Αλήθειες και ψέματα για το χρέος και την ανάπτυξη (άρθρο)

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Οι ενδείξεις και οι πληροφορίες από κάθε πλευρά συγκλίνουν στο ότι έχει επέλθει συμβιβασμός μεταξύ ΔΝΤ και Γερμανίας για το ζήτημα της Ελλάδας και ότι η ελληνική πλευρά είναι έτοιμη να τον αποδεχθεί.
Ο κύριος στόχος της ελληνικής κυβέρνησης που ήταν μια «καθαρή λύση για το χρέος» δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί, αφού η σχετική συζήτηση θα γίνει αργότερα καθώς προς το παρόν το ΔΝΤ δεν θα βάλει χρήματα στο ελληνικό πρόγραμμα.
Στην πραγματικότητα η συζήτηση για το χρέος είναι και λίγο θεωρητική, αφού για το επόμενο «ορατό» χρονικό διάστημα, δηλαδή τουλάχιστον για τα επόμενα 10-15 χρόνια η Ελλάδα δεν θα έχει ουσιαστικό πρόβλημα εξυπηρέτησης των δανείων της.
Και τούτο διότι με τα λεγόμενα «βραχυπρόθεσμα μέτρα» (τα οποία εγκρίθηκαν μετά το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης τον περασμένο Οκτώβριο και ήδη υλοποιούνται από τον ESM) οι ετήσιες δαπάνες για τις πληρωμές τόκων έχουν περιοριστεί κάτω από το όριο της βιωσιμότητας για αρκετά χρόνια.
Ακόμα και το «βουνό» των πληρωμών, που εμφανιζόταν μετά το 2002 όταν άρχιζε η αποπληρωμή των δανείων του 2012, εξαφανίστηκε με τις εξομαλύνσεις των βραχυπρόθεσμων μέτρων ή, για την ακρίβεια, το «βουνό» αυτό μετατέθηκε στο μέλλον.
Ασφαλώς, το πρόβλημα του χρέους δεν λύθηκε και η συνεχής μετάθεση στο μέλλον δεν είναι οριστική λύση πολύ περισσότερο όταν οι υπολογισμοί γίνονται στη βάση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων.
Από την άλλη πλευρά, όμως, εάν για το επόμενο χρονικό διάστημα ο ορίζοντας είναι καθαρός, τότε υπάρχει έδαφος για να δοθεί η έμφαση στο θέμα της ανάπτυξης, που είναι και το φλέγον ζήτημα.
Εάν, μάλιστα, υιοθετηθεί και η λεγόμενη ρήτρα ανάπτυξης, τότε θα υπάρχει ένας αυτόματος σταθεροποιητής στο σύστημα που θα λειτουργεί προς όφελος της οικονομίας.
Η κυβέρνηση, πλέον μεταθέτει το βάρος της δημόσιας συζήτησης από το χρέος στην ρητορική της ανάπτυξης, ενώ οι υψηλές προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν το τελευταίο διάστημα για «συνολική και καθαρή λύση», τελικά δεν επαληθεύονται.
Το όλο πρόβλημα, βεβαίως, ξεκινά από τη διαφωνία μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ, καθώς το τελευταίο ζητά νέα μέτρα για το χρέος, ζητώντας από την Ευρωζώνη να δεχθεί ριζικές λύσεις με βάση απαισιόδοξες αναπτυξιακές εκτιμήσεις για τα επόμενα 40 χρόνια.
Είναι πολύ πιθανόν ότι η στάση του Ταμείου οφείλεται περισσότερο στη βούληση ορισμένων εσωτερικών κύκλων του να απεμπλακούν από το ελληνικό ζήτημα και την ευρωζώνη, παρά σε ένα αυθεντικό ενδιαφέρον για την ελληνική οικονομία.
Ασφαλώς, θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδας να γίνουν αποδεκτές οι θέσεις του ΔΝΤ εδώ και τώρα, στο βαθμό που θα έφερναν σημαντική ελάφρυνση του χρέους.
Από τη στιγμή, όμως, που αυτό δεν είναι εφικτό, μένει να φανεί εάν ο τρόπος με τον οποίο διευθετείται η διένεξη μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ θα αφήσει ανοικτό το δρόμο για το άλλο ζητούμενο από ελληνικής πλευράς, δηλαδή την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση.
Διότι εκεί στυλώνει τα πόδια ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος είναι αντίθετος συνολικά στο πρόγραμμα αγορών ομολόγων από την ΕΚΤ.
Μπορεί την ποσοτική χαλάρωση να τη χρειάζονται χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία και, πολύ περισσότερο η Ελλάδα που είναι εκτός, αλλά δεν τη χρειάζεται η Γερμανία, η οποία επιβάλλει τις πολιτικές με αποκλειστικό γνώμονα τα στενά δικά της συμφέροντα και όχι εκείνα του συνόλου της ευρωζώνης.