Ελληνοτουρκικά: Αναμένεται κλιμάκωση της ρητορικής Ερντογάν με πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας

Τους επόμενους μήνες θα πρέπει να περιμένουμε ακόμα μεγαλύτερη ένταση και βιαιότητα στον λόγο του Ερντογάν, δήλωσε μιλώντας στην ΕΡΤ ο αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς δικαίου στο ΑΠΘ, Μίλτος Σαρηγιαννίδης.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα κλιμακώσει η πλευρά της Άγκυρας αυτή την έντονη ρητορική, η οποία εκτός από τη βιαιότητα του λόγου αλλά και των πράξεων, διότι ο Τούρκος πρόεδρος ανέβηκε στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, δείχνοντας φωτογραφίες, έχει να κάνει κυρίως με τον τρόπο με τον οποίον η ίδια η Τουρκία, το καθεστώς Ερντογάν φυσικά έχει αποφασίσει να πορευθεί»», τόνισε ο κ. Σαρηγιαννίδης.

«Το γεγονός ότι ο Ερντογάν εμφανίστηκε μπροστά στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως ένας άλλος πλασιέ ψευδών ειδήσεων δεν τον ενδιαφέρει. Τον ενδιαφέρει να κερδίσει το momentum. Τον ενδιαφέρει εκείνη τη στιγμή να μιλήσει στο δικό του ακροατήριο, και το δικό του ακροατήριο δεν είναι το σύνολο των κρατών μελών του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών στη Γενική Συνέλευση. Είναι προφανώς εκείνα τα κράτη τα οποία είναι κομμάτι αυτού που πιστεύει ο ίδιος πως είναι τα σύνορα της καρδιάς του ή η γαλάζια του πατρίδα. Είναι εκείνα τα κράτη στα οποία υπάρχουν συμπαγείς σημαντικοί μουσουλμανικοί πληθυσμοί. Είναι εκείνα τα κράτη στα οποία απευθύνθηκε, στα οποία γνωρίζει πως θα αντιληφθούν τον ρόλο της Τουρκίας ως έναν ρόλο ηγέτιδας δύναμης στον χώρο του Ισλάμ. Αυτό τον ενδιαφέρει και μέσα σε αυτή τη λογική επιχείρησε να παρουσιάσει μια εικόνα της Ελλάδας, η οποία προφανώς αποτελεί πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Κυρίως όμως, μέσα από την Ελλάδα προσπάθησε να θίξει το ζήτημα της Δύσης και του τρόπου με τον οποίον η Δύση ουσιαστικά αντιστρατεύεται το δικό του όραμα, τη δική του ιδέα, το δικό του αφήγημα για μία νέα μεγάλη Τουρκία. Η Ελλάδα είναι απλά το όργανο.

Οι προκλήσεις από την πλευρά του καθεστώτος Ερντογάν κλιμακώνονται αναφορικά με όλη τη βεντάλια των ζητημάτων που διαρκώς σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα θέτει η Τουρκία. Συνεπώς δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι μιλάει πλέον για την μουσουλμανική μειονότητα. Και φυσικά οι αναφορές έχουν να κάνουν με τουρκική μειονότητα στη Θράκη, δεν είναι καινούργιο. Είναι απλά ένας ακόμη τρόπος προκειμένου η Τουρκία να θέτει με πάρα πολύ μαξιμαλιστική διάθεση τα ζητήματα τα οποία θεωρεί πως υπάρχουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να τα παρουσιάζει ως δομικά, ως συστημικά προβλήματα, για τα οποία η Ελλάδα δεν κάνει τίποτα, για τα οποία η Τουρκία προσπαθεί να βρει λύσεις, είναι εκείνο το κράτος το οποίο ενδιαφέρεται για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή, ενώ αντίθετα η Ελλάδα είναι ταραξίας. Αυτή είναι η πλήρης αντιστροφή της πραγματικότητας, την οποία ως αφήγημα παρουσιάζει το καθεστώς Ερντογάν και είναι σίγουρο πως τους επόμενους μήνες θα δούμε ακόμη μεγαλύτερη ένταση και ακόμα μεγαλύτερη βιαιότητα στον λόγο. Αν τώρα αυτή μεταφραστεί και επιχειρησιακά, αυτό φυσικά είναι ένα άλλο ζητούμενο για το οποίο πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.

Έχει αποδείξει το καθεστώς Ερντογάν -πριν από ενάμισι χρόνο, για παράδειγμα- ότι μπορεί να εργαλειοποιήσει τις μικτές μεταναστευτικές ροές και να χρησιμοποιήσει τις δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων, οι οποίοι κοιτάνε στη Δύση, στην Ευρώπη με απόγνωση, με τέτοιον τρόπο ώστε να εξυπηρετήσει τα δικά του συμφέροντα. Αυτό μπορεί να γίνει στον Έβρο. Μπορεί να γίνει στα ελληνικά νησιά, όπου και να γίνει πάντως θα γίνει σε βάρος της Ελλάδας. Διότι ακριβώς τα θύματα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι οι αδύναμοι. Είναι οι ευάλωτοι. Είναι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι θα εργαλειοποιηθούν. Τον Ερντογάν δεν τον ενδιαφέρει αν θα υπάρχουν θύματα. Ή μάλλον, τον ενδιαφέρει να υπάρχουν θύματα, ώστε με αυτόν τον τρόπο να αναδείξει ακόμη μια φορά την «αναλγησία» και τη «σκληρότητα» της Ελλάδας απέναντι στο μεταναστευτικό. Αυτό τον εξυπηρετεί διπλά, τόσο γιατί βοηθάει να φτιάξει το προφίλ της Τουρκίας σε διεθνές επίπεδο. Και φυσικά από την άλλη πλευρά να «χτυπήσει» την Ελλάδα και να πλήξει το δικό της διπλωματικό προφίλ, αλλά τον βοηθά και στο εσωτερικό, διότι ο ίδιος δέχεται κριτικές και πίεση αναφορικά με τη διαχείριση του μεταναστευτικού στην Τουρκία. Ήδη η αντιπολίτευση χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ως ένα ζήτημα, στο οποίο ασκείται κριτική στον Ερντογάν, γιατί είναι πραγματικά αρκετά τα εκατομμύρια των μεταναστών και προσφύγων που έχουν κατακλύσει την Τουρκία και δημιουργούνται συνθήκες κοινωνικής έκρηξης εκεί εξαιτίας των μεταναστών σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία ενός μεγάλου κομματιού του τουρκικού λαού. Συνεπώς, ο ίδιος κάπου, κάπως, πρέπει να δείξει και στο δικό του εσωτερικό ακροατήριο, ενόψει των εκλογών, ότι εργάζεται συστηματικά για την επίλυση του μεταναστευτικού ζητήματος».

Από την πλευρά του ο καθηγητής διεθνών σχέσεων του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Τσάκωνας, δήλωσε μιλώντας στην εκπομπή «Συνδέσεις» της ΕΡΤ πως δεν θεωρεί πιθανό το σενάριο συνειδητής πρόκλησης θερμού επεισοδίου από την Τουρκία.

Όπως είπε ο κ. Τσάκωνας:

«Νομίζω πως η ελληνική πλευρά έχει κινηθεί αρκετά αποτελεσματικά σε σχέση με το να κλείσει τα παράθυρα, τις πόρτες ή και τις σχισμές σε ενδεχόμενη ευκαιρία του Τούρκου προέδρου να δημιουργήσει ένα τετελεσμένο στην περιοχή, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Συνεπώς, δεν νομίζω ότι υπάρχει ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου από συνειδητή προσπάθεια της Τουρκίας. Ένα ενδεχόμενο το οποίο πρέπει να μας προβληματίσει βεβαίως, είναι η πιθανότητα να γίνει κάποιο λάθος, ατύχημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο. Κυρίως να εμφανίσει την ελληνική πλευρά επιτιθέμενη, που είναι ένα από τα μέρη του αφηγήματος που χτίζει ο Τούρκος πρόεδρος τον τελευταίο καιρό.

Νομίζω ότι – τουλάχιστον αυτό έδειξε στην τοποθέτησή του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών – το ζήτημα της εμφάνισης του ανθρωπιστικού προσώπου της Τουρκίας και της μεταφοράς του προβλήματος στην Ελλάδα, όσον αφορά την επαναπροώθηση ή ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των μεταναστών στον Έβρο, είναι θα έλεγα ένα ζήτημα το οποίο ξαναμπαίνει στο τραπέζι λόγω μιας αντικειμενικής πραγματικότητας. Δηλαδή έχει γίνει βαρίδι πλέον για την τουρκική πλευρά και νομίζω ότι ένα από τα ζητούμενα της στο επόμενο διάστημα είναι με ποιον τρόπο – επειδή επιβαρύνεται και η τουρκική κοινωνία σε πολύ μεγάλο βαθμό – θα αρχίσει να προωθεί τον προσφυγικό πληθυσμό που βρίσκεται στην Τουρκία, τόσο προς την Ευρώπη όσο και προς τη Συρία ή και άλλες περιοχές».

«Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια εποχή όπου υπάρχει μια σύσφιξη των σχέσεων της Μόσχας με την Άγκυρα, τη στιγμή που η Άγκυρα φαίνεται να μην έχει διαύλους επικοινωνίας ούτε με την Ουάσιγκτον, ούτε με την Αθήνα. Υπάρχει ένα έλλειμμα επικοινωνίας που ανησυχεί πολλούς, καθώς αυτή η κλιμάκωση δεν αφήνει κανένα περιθώριο για να γίνουν επαφές τουλάχιστον για τα βασικά», επεσήμανε ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ, Φάνης Παπαθανασίου, θέτοντας το ερώτημα αν αυτό θα έπρεπε να προκαλεί ανησυχία.

«Ανησυχία για προβλήματα τα οποία μπορεί να προκύψουν σε ένα γεωπολιτικό περιβάλλον τόσο σύνθετο και τόσο ασταθές, ναι, υπάρχει προφανώς», απάντησε ο κ. Τσάκωνας. «Σε σχέση με την Ελλάδα, οι δίαυλοι επικοινωνίας είναι ένα μεγάλο ζητούμενο. Και πολύ σωστά η ελληνική πλευρά το επιχειρεί. Σε πολύ μεγάλο βαθμό με τον τρόπο αυτό απονομιμοποιεί και την τουρκική επιχειρηματολογία. Θέλουμε τον διάλογο, υπό όρους βεβαίως, αλλά τον επιθυμούμε. Από την πλευρά της Τουρκίας, νομίζω ότι τα πράγματα όσον αφορά τη στρατηγική της είναι δεδομένα. Αυτό που επιθυμεί να κάνει είναι, μέσα σε ένα πλαίσιο αναβαθμισμένης θέσης – διότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αναβάθμισε την Τουρκία και μια σειρά από επιλογές της, όπως η συμφωνία όσον αφορά την εξαγωγή των σιτηρών κλπ, νομιμοποίησε ακόμη περισσότερο τη θέση της – είναι με ποιον τρόπο μπορεί να συνεχίσει αυτή την τακτική του μεσολαβητή στην κατεύθυνση του να πετύχει αυτό που είναι ο μεγάλος της στόχος, η στρατηγική αυτονομία. Αυτό είναι το ζητούμενο για την Τουρκία, να μπορεί να λειτουργεί στο περιβάλλον της ως κεντρική δύναμη. Αυτό πιστεύει ότι είναι, με ανάλογο τρόπο πρέπει να μπορεί και να λειτουργεί. Τουλάχιστον έτσι αντιλαμβάνεται τα πράγματα ο κ. Ερντογάν».

Τι περιμένει από την πλευρά του εξήγησε στην ΕΡΤ και ο πρόεδρος των συνοριοφυλάκων, Παναγιώτης Χαρέλας: «Με την ρητορική που έχει ξεκινήσει η Τουρκία τους τελευταίους μήνες είναι βέβαιο ότι, όπως περάσαμε ένα δύσκολο καλοκαίρι, θα περάσουμε και ένα δύσκολο φθινόπωρο και έναν δύσκολο χειμώνα. Απλώς, σε όλη αυτή τη διαδικασία είναι βέβαιο ότι οι καιρικές συνθήκες θα είναι πάρα πολύ δύσκολες και θα είναι πάρα πολύ δύσκολη και σε εμάς, όχι μόνο στον Έβρο, αλλά γενικότερα και στα νησιά, η διαχείριση του μεταναστευτικού. Βλέπετε ότι τα πλοιάρια αυτή τη στιγμή των μεταναστών με 3 και 4 μποφόρ ναυαγούν, πεθαίνει κόσμος και καταλαβαίνετε πάρα πολύ καλά ότι αν συνεχιστεί μία τέτοια κατάσταση, θα έχουμε πολλά ατυχήματα μέσα στον χειμώνα και νομίζω ότι για όλα αυτά θα είναι 100% υπόλογη η Τουρκία και όχι η Ελλάδα. Είναι σημαντικό. Εύχομαι να μη δούμε τέτοιες καταστάσεις, αλλά δυστυχώς έχουν αρχίσει ήδη τα ναυάγια. Άρα, λοιπόν, θα πρέπει να είμαστε όλοι μας πάρα πολύ προσεκτικοί. Αυτό που ήθελα να πω, γιατί μας εξοργίζουν και εμάς όλα αυτά που έχουν ειπωθεί από τον Τούρκο πρόεδρο, νομίζω ότι στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σκοινί».