Την ώρα που πολλοί εμπειρογνώμονες στον τομέα της δημόσιας υγείας σε όλο τον κόσμο είναι επικεντρωμένοι στην αντιμετώπιση της πανδημίας του SARS-CoV-2, ορισμένοι επιστήμονες τονίζουν ότι παρόμοιοι ιοί και μικροβιακοί οργανισμοί δεν θα πρέπει να αγνοούνται καθώς μπορεί να αποτελέσουν την επόμενη μεγάλη απειλή για την ανθρωπότητα.
«Οι μεγαλύτερες απειλές εξακολουθούν να προέρχονται από ιούς που ήδη γνωρίζουμε», λέει στο επιστημονικό περιοδικό «Nature» ο Amesh Adalja, ειδικός στην αντιμετώπιση των πανδημιών και ανώτερος μελετητής στο Κέντρο Ασφάλειας για την Υγεία του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
Ο ιός της γρίπης για παράδειγμα «έχει αποδείξει ξανά και ξανά ότι είναι ικανός να προκαλέσει πανδημίες. Επιπλέον, με βάση τη γενετική του δομή είναι πραγματικά θέμα χρόνου να εμφανιστούν νέα στελέχη που θα έχουν την ικανότητα να μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο», προσθέτει ο επιστήμονας.
Η πανδημία της γρίπης του 1918-1919 σκότωσε περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους, περισσότερο δηλαδή από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν στην πανδημία της γρίπης το 1957–1958 ενώ υπήρξαν και άλλες.
Καθώς ο SARS-CoV-2 συνεχίζει να εξαπλώνεται οι επιστήμονες δεν θα πρέπει να αγνοήσουν τους άλλους κορονοϊούς. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ υπάρχουν επτά τύποι κορονοϊού ικανοί να μολύνουν τον άνθρωπο, συνολικά όμως υπάρχουν εκατοντάδες. Αν και τα αναπνευστικά σύνδρομα MERS και SARS επίσης προκαλούνται από κορονοϊό, δεν εξαπλώθηκαν πολύ αποτελεσματικά στους ανθρώπους, λέει ο Adalja ότι «τα γεγονότα φέτος έδειξαν ότι αυτή η ιογενής οικογένεια πρέπει να ληφθεί πολύ πιο σοβαρά». Για παράδειγμα, ο MERS δεν μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων, αλλά περίπου το 35% των νοσούντων πεθαίνουν – γεγονός που τον καθιστά πολύ πιο θανατηφόρο από τον SARS-CoV-2.
«Η πιο πιθανή φυσική απειλή που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι είναι από έναν ιό RNA που προσβάλλει το αναπνευστικό σύστημα και επομένως αυτή η κατηγορία μικροβίων θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα», είχε γράψει ο Adalja το 2018.
Πράγματι, ο SARS-CoV-2 είναι ένας τέτοιος ιός. Σήμερα ο Adalja πιστεύει ότι όταν εξαπλώνεται ένας παρόμοιος ιός, ανεξάρτητα από το εάν προέρχεται ή όχι από τον ιό της γρίπης ή κάποιον κορονοϊό, θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι μπορεί να εξελιχθεί σε πανδημία επειδή μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.
Το πρόβλημα της αντιμικροβιακής αντοχής
Τον περασμένο Νοέμβριο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε προειδοποιήσει ότι το φαινόμενο της αντιμικροβιακής αντοχής (AMR) είναι εξίσου επικίνδυνο με την πανδημία.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Βιομηχανίας Φαρμάκου (IFPMA), σχεδόν 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας αυτής της ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά και «χωρίς ανάληψη ισχυρής δράσης για να διασφαλιστεί η κατάλληλη χρήση των υπαρχόντων αντιβιοτικών, καθώς και νέων και καλύτερων θεραπειών, ο αριθμός αυτός μπορεί να αυξηθεί σε δέκα εκατομμύρια έως το 2050», αναφέρει σε ανακοίνωσή της.
Ο Linfa Wang, καθηγητής στο Πρόγραμμα Αναδυόμενων Λοιμωδών Νοσημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ντιουκ, τα βακτήρια AMR παραμένουν βασικό μέλημα, αλλά «τουλάχιστον μπορούμε να τα παρακολουθούμε συστηματικά και στοχευμένα».
Παρά την αναγνώριση αυτού του δυνητικού κινδύνου των βακτηρίων AMR, λίγοι κατασκευαστές φαρμάκων έχουν αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες ανησυχίες. «Οι κοινές βακτηριακές λοιμώξεις θα συνεχίσουν να αυξάνουν την αντίσταση στα αντιβιοτικά και έχουμε πολύ λίγες νέες εξελίξεις στα χαρτοφυλάκια των φαρμακευτικών εταιρειών», λέει ο Moses Alobo, διευθυντής προγράμματος «Grand Challenges Africa» της Συμμαχίας για την Επιτάχυνση της Αριστείας στην Επιστήμη στην Αφρική, με έδρα το Ναϊρόμπι και πρόεδρος στο τμήμα της Covid-19, της Αφρικανικής Ακαδημίας Επιστημών.
Αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ειδών
Οι μολυσματικοί παράγοντες που μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο φαίνεται επίσης να γίνονται όλο και πιο επικίνδυνοι. «Υπάρχουν εκατομμύρια ζωικοί ιοί οι οποίοι δυνητικά μπορούν να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο καθώς οι πληθυσμοί μας και εκείνοι των ζώων μεγαλώνουν και επεκτείνονται σε νέες περιοχές», λέει η Iruka Okeke, καθηγήτρια φαρμακευτικής μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ibadan της Νιγηρίας.
Πολλές υπάρχουσες ζωονοτικές ασθένειες αποτελούν πρόκληση για τη δημόσια υγεία όπως για παράδειγμα, ο Έμπολα, ο ιός του Μάρμπουργκ, ο πυρετός Λάσα και ο κίτρινος πυρετός». Μερικές από αυτές τις λοιμώξεις είναι πολύ πιο θανατηφόρες από τον SARS-CoV-2. Κατά μέσο όρο, ο ιός του Έμπολα σκοτώνει περίπου τους μισούς ανθρώπους που μολύνει, αλλά ορισμένα κρούσματα είχαν θνησιμότητα μέχρι και 90%. Το ίδιο ισχύει και για τον ιό του Μάρμπουργκ.
Η παρακολούθηση των ζωονόσων επίσης αποτελεί πρόβλημα. «Δεν έχουμε ακόμα ένα αξιόπιστο και οικονομικό προσιτό σύστημα παρακολούθησης, επομένως μπορούμε μόνο να αντιδράσουμε και όχι να προλάβουμε», λέει ο Wang.
Ωστόσο ο Kevin Marsh, ανώτερος σύμβουλος της Αφρικανικής Ακαδημίας Επιστημών, λέει ότι αυτή είναι η φύση των ιών αυτών και δεν μπορούμε να προβλέψουμε την επόμενη πανδημία. Έτσι το κλειδί είναι η συνεχής παρακολούθηση και η ύπαρξη μηχανισμών για ταχεία αναγνώριση και ανταπόκριση σε νέα κρούσματα.
Ένα εξελιγμένο σύστημα παρακολούθησης μπορεί ακόμη και να αποτρέψει μια άλλη ασθένεια να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο τόσο γρήγορα. «Θα πρέπει να δημιουργηθούν κατάλληλα δίκτυα μικροβιακής παρακολούθησης λοιμώξεων. Χρειαζόμαστε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης», τονίζει ο Alobo.
Επιστήμη και κοινωνία
Πριν από ένα χρόνο, η Okeke πίστευε ότι η μεγαλύτερη πρόκληση μιας αναδυόμενης μικροβιακής απειλής θα ήταν η ανίχνευσή της και η ανάπτυξη ενός εμβολίου. Σήμερα λέει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση «είναι να πειστούν οι άνθρωποι να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία τους». Παρά την επιτυχία στην ανίχνευση του SARS-CoV-2 και στην ανάπτυξη αρκετών αποτελεσματικών εμβολίων, «στις περισσότερες χώρες ήταν αδύνατο να πείσουμε τους ανθρώπους να μείνουν σπίτι ή να φορέσουν μάσκες για να αποφύγουν τη μετάδοση του ιού», λέει η Okeke.
«Θα ήθελα να δω κάποια πολιτική, κοινωνική και συμπεριφορική επιστημονική έρευνα, έτσι ώστε οι υπεύθυνοι της δημόσιας υγείας να μπορέσουν βρουν τρόπους να πείσουν τους ανθρώπους να λάβουν τα σωστά μέτρα», προσθέτει.
«Την διαφορά θα κάνουν οι αλλαγές πολιτικής και νομοθεσίας στο πλαίσιο της διαφανούς και αποτελεσματικής αναφοράς ασυνήθιστων περιπτώσεων καθώς και ένα ενωμένο διεθνές σύστημα ετοιμότητας για μια ενδεχόμενη πανδημία που θα είναι όσο το δυνατόν πιο μακριά από τη γεωπολιτική», λεει ο Wang.
Ταυτόχρονα, η Okeke προτείνει περισσότερη έρευνα στον τομέα της βιολογίας των μολυσματικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της επιδημιολογίας, της μικροβιολογίας, της ανοσολογίας και της ανάπτυξης εμβολίων. Τέτοιες μελέτες θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να προβλέψουν την επόμενη μεγάλη απειλή, καθώς και την πιθανή πηγή της, ίσως και να τη σταματήσουν γρηγορότερα», εξηγεί η Okeke.
Ο κόσμος μπορεί να μην απαλλαχτεί ποτέ από τις μικροβιακές απειλές, αλλά η έρευνα σε συνδυασμό με την τεχνολογία θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες μιας ασθένειας να βγει εκτός ελέγχου.
ΠΗΓΗ: Nature
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος