Οι ηγέτες Δύσης και Ανατολής συσκέπτονται και διαπραγματεύονται· οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί στρατιώτες έχουν λάβει θέση και αναμένουν εντολές· και οι πολίτες;
Επιμέλεια: Δημήτρης Αθηνάκης
Είναι πράγματι εντυπωσιακές οι εικόνες από τα παραταγμένα στρατεύματα· εντυπωσιακές μέσα στην τραγικότητά τους, προφανώς· στην ίδια όμως τραγικότητα είναι βουτηγμένες και οι ίσως εξίσου εντυπωσιακές εικόνες που μεταδίδουν τα ξένα πρακτορεία γι’ αυτό που συμβαίνει «μέσα» στην Ουκρανία· γι’ αυτό που «συμβαίνει» στους πολίτες της χώρας, ντόπιους και ξένους.
Η Ουκρανία είναι υπ’ ατμόν· ορισμένοι πολίτες προετοιμάζονται διά παν ενδεχόμενον (ακόμα και στα σχολεία γίνονται ασκήσεις ετοιμότητας σε περίπτωση θερμού επεισοδίου ή πολίτες εκπαιδεύονται στρατιωτικά), κάποιοι απλώς… φοβούνται και άλλοι θεωρούν την κατάσταση «μία από τα ίδια». Οι Ουκρανοί, εξάλλου, «είναι συνηθισμένοι στην πολεμική ένταση», όπως λέει στην Deutche Welle η Kari Hiepko-Odermann, Αμερικανίδα σύμβουλος επικοινωνίας που εργάζεται στο Κίεβο. Παρά ταύτα, η ίδια δεν μπορεί να αγνοήσει ότι οι συμμαθητές των παιδιών της σε διεθνές σχολείο της ουκρανικής πρωτεύουσας έχουν αρχίσει να μειώνονται, αφού οι γονείς τους εγκαταλείπουν σταδιακά τη χώρα.
Μία Αμερικανίδα, ένας Αυστραλός και ένας Γερμανός…
Η Kari Hiepko-Odermann είναι μία από την ομάδα των ξένων κατοίκων του Κιέβου που πιστεύει ότι δεν έχει κανέναν λόγο να εγκαταλείψει τη χώρα παρά τις παραινέσεις πρεσβειών, συγγενών και φίλων. Μάλιστα, ο Ken Herbert, Αυστραλός από το Σίδνεϊ, δήλωσε στο ίδιο μέσο ότι το τηλεφώνημα της αυστραλιανής πρεσβείας στο Κίεβο, που τον παρότρυνε να φύγει από τη χώρα, τον «έπιασε εξ απίνης». Εξάλλου, όπως συνομολογείται, υπό κανονικές συνθήκες, το Κίεβο είναι μία ασφαλής πόλη, ισάξια των Δυτικών.
Ο Jens Däßler, σύμβουλος επιχειρήσεων από τη Γερμανία, λέει στην Deutsche Welle ότι το τηλέφωνό του είναι γεμάτο με μηνύματα από συγγενείς και φίλους να επιστρέψει στην πατρίδα. Πόσο μάλλον, αν κρίνουμε απ’ όσα μεταφέρουν τα διεθνή μέσα, τώρα που η εικόνα της Ουκρανίας για τη Γερμανία έχει εν πολλοίς μεταστραφεί, εξαιτίας της διστακτικότητας του Βερολίνου να εξοπλίσει το Κίεβο. Ο ίδιος όμως επιμένει: «Δεν βλέπεις στρατιώτες, δεν βλέπεις μαχητικά, δεν βλέπεις τίποτα που να θυμίζει πόλεμο ή να μοιάζει επικίνδυνο» και αντιδρά με την εικόνα των διεθνών μέσων για τη χώρα στην οποία ζει.
Οι αντιδράσεις των ξένων κατοίκων του Κιέβου ταυτίζονται με μία ομάδα Ουκρανών πολιτών, που ακολουθεί τις προτροπές του προέδρου της χώρας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για «ψυχραιμία», παρά τα αντιφατικά μηνύματα που ο ίδιος εκπέμπει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, στις 19 Ιανουαρίου προέτρεπε τους πολίτες ―και τη διεθνή κοινότητα― να μην πανικοβάλλονται, ενώ ακριβώς την επόμενη ημέρα, με συνέντευξή του στην «Washington Post», δήλωνε ότι θα έλεγε «σκεπτόμενος απολύτως ρεαλιστικά, αν η Ρωσία πάρει τον δρόμο της κλιμάκωσης, είναι λογικό ότι θα το κάνει στις περιοχές όπου ιστορικά ζουν άνθρωποι με ρωσικές ρίζες. Το Χάρκοβο, που τελεί υπό τον έλεγχο της ουκρανικής κυβέρνησης, θα μπορούσε να καταληφθεί. […] Δεν θα πρόκειται για απλή κατάληψη· θα πρόκειται για την απαρχή ενός μεγάλης κλίμακας πολέμου».
Φυλάττουν Χάρκοβο…
Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, η Ουκρανία, ακόμα κι όταν δεν πολεμάει, ζει με τον πόλεμο να υποβόσκει ή να καιροφυλακτεί ― σε άλλους μεταφράζεται ως επανάληψη του σκηνικού και σε άλλους ως επαγρύπνηση· αυτό που συνδέει όμως τους πάντες, εκτός από την αγάπη για την πατρίδα τους, είναι ο φόβος.
Και προκειμένου να μην ενδώσουν στον φόβο, άντρες και γυναίκες του μεθοριακού και ρωσόφωνου Χάρκοβο, προετοιμάζονται να αντισταθούν για να σώσουν τα τείχη της πόλης τους. Στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, στα 40 χιλιόμετρα από τη ρωσική μεθόριο, υπάρχουν πυρήνες πολιτών που δεν τους ενώνει τίποτε άλλο πέραν της επιθυμίας να φυλάξουν τις δικές τους Θερμοπύλες ― και τα ουκρανικά που προσπαθούν επιμόνως να μιλήσουν.
Ένα μακροσκελές ρεπορτάζ του Associated Press μάς συστήνει μία προπονήτρια πινγκ-πονγκ, τη σύζυγο ενός μουσουλμάνου ιερωμένου του ουκρανικού Στρατού, έναν οδοντίατρο, έναν 25χρονο προγραμματιστή «μπαρουτοκαπνισμένο» διαδηλωτή και μία υπερεθνικιστική δράκα νέων ανθρώπων.
Η 55χρονη Viktoria Balesina έχει μάθει με την ίδια άνεση να μιλάει ουκρανικά και να οπλίζει ένα οπλοπολυβόλο. Η ίδια θυμάται τις πιέσεις που δεχόταν να συμμετάσχει στις φιλορωσικές διαδηλώσεις την περίοδο του κινήματος που σάρωσε την Ουκρανία μετά τη ρωσική επίθεση το 2014 ― μια χρονιά που άλλαξε άρδην τη ζωή της, όπως αναφέρει το A.P. Η περίπτωσή της δεν είναι η μοναδική: μία ανέκαθεν ρωσόφωνη που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Χάρκοβο και μεταστράφηκε σε Ουκρανή. Είχε όμως συνέχεια: εντάχθηκε σε μία ομάδα γυναικών που συναντάται άπαξ της εβδομάδος σε ένα κτίριο γραφείων και μαθαίνει τεχνικές άμυνας.
Στην ίδια ομάδα ανήκει και η 50χρονη Svetlana Putilina, η οποία ταυτόχρονα, όπως λέει στο A.P., έχει οργανώσει τα πάντα: πώς θα φυγαδευτούν τα παιδιά της σε ασφαλές σημείο εκτός πόλης· πώς θα μεταφερθούν με ασφάλεια οι ηλικιωμένοι στα καταφύγια· πώς θα μπορέσει η ίδια, ως γυναίκα μαζί με άλλες, να προσφέρει στην αντίσταση. Βέβαια, αναλυτές εκτιμούν ότι, αν κλείσουν δρόμοι, κοπούν οι επικοινωνίες και γεμίσει η χώρα στρατιωτικά μπλόκα, τότε μάλλον οποιοδήποτε σχέδιο μπορεί να αποβεί μάταιο. Η Svetlana Putilina βέβαια δεν το βάζει κάτω: «Αν μπορέσει η κυβέρνηση να μας δώσει όπλα, θα τα πάρουμε και θα υπερασπιστούμε την πόλη μας», λέει.
Ο 60χρονος οδοντίατρος dr Oleksandr Dikalo έχει όλα τα σχέδια από το 16ώροφο κτίριο, στο ισόγειο του οποίου στεγάζεται το ιατρείο του, αλλά στο υπόγειο υπάρχει ένα δαιδαλώδες σύστημα καταφυγίων σε περίπτωση βομβαρδισμών. Ο ίδιος γνωρίζει επίσης από όπλα· είχε υπηρετήσει ως Σοβιετικός στρατιώτης στην Ανατολική Γερμανία. Η σύζυγός του ξέρει επίσης από τραυματίες του «μετώπου», αφού εργάζεται στα Επείγοντα νοσοκομείου, που ουκ ολίγες φορές φρόντισε πληγωμένους στρατιώτες.
«Έχω χορτάσει αναμπουμπούλα»
Ο Anton Dotsenko ήταν στην πρωτοπορία των διαδηλώσεων που έριξαν τη φιλορωσική κυβέρνηση το 2014· ήταν τότε 18 ετών· «έχω χορτάσει αναμπουμπούλα», λέει. Ο ρεπόρτερ του A.P. τον πέτυχε όταν βγήκε για τσιγάρο από ένα κλαμπ στο Χάρκοβο που ―ω της συμπτώσεως― ονομάζεται «Μοσχοβίτης». «Όταν ο κόσμος είναι σε φάση ηρεμίας και αισιοδοξίας, όταν όλα είναι στη θέση τους, δεν χορεύει καλά. Όταν όμως τα πράματα είναι άσχημα, τότε είναι που τα δίνει όλα, σαν να μην υπάρχει αύριο». Και μοιάζει να εκφράζει στο τέλος την αγωνία της γενιάς του: «Είναι ηλίθιος αυτός ο πόλεμος· όλο αυτό θα μπορούσε να λυθεί διπλωματικά. Δεν έχω καμία όρεξη να δώσω τη ζωή μου, την πολύτιμη ζωή μου, για κάτι τόσο μάταιο και ανούσιο».
Ο Anton Dotsenko όμως ανησυχεί ότι, αν αρχίσει ο πόλεμος, οι περισσότεροι θα εγκαταλείψουν το Χάρκοβο. Αυτοί που σίγουρα, ωστόσο, δεν πρόκειται επ’ ουδενί να εγκαταλείψουν την πόλη είναι οι εθνικιστές νέοι που συναντώνται σε ένα εγκαταλειμμένο εργοτάξιο, με μάσκες και μαύρες στολές και εξασκούνται σε κινήσεις κι ελιγμούς. «Όσοι εντάσσονται σε αυτή την ομάδα ή σε κυβερνητικές μονάδες έχουν αποδείξει ότι είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν κάθε επικείμενη πρόκληση», λέει ένας εκπαιδευτής που συστήθηκε στο A.P. με το ψευδώνυμο Pulsar. Πολλοί στο Χάρκοβο, αναφέρει ο ίδιος, «είναι διατεθειμένοι να υπερασπιστούν την πόλη τους μέχρι τέλους», όπως άλλωστε, εξ όσων συνάγεται, συμβαίνει με πολλούς Ουκρανούς στο Κίεβο και στα δυτικά της χώρας, στο Λβιβ, γνωστό στα ελληνικά και ως Λεοντόπολη, το «ουκρανικό alter ego της Κρακοβίας», όπως έχει γράψει ο Τύπος.
«Η δική μας γενιά και η γενιά των παιδιών μας είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε εαυτούς. Αυτός ο πόλεμος δεν θα ’ναι εύκολος», λέει στο A.P. η 40χρονη αρτοποιός Maryna Tseluiko, που, μαζί με τη 18χρονη κόρη της, εγγράφηκε ως έφεδρη στον ουκρανικό Στρατό. «Οι Ουκρανοί έχουν μακρά παράδοση στο αντάρτικο. Δεν θέλουμε να πολεμήσουμε με τους Ρώσους. Εκείνοι θέλουν».
Η μοίρα και οι ελπίδες
Αναλυτές θεωρούν ότι η μοίρα της Ουκρανίας θα κριθεί από το ποια «ομάδα» ανθρώπων κερδίσει: εκείνη που απλώς αδιαφορεί ή εκείνη που θα αντισταθεί; Πάντως, τα ρεπορτάζ εκτιμούν, σύμφωνα με ανώνυμες, καλά ενημερωμένες πηγές, ότι από τα γκάλοπ που έκαναν υπηρεσίες πληροφοριών σε Ουκρανούς πολίτες προκύπτει ότι, σε περίπτωση εισβολής, η αντίσταση των πολιτών θα είναι βέβαιη και δραστική.
Το μόνο που ελπίζει ασφαλώς η διεθνής κοινότητα ταυτίζεται με αυτό που λέει ο Anton Dotsenko: όλο αυτό θα μπορούσε να λυθεί διπλωματικά.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος