Εκδηλώσεις για την Ελληνική Επανάσταση στα Καλάβρυτα

Έκπληκτοι οι Tούρκοι διάβαζαν λίγο μετά την 24 Φεβρουαρίου 1821 την διακήρυξη ενός πρίγκιπα ονόματι Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο οποίος απευθυνόταν σε μια ομάδα ανθρώπων με το περίεργο αρχαϊκό τους όνομά, δηλαδή Έλληνες, αντί του γνωστού Ρούμ-Ρωμαίοι και τους καλούσε να συμμετάσχουν σε μια εξέγερση ενάντια στο οθωμανικό κράτος. «Πολεμήστε για την πίστη και την πατρίδα. Έλληνες έφτασε η ώρα,… Για άλλη μια φορά λοιπόν, γενναίοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, καλούμε για την Ελευθερία στην κλασική γη της Ελλάδος! Ας πολεμήσουμε στον Μαραθώνα και τις Θερμοπύλες! Ας πολεμήσουμε στους τάφους των πατέρων μας, οι οποίοι, για να μας αφήσουν ελεύθερους, πολέμησαν και πέθαναν εκεί!».

Με αφορμή τον εορτασμό του αγίου Αλεξίου, τον Μάρτιο του 1821 συγκεντρώθηκαν στην μονή της Λαύρας στα Καλάβρυτα οι επικεφαλής της επανάστασης και ενώπιον του Παλαιών Πατρών Γερμανού έδωσαν όρκο να αγωνιστούν μέχρι θανάτου, για την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Αυτό προσπάθησε και πέτυχε να αναπαραστήσει η θεατρική ομάδα μαθητών στα Καλάβρυτα υπό τον Ευθύμιο Τζόβολο.

Στις 16 Ιουλίου 1821 ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας Ρόμπερτ Κάσλρεϊ  έγραφε προς τον Τσάρο: «Είμαι πεπεισμένος ότι τα τρομερά γεγονότα που ταλαιπωρούν σήμερα αυτό το τμήμα της Ευρώπης… αποτελούν παρακλάδι αυτού του οργανωμένου πνεύματος εξέγερσης που μεταδίδεται συστηματικά σε όλη την Ευρώπη, και που εκρήγνυται όπου εξασθενίζει η κυβερνητική εξουσία». Ο Αλέξανδρος Α΄ του έγραψε: «Αν απαντήσουμε στους Τούρκους με πόλεμο, η Επαναστατική Επιτροπή στο Παρίσι θα θριαμβεύσει και καμία κυβέρνηση δεν θα μείνει όρθια».[1] Γενικά ήταν διάχυτη η άποψη ότι επρόκειτο για κάτι ανάλογο με την γαλλική επανάσταση, παροδικό, καταδικασμένο να αποτύχει. Δεν είχαν καταλάβει τι συνέβαινε. Συνέχεαν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων με τις αγριότητες εκείνων που προσκυνούσαν τον βωμό της φιλοσοφίας στον Ναό του Λογικής, όπως μετονόμασαν την Παναγία των Παρισίων.[2]

Έτσι, ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ τους αντιμετώπισε ως harbis δηλ. αντι-ισλαμικές πολεμικές ομάδες, και το σύμφωνο Zimmet που απαιτούσε υπακοή προσφέροντας σε αντάλλαγμα “ασφάλεια”, έπαψε να ισχύει.[3]

Το 1828, μετά από όλες τις μεγάλες μάχες της επανάστασης, ο Έλληνας πατριάρχης, γνωρίζοντας τι περίμενε ο σουλτάνος από εκείνον, έγραψε ένα μνημόνιο προς την υψηλή πύλη, προτείνοντας μια λύση. Οι ραγιάδες θα εγκατέλειπαν όλα όσα κέρδισαν στον πόλεμο. Το οθωμανικό κράτος θα τους συγχωρούσε για τους μη καταβληθέντες φόρους cizye, δηλ. τον κεφαλικό φόρο που κατέβαλαν για να διατηρούν το κεφάλι τους οι μη μουσουλμάνοι, και θα παρέτεινε την φορολογική ελάφρυνση για ένα χρόνο. Στην ουσία, ο πατριάρχης προσέφερε επιστροφή στο status quo ante. Ήταν μια μελωδία στα αυτιά του Μαχμούντ, ο οποίος δεν κατάλαβε κάτι πολύ σημαντικό. Ότι οι Έλληνες δεν είχαν καμία επιθυμία να ξαναγίνουν ραγιάδες.

[1] Steven Schwartzberg, The Lion and the Phoenix – 1: British Policy Toward the “Greek Question”, 1831–32, 1988, Middle Eastern Studies, 24 (2), σ. 145.

[2] ^{Darrin M. McMahon, Enemies of the Enlightenment – The French Counter-Enlightenment and the Making of Modernity, Oxford University Press, New York 2001, σ. 91.}

[3] Faruk Birtek, Citizenship and the Nation-State in Greece and Turkey, Routledge, London 2005, σσ. 67–9, 76–7.