Κοινή γραμμή με Βερολίνο – Παρίσι κατά του τουρκικού αναθεωρητισμού: Το σχέδιο της Αθήνας ενόψει της εξόδου του τουρκικού γεωτρύπανου

του Πιέρρου Ι. Τζανετάκου

Αμυντικό τείχος δια της διπλωματίας στήνει η Αθήνα έναντι των λόγω και έργω αναθεωρητικών τουρκικών απειλών, οι οποίες εντείνονται και στρέφονται όχι μόνο κατά της Ελλάδας, αλλά και της Κύπρου. Σε αυτό το πλαίσιο ο Νίκος Δένδιας επιχειρεί μέσω των αλληλοδιάδοχων συναντήσεών του με τις υπουργούς Εξωτερικών Γερμανίας και Γαλλίας να εξασφαλίσει ότι η επόμενη κίνηση επιβουλής της Άγκυρας έναντι της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο θα απαντηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μια κίνηση που όπως όλα δείχνουν δεν θα αργήσει, καθώς η Άγκυρα ετοιμάζεται να βγάλει στη Μεσόγειο το τέταρτο γεωτρύπανό της.

Το πρώτο βήμα έγινε με την Αναλένα Μπέρμποκ, η οποία μπορεί μεν να έβαλε ξανά στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας το ζήτημα των γερμανικών επανορθώσεων, αλλά και να προχώρησε σε υποδείξεις – χωρίς να κατονομάσει την Αθήνα – για την ανάγκη προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα ευρωπαϊκά σύνορα κατά τη διαχείριση των προσφυγικών ροών, εξέφρασε όμως την αμέριστη στήριξη του Βερολίνου στο θέμα της κυριαρχίας των νησιών του Αιγαίου. Μπορεί αυτό να θεωρείται από πολλούς αυτονόητο, καθώς πράγματι η σχετική αμφισβήτηση από τουρκικής πλευράς είναι παντελώς αστήρικτη, στο σημείο όμως που βρισκόμαστε σήμερα, με την Άγκυρα να έχει απωλέσει κάθε έρμα, οποιαδήποτε δημόσια αναφορά έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού είναι ευπρόσδεκτη, ακόμα περισσότερο αν προέρχεται από τη Γερμανία. Στην εξίσωση πρέπει να προστεθεί η προαναγγελία, δια στόματος Τσαβούσογλου, περί της νέας επιστολής που ετοιμάζει η Άγκυρα, αυτή τη φορά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, μέσω της οποίας θα επιχειρηθεί εκ νέου η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, η οποία συνδέεται – σύμφωνα με τους τουρκικούς έωλους ισχυρισμούς – με την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Η Αθήνα δουλεύει προκειμένου να υπάρξει μια σαφέστατη απάντηση των Βρυξελλών.

Το Βερολίνο δεν κρύβει την πολυεπίπεδη εγγύτητα που έχει με την Άγκυρα – σε αυτήν αναφέρθηκε άλλωστε μόλις χθες στη συνέντευξή της στα Νέα η κ. Μπέρμποκ – ενώ η αμηχανία των Γερμανών στη διαχείριση γεωπολιτικών διαφορών, ειδικά αν αυτές είναι έμπλεες ιστορικών αναφορών όπως είναι κατά κόρον τα ελληνο-τουρκικά, είναι έκδηλη και τα παραδείγματα αυτής της αμηχανίας – με κορυφαίο τα τεκταινόμενα πέριξ του Καστελλόριζου το καλοκαίρι του 2020 – είναι πολλά. Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτό που ζητά η Αθήνα από το Βερολίνο, σε περίπτωση που το τουρκικό γεωτρύπανο κινηθεί εντός δυνάμει ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ή ακόμα χειρότερα εντός οριοθετημένης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, είναι μια πολύ δυναμικότερη αντίδραση από αυτή του 2020.

Πέραν αυτού του σεναρίου όμως, η Ελλάδα δρα παραλλήλως και προς στήριξη της Λευκωσίας. Από τις χθεσινές δηλώσεις του Κύπριου Υπουργού Εξωτερικών Γιάννη Κασουλίδη προκύπτει – άνευ σοβαρού απροόπτου – ότι οι Τούρκοι θα στείλουν το γεωτρύπανο πέριξ της μεγαλονήσου, χωρίς όμως ακόμα να είναι βέβαιη η ακριβής περιοχή. «Ήδη αναζητούμε απαντήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο» ήταν η αποστροφή του κ. Κασουλίδη, γεγονός που αποδεικνύει ότι πράγματι η Άγκυρα, έχοντας ζυγίσει όλα τα δεδομένα, θα αμφισβητήσει εμπράκτως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, της οποίας την κρατική υπόσταση ούτως ή άλλως δεν αναγνωρίζει. Έτσι, λοιπόν, η ελληνική διπλωματία επιχειρεί μέσω των σημερινών επαφών του κ. Δένδια να επιβεβαιώσει την όσο το δυνατόν ηχηρότερη ευρωπαϊκή παρέμβαση υπέρ της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου.

Από τα λεγόμενα του Έλληνα Υπουργού ενώπιον της Γερμανίδας ομολόγου του, ξεχωρίζει η αναφορά στα γερμανικά υποβρύχια 214 τα οποία και πρόκειται να προμηθευτεί η Άγκυρα από το Βερολίνο. Ο Νίκος Δένδιας μίλησε ανοικτά, λέγοντας ότι η αγορά τους από τον Ερντογάν αλλάζει την ισορροπία των δυνάμεων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Και η ισορροπία αυτή αλλάζει υπέρ της αποδεδειγμένα αναθεωρητικής Τουρκίας. Αν δικαιωθεί ο ρωσικός αναθεωρητισμός, τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι το επόμενο θύμα, ανέφερε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας. Επίσης κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι τα υποβρύχια 214 ήταν αυτά που έκαναν τη διαφορά υπέρ της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της ελληνοτουρκικής κρίσης το 2020, καθώς τα ραντάρ του τουρκικού ναυτικού αδυνατούσαν να τα εντοπίσουν, άρα και να τα αντιμετωπίσουν. Μπορεί η Αναλένα Μπέρμποκ να μην μπορεί – ούτε ίσως και να θέλει – ν’ αναστείλει την αγοραπωλησία, η Αθήνα όμως οφείλει να τοποθετεί δημοσίως το Βερολίνο ενώπιον των ευθυνών του.

Όσον αφορά τη συνάντηση με τη νέα Γαλλίδα Υπουργό Εξωτερικών Κατρίν Κολονά, εκεί τα πράγματα είναι αρκετά πιο ξεκάθαρα, όπως πιο ξεκάθαρη είναι διαχρονικά η στάση των Παρισίων έναντι της Άγκυρας. Άλλωστε, Ελλάδα και Γαλλία συνδέονται πλέον και από την αμυντική συμφωνία, η οποία μάλιστα εμπεριέχει την καίρια ρήτρα αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής σε περίπτωση που το ένα από τα δύο μέρη δεχθεί επίθεση. Κατά τη συνάντηση Δένδια- Κολονά αναμένεται όχι απλώς να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω, αλλά να υπάρξει και μια συνολικότερη επισκόπηση της κατάστασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η κ. Κολονά προέρχεται από το διπλωματικό σώμα και γνωρίζει τα θέματα της ευρύτερης περιοχής, δεν παύει όμως να είναι μια νέα Υπουργός Εξωτερικών, καθώς ανέλαβε τη θέση μόλις πριν λίγες εβδομάδες. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η Γαλλία είναι η μοναδική χώρα που έχει υπογράψει και τις τρεις Συνθήκες (Λωζάννης το 1923, Μοντρέ το 1936, Παρισιών το 1947) που αφορούν το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και το οποίο αμφισβητούν τοι Τούρκοι.

Έτσι λοιπόν, τα βλέμματα στρέφονται στην 9η Αυγούστου, την ημέρα που ο Τούρκος Πρόεδρος αναμένεται ν’ ανακοινώσει τις συντεταγμένες εντός των οποίων θα κινηθεί το γεωτρύπανο της γείτονος. Μπορεί μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και τη συνάντηση Μπάιντεν- Ερντογάν οι περισσότερες αναλυτές να συνηγορούσαν ότι το φετινό καλοκαίρι δεν θα ήταν τόσο θερμό όσο αυτό του 2020, οι πρώτες μέρες του Αυγούστου, όμως, ενδεχομένως να υποκρύπτουν παγίδες για Αθήνα και Λευκωσία.