Επισιτιστική κρίση: Οι 5 χώρες που έχουν ήδη πληγεί σκληρά από τον πόλεμο στην Ουκρανία

Άρθρο στην Washington Post αναφέρεται στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που έχουν ήδη πληγεί σκληρά από την αύξηση στις τιμές των τροφίμων λόγω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν συμφωνία την Παρασκευή 22/4 στην Κωνσταντινούπολη για την επανέναρξη των αποστολών σιτηρών από την Ουκρανία σε αγοραστές σε όλο τον κόσμο αλλά και για να βοηθήσουν τη Ρωσία να εξαγάγει σιτηρά και λιπάσματα – μια συμφωνία που χαιρετίστηκε ως σημαντική διπλωματική επιτυχία μετά από μήνες αυξανόμενων ανησυχιών ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα συνεχίσει να επιδεινώνει την αυξανόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση.

Ο αποκλεισμός των ουκρανικών λιμανιών από τη Ρωσία και οι αλυσιδωτές επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων κατά της Μόσχας έχουν ανεβάσει τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων, έχουν εγείρει φόβους για επικείμενες ελλείψεις σιτηρών και έχουν επιδεινώσει τις ανησυχίες για την αυξανόμενη πείνα σε όλο τον κόσμο.

Η Ουκρανία και η Ρωσία παράγουν περίπου το ένα τρίτο του σιταριού που διακινείται στις παγκόσμιες αγορές και περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου κριθαριού, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Επισιτιστικής Πολιτικής (IFPRI) με έδρα την Ουάσιγκτον. Οι εξαγωγές από τις δύο χώρες – οι οποίες περιλαμβάνουν επίσης ηλιέλαιο και καλαμπόκι για τη διατροφή των ζώων – αντιπροσωπεύουν περίπου το 12% των συνολικών θερμίδων που διακινούνται.

Ο πόλεμος θα μπορούσε να επηρεάσει τουλάχιστον τρεις συγκομιδές σιταριού στην Ουκρανία, δήλωσε ο υπουργός Γεωργίας της χώρας, Mykola Solskyi, σε συνέντευξή του στο Reuters τον Ιούνιο, με την περσινή συγκομιδή να παραμένει κολλημένη στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και να μην υπάρχει χώρος για να αποθηκευτούν οι εισερχόμενες καλλιέργειες.

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν κατηγορήσει τη Ρωσία για οπλοποίηση των τροφίμων και έχουν ζητήσει την επαναλειτουργία των λιμανιών της Ουκρανίας εδώ και μήνες. Η κρίση έρχεται καθώς οι κλιματικές καταστροφές, οι συγκρούσεις και η οικονομική πίεση από την πανδημία του κορονοϊού προκαλούσαν ήδη επιδείνωση της πείνας σε πολλές χώρες, ιδίως στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να αυξήσει τον αριθμό των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια κατά 47 εκατομμύρια φέτος, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Η συμφωνία που υπογράφηκε την Παρασκευή αποσκοπεί στην άμβλυνση της κρίσης – αλλά δεν είναι σαφές πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά θα μεταφραστεί σε σιτηρά που θα φύγουν από τα ουκρανικά λιμάνια και θα φτάσουν σε πεινασμένους ανθρώπους.

Ορισμένα μέρη έχουν ήδη αισθανθεί τις επιπτώσεις της κρίσης των σιτηρών.

Νιγηρία

Η Νιγηρία, η πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα εισαγόμενα σιτηρά. Το σιτάρι αποτελεί μεγάλο μέρος της διατροφής, αλλά μόνο το 1% του σιταριού που καταναλώνεται ετησίως παράγεται στην εγχώρια αγορά.

Περίπου το 43% των Νιγηριανών ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Ο υποσιτισμός και η επισιτιστική ανασφάλεια έχουν καθυστερήσει την ανάπτυξη περισσότερων από το ένα τρίτο των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών, σύμφωνα με κυβερνητικές στατιστικές του 2018.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επιδεινώσει άλλους παράγοντες που τροφοδοτούν την πείνα, συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης στα βορειοανατολικά και της πρόβλεψης βροχοπτώσεων κάτω του μέσου όρου στη Μέση Ζώνη και τις νότιες περιοχές της χώρας.

Η Νιγηρία ήταν μεταξύ μιας χούφτας εθνών που κατατάχθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού στην τελευταία έκθεση του ΟΗΕ «Hotspots πείνας». Φέτος, ο αριθμός των ανθρώπων στη Νιγηρία που περιλαμβάνονται στην κατηγορία «έκτακτης ανάγκης» στο διεθνές σύστημα ταξινόμησης της επισιτιστικής ανασφάλειας αναμένεται να φθάσει σχεδόν το 1,2 εκατομμύρια μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου.

«Η Αφρική δεν έχει κανέναν έλεγχο της παραγωγής ή των αλυσίδων εφοδιασμού και βρίσκεται εντελώς στο έλεος της κατάστασης», δήλωσε ο πρόεδρος της Σενεγάλης Μάκυ Σαλ, πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης, πριν από ένα ταξίδι στη Ρωσία αυτό το μήνα για να αναζητήσει μια λύση στην κρίση.

Ο Σαλ προειδοποίησε αργότερα σε συνέντευξή του στο France 24 ότι ο λιμός θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ήπειρο.

Σομαλία και Αιθιοπία

Η Σομαλία και η Αιθιοπία αντιμετωπίζουν ένα θανάσιμο συνδυασμό κλιματικής αλλαγής, συγκρούσεων και αύξησης των τιμών των τροφίμων.

Μαζί με την Κένυα, οι χώρες αυτές βρίσκονται στη μέση της χειρότερης ξηρασίας των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών. Περισσότεροι από 18,4 εκατομμύρια άνθρωποι στη Σομαλία, την Αιθιοπία και την Κένυα αντιμετωπίζουν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Λόγω των «πολύ σοβαρών κλιματικών συνθηκών», οι χώρες στο Κέρας της Αφρικής χρειάστηκε να εισαγάγουν περισσότερα τρόφιμα από ό,τι συνήθως φέτος, δήλωσε ο Ντέιβιντ Λαμπόρντ, ανώτερος ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο Πολιτικής Τροφίμων (IFPRI). Αλλά η Σομαλία βασίζεται στη Ρωσία και την Ουκρανία για περισσότερο από το 90% των εισαγωγών σιταριού.

Οι εγχώριες συγκρούσεις περιπλέκουν περαιτέρω την πρόσβαση σε τρόφιμα. Στη Σομαλία, οι μάχες μεταξύ της κυβέρνησης και των μαχητών της al-Shabab, που συνδέονται με την Αλ Κάιντα, συνεχίζουν να οδηγούν σε εκτοπισμούς. Στην Αιθιοπία, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Abiy Ahmed μάχεται από το 2020 με αντάρτες από τη βόρεια περιοχή Τιγκράι. Περισσότεροι από 9 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χρειαστεί επισιτιστική βοήθεια λόγω του πολέμου, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, και εκατοντάδες χιλιάδες βρέθηκαν στα πρόθυρα λιμού κατά τη διάρκεια ορισμένων περιόδων.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνέβαλε στην εκτίναξη των τιμών των τροφίμων στην Αιθιοπία αυτή την άνοιξη, με εθελοντικές ομάδες να αναφέρουν «μαζική έλλειψη» ψωμιού και πετρελαίου.

Η Σομαλία και η Αιθιοπία εμπίπτουν επίσης στην υψηλότερη κατηγορία συναγερμού των Ηνωμένων Εθνών (Φάση 5) στην οποία ορισμένοι πληθυσμοί «αναγνωρίζεται ότι ή προβλέπεται ότι θα αντιμετωπίσουν πείνα ή θάνατο».

Περισσότεροι από 80.000 άνθρωποι στη Σομαλία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αυτές τις συνθήκες φέτος, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ. Τα παιδιά πεθαίνουν ήδη από υποσιτισμό και σχεδόν 2 εκατομμύρια σε ολόκληρη την Αιθιοπία, την Κένυα και τη Σομαλία χρειάζονται επειγόντως θεραπεία. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο Σομαλοί εγκατέλειψαν τα σπίτια τους σε αναζήτηση τροφίμων το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.

«Η κρίση είναι χειρότερη τώρα από οποιαδήποτε άλλη φορά στη διάρκεια της ζωής μου, τα τελευταία 20 χρόνια που εργάζομαι στη Σομαλία, και αυτό οφείλεται στις επιπρόσθετες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία», δήλωσε στην Washington Post ο Mohamud Mohamed Hassan, διευθυντής της φιλανθρωπικής οργάνωσςη Save the Children.

Αίγυπτος

Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη σύγκρουση λόγω της εγγύτητάς της στη Μαύρη Θάλασσα, δήλωσε τον Μάιο στην Washington Post η Κορίν Φλάισερ, περιφερειακή διευθύντρια του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος.

Η πανδημία του κορονοϊού προκάλεσε αύξηση της πείνας στην περιοχή κατά 25%.

«Αναμένουμε άλλη μια αύξηση 10 με 12 τοις εκατό, επειδή οι άνθρωποι που κινδυνεύουν τώρα παίρνουν υψηλότερες τιμές και αυτό θα τους κάνει να εξαρτώνται από τη λήψη επισιτιστικής βοήθειας», δήλωσε η ίδια.

Τα προβλήματα εφοδιασμού και οι υψηλές τιμές των τροφίμων που προκαλούνται από τον πόλεμο θα μπορούσαν να είναι «η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι», δήλωσε ο Φλάισερ.

Η Αίγυπτος είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιταριού στον κόσμο. Η Ρωσία και η Ουκρανία προμήθευαν μαζί περισσότερο από το 80% των εισαγωγών σιταριού της χώρας πριν από τον πόλεμο.

Το παραδοσιακό πλατύ ψωμί “baladi” αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της αιγυπτιακής διατροφής και η κυβέρνηση επιδοτεί το ψωμί για περισσότερα από 70 εκατομμύρια από τα περίπου 102 εκατομμύρια κατοίκους της Αιγύπτου.

Ο λιμός δεν αποτελεί ανησυχία για την Αίγυπτο, δήλωσε ο Λαμπόρντ. Αντίθετα, οι ανησυχίες περιστρέφονται γύρω από το κόστος για την κυβέρνηση «να διατηρήσει τα προγράμματα κοινωνικής ασφάλειας και να αποφύγει κάποιου είδους πολιτική αστάθεια», είπε.

Οι υψηλές τιμές των τροφίμων ήταν μεταξύ των οικονομικών προβλημάτων που συνέβαλαν στο ξέσπασμα των επαναστάσεων της Αραβικής Άνοιξης του 2011. Και οι αυξήσεις των τιμών που αφορούσαν το ψωμί και άλλα αγαθά στην Αίγυπτο τη δεκαετία του 1970 προκάλεσαν εξεγέρσεις που ώθησαν την κυβέρνηση να αντιστρέψει γρήγορα την πορεία της.

«Οι συγκρούσεις οδηγούν στην πείνα και η πείνα τροφοδοτεί τις συγκρούσεις», δήλωσε ο Φλάισερ.

Για να αποτρέψει τη δυσαρέσκεια, η κυβέρνηση αναζήτησε νέους προμηθευτές σιταριού, διέταξε τους Αιγύπτιους αγρότες να θερίσουν το σιτάρι τους νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα και αναζήτησε κεφάλαια από τη Σαουδική Αραβία και το ΔΝΤ για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων για το ψωμί, ανέφερε η Wall Street Journal.

Η Παγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε δάνειο ύψους 500 εκατομμυρίων δολαρίων στα τέλη Ιουνίου για να στηρίξει τις προσπάθειες της Αιγύπτου να διασφαλίσει ότι τα φτωχά και ευάλωτα νοικοκυριά θα έχουν πρόσβαση στο ψωμί. Τα κεφάλαια θα διατεθούν επίσης για αλλαγές στις πολιτικές επισιτιστικής ασφάλειας. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε στον Αιγύπτιο Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι κατά τη διάρκεια συνάντησης στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας αυτόν τον μήνα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παράσχουν 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε νέα βοήθεια για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, με 50 εκατομμύρια δολάρια να προορίζονται ειδικά για την Αίγυπτο.

Υεμένη

Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) παρείχε ήδη τρόφιμα για 13 εκατομμύρια ανθρώπους στην Υεμένη, όπου ένας μακροχρόνιος εμφύλιος πόλεμος έχει ανεβάσει τις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων και έχει προκαλέσει μια εκτεταμένη κρίση πείνας.

Ο οργανισμός αγοράζει συνήθως το ήμισυ του σιταριού για την παγκόσμια επισιτιστική του βοήθεια από την Ουκρανία. Σε μια εποχή που περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρειάζονται βοήθεια, το κόστος της παροχής της έχει αυξηθεί, αφήνοντας τον οργανισμό με ελλείψεις στον προϋπολογισμό. Το WFP ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι ανέστειλε μέρος της επισιτιστικής βοήθειας στο Νότιο Σουδάν μετά την εξάντληση της χρηματοδότησης.

«Τώρα πρέπει να αποφασίσουμε ποια παιδιά τρώνε, ποια παιδιά δεν τρώνε, ποια παιδιά ζουν, ποια παιδιά πεθαίνουν», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του WFP Ντέιβιντ Μπίζλει στην Washington Post τον Μάιο. Το πρόγραμμα έπρεπε ήδη να περικόψει τις μερίδες τροφίμων για 8 εκατομμύρια ανθρώπους στην Υεμένη πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία. Ο Φλάισερ δήλωσε εκείνο το μήνα ότι ο οργανισμός φοβόταν ότι θα έπρεπε να περικόψει περισσότερα.

Στο πλαίσιο του νομοσχεδίου για τη βοήθεια προς την Ουκρανία που ψήφισαν οι νομοθέτες τον Μάιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεσαν 5 δισεκατομμύρια δολάρια για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων ελλείψεων τροφίμων που προέρχονται από τον πόλεμο.

Παρόλα αυτά, για ορισμένους ανθρώπους σε χώρες ευάλωτες στην πείνα και βυθισμένες σε συγκρούσεις, οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.

«Μπορείς να επιβιώσεις μέχρι το σημείο που δεν μπορείς», δήλωσε ο Λαμπόρντ.

Πηγή: Washington Post