός και πώς μετριέται από τις στατιστικές υπηρεσίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Βοηθάει να διευκρινιστεί πώς ο πληθωρισμός είναι παράγοντας στο πλαίσιο των καθηκόντων των κεντρικών τραπεζών και πώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παρακολουθεί τον πληθωρισμό.
Επίσης, παρουσιάζει τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να θεωρούν ότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος ή χαμηλότερος σε σχέση με τον επίσημα μετρούμενο ρυθμό πληθωρισμού».

Επίσης, με βάση την ΕΚΤ, η εφαρμογή παρέχει «μια πιο εμπεριστατωμένη εικόνα των διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο «καλάθι αγορών» το οποίο χρησιμοποιείται για την επίσημη μέτρηση του πληθωρισμού».

Υπολογίστε τον πληθωρισμό σας

Η ΕΚΤ σημειώνει ότι με την αξιοποίηση της εφαρμογής αυτής (4. Υπολογιστής προσωπικού πληθωρισμού (www.euro-area-statistics.org) ότι κάθε ευρωπαίος πολίτης μπορεί να υπολογίσει τον δικό του ρυθμό πληθωρισμού με βάση το καλάθι αγαθών και υπηρεσιών του και να τον συγκρίνει με τον ρυθμό πληθωρισμού της χώρας του

Η ηλεκτρονική έκδοση της ΕΚΤ χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια καθένα από τα οποία περιλαμβάνει διαδραστικές εικόνες:

1. Τι είναι ο πληθωρισμός;
   Αυτό το κεφάλαιο εξηγεί την έννοια του πληθωρισμού, γιατί ο ρυθμός πληθωρισμού είναι σημαντικός και πώς και γιατί διαφέρει από χώρα σε χώρα και στον χρόνο.
2. Πώς μετριέται ο πληθωρισμός;
   Αυτό το κεφάλαιο εξετάζει τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του ρυθμού πληθωρισμού. Εξηγεί ποια αγαθά και υπηρεσίες περιλαμβάνονται στον υπολογισμό και περιγράφει τις προκλήσεις που υφίστανται.
3. Επίσημα μετρούμενος πληθωρισμός και εκτιμώμενος πληθωρισμός.
   Αυτό το κεφάλαιο εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εκτιμούν τον πληθωρισμό, συγκρίνει τον εκτιμώμενο πληθωρισμό με τον επίσημα μετρούμενο πληθωρισμό και εξηγεί τις διαφορές μεταξύ των δύο.
4. Υπολογιστής προσωπικού πληθωρισμού.
   Σε αυτό το κεφάλαιο μπορεί να υπολογίσει ο οιοσδήποτε τον δικό του ρυθμό πληθωρισμού με βάση τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αγοράζει και να τον συγκρίνει με τους επίσημα μετρούμενους ρυθμούς πληθωρισμού.

Η ΕΚΤ δίνει αναλυτικές οδηγίες χρήσης της εν λόγω πλατφόρμας μέσα από μια σειρά ερωτοαπαντήσεων:

• Πώς λειτουργεί ο υπολογιστής προσωπικού πληθωρισμού;

Ο υπολογιστής προσωπικού πληθωρισμού καθορίζει τον προσωπικό σας ρυθμό πληθωρισμού με βάση τις καταναλωτικές σας τάσεις.
Κατανείμετε τις μηνιαίες δαπάνες σας στις διάφορες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών για να μάθετε τον ρυθμό πληθωρισμού σας.
Στη συνέχεια μπορείτε να συγκρίνετε τις δαπάνες σας με τον μέσο όρο της χώρας σας.

Βήμα 1: Επιλέξτε τη χώρα στην οποία ζείτε

Επιλέξτε τη χώρα σας για να συγκρίνετε τον ρυθμό πληθωρισμού σας με τον εθνικό μέσο όρο. Μπορείτε επίσης να συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας με τους ρυθμούς πληθωρισμού στις διάφορες χώρες της ζώνης του ευρώ και με τον ρυθμό πληθωρισμού για το σύνολο της ζώνης του ευρώ.

Βήμα 2: Πληκτρολογήστε λεπτομέρειες σχετικά με τις προσωπικές δαπάνες σας

Καταχωρίστε τις δαπάνες σας στις 12 κύριες κατηγορίες. Εάν επιθυμείτε λεπτομερέστερο υπολογισμό, μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε τις υποκατηγορίες για την περαιτέρω κατανομή της κατανάλωσής σας.
Κάνετε τις καλύτερες δυνατές εκτιμήσεις για τις κατηγορίες που περιέχουν σχετικά σπάνιες αλλά υψηλές δαπάνες.
Για τα αυτοκίνητα, διαιρέστε τη συνολική τιμή αγοράς ενός καινούργιου ή μεταχειρισμένου αυτοκινήτου με τον αριθμό των μηνών κατά τους οποίους σκοπεύετε να το χρησιμοποιήσετε. Για παράδειγμα, εάν σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε το αυτοκίνητό σας για έξι χρόνια, θα είναι 72 μήνες (6 x 12 = 72).

Βήμα 3: Τα αποτελέσματά σας

Προχωρήστε προς τα κάτω για να δείτε τον επίσημο ρυθμό πληθωρισμού για την επιλεγμένη χρονική περίοδο και τον προσωπικό ρυθμό πληθωρισμού σας.

• Η διαφορά μεταξύ των δύο ρυθμών δείχνει κατά πόσον ο προσωπικός ρυθμός πληθωρισμού σας είναι υψηλότερος ή χαμηλότερος από τον επίσημο ρυθμό πληθωρισμού.

Μπορείτε επίσης να δείτε ποια αγαθά και υπηρεσίες κατέγραψαν τη μεγαλύτερη μεταβολή στους αντίστοιχους ρυθμούς πληθωρισμού τους.
Οι εικόνες που εμφανίζονται στο «Προσωπικό καλάθι κατανάλωσης» και στο «Ιστορικό προσωπικού πληθωρισμού» δείχνουν τις τάσεις των προσωπικών δαπανών σας σε σύγκριση με τις αντίστοιχες τιμές του ΕνΔΤΚ και απεικονίζουν τον προσωπικό ρυθμό πληθωρισμού σας διαχρονικά.

• Ποια δεδομένα χρησιμοποιεί ο υπολογιστής;

Για να υπολογίσει τον προσωπικό ρυθμό πληθωρισμού σας, ο υπολογιστής χρειάζεται τα ακόλουθα στοιχεία: το μέσο ποσό που δαπανάτε κάθε μήνα για αγαθά και υπηρεσίες (εσείς πρέπει να εισαγάγετε αυτά τα στοιχεία) και στοιχεία σχετικά με τις εξελίξεις στις τιμές των αγαθών και των τιμών που αγοράζετε (ο υπολογιστής αποκτά αυτά τα στοιχεία αυτομάτως από τη στατιστική βάση δεδομένων Statistical Data Warehouse της ΕΚΤ).

• Αποθηκεύονται τα δεδομένα σχετικά με τις καταναλωτικές δαπάνες μου;

Τα δεδομένα σχετικά με τις καταναλωτικές δαπάνες σας δεν αποθηκεύονται πουθενά. Ο υπολογιστής χρησιμοποιεί μόνο νεοεισαχθέντα δεδομένα. Εάν διαγράψετε κάποιο από τα στοιχεία που έχετε εισαγάγει ή εάν κλείσετε τον υπολογιστή, δεν θα τα «θυμηθεί» αργότερα.

• Πόσο συχνά επικαιροποιούνται τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται στον υπολογιστή προσωπικού πληθωρισμού;

Τα δεδομένα σχετικά με τις εξελίξεις στις τιμές που χρησιμοποιούνται στον υπολογιστή προσωπικού πληθωρισμού αποκτώνται από την στατιστική βάση δεδομένων Statistical Data Warehouse, στην οποία τα στοιχεία για τον πληθωρισμό επικαιροποιούνται κάθε μήνα. Αυτό σημαίνει ότι η συχνότητα επικαιροποίησης των δεδομένων που χρησιμοποιούνται από τον υπολογιστή είναι επίσης μηνιαία.

• Πώς υπολογίζεται ο προσωπικός ρυθμός πληθωρισμού;

Η εκτίμηση του προσωπικού ρυθμού πληθωρισμού είναι μια τιμή που συνοψίζει τις μεταβολές των τιμών όλων των αγαθών και υπηρεσιών που αγοράζει ένα άτομο.

Εάν ένα άτομο αγοράσει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες που καταγράφουν μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών, ο προσωπικός ρυθμός πληθωρισμού τους θα είναι υψηλότερος από τον αντίστοιχο ρυθμό ενός ατόμου που αγοράζει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες με μικρότερες αυξήσεις τιμών.

Ο προσωπικός ρυθμός πληθωρισμού υπολογίζεται ως «σταθμισμένος» μέσος όρος των ρυθμών πληθωρισμού όλων των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνει ένα άτομο. Οι συντελεστές στάθμισης ισούνται με τα μερίδια δαπανών που εισάγονται από εσάς.

• Παρέχει ο υπολογιστής απολύτως ακριβή εκτίμηση του προσωπικού πληθωρισμού;

Ο υπολογιστής παρέχει εκτιμήσεις του προσωπικού πληθωρισμού, αλλά για να είναι απολύτως ακριβείς αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλα τα ακόλουθα στοιχεία:

• Τις τρέχουσες τιμές κάθε προϊόντος και υπηρεσίας που αγοράζεται.
• Τις τιμές του προηγούμενου έτους για κάθε προϊόν και υπηρεσία που αγοράστηκε.
• Το μηνιαίο ποσό που δαπανάται για κάθε προϊόν και υπηρεσία.

Ως εκ τούτου, αν και είναι δυνατός ο υπολογισμός του προσωπικού ρυθμού πληθωρισμού με απόλυτη ακρίβεια, αυτό θα απαιτούσε σημαντική επιπλέον προσπάθεια για την απόκτηση όλων των δεδομένων.

Παρόμοιοι υπολογιστές πληθωρισμού διατίθενται στους δικτυακούς τόπους ορισμένων εθνικών στατιστικών υπηρεσιών και εθνικών κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ:

Κεντρικές τράπεζες:

• Oesterreichische Nationalbank
• Lietuvos bankas

Εθνικές στατιστικές υπηρεσίες:

• Statistik Austria (Αυστρία)
• Statistikaamet (Εσθονία)
• Tilastokeskus (Φινλανδία)
• INSEE (Γαλλία)
• Destatis (Γερμανία)
• Central Statistics Office (Ιρλανδία)
• Centrālā statistikas pārvalde (Λετονία)
• Lietuvos statistika (Λιθουανία)
• Instituto Nacional de Estatística (Πορτογαλία)
• Statistični urad (Σλοβενία)
• Instituto Nacional de Estadística (Ισπανία)