«Η Ειρηνική Εξέγερση των Θηλυκών Σάπιενς 1821-2021»: γράφει η Άννα Καραμάνου

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Σκοπός μου, γράφοντας αυτό το βιβλίο, ήταν να δώσω μία ολοκληρωμένη εικόνα των μεγάλων ιστορικών γεγονότων των 200 χρόνων του νεοελληνικού κράτους, εντάσσοντας στην ιστορία και τους παράλληλους, αποσιωπημένους φεμινιστικούς αγώνες. Το βιβλίο πιστεύω πως εκπληρώνει τον σκοπό του, αναδεικνύοντας συνοπτικά το ιστορικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν αφενός οι προσπάθειες θεμελίωσης και συγκρότησης του νεοσύστατου κράτους, αφετέρου το ξεκίνημα και η εξέλιξη του αγώνα για τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών και της ισότητας των αρσενικών και θηλυκών σάπιενς.

Χρησιμοποιώ σκοπίμως τον όρο «σάπιενς» που σημαίνει άνθρωπος σοφός, φρόνιμος, συνετός, έξυπνος, γνωστικός.¹ Όπως ακριβώς είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους (homo sapiens), που έχει δύο γένη, ίσης αξίας, το αρσενικό και το θηλυκό! Η υπόθεση των δικαιωμάτων των γυναικών και της θεωρίας που τα συνοδεύει, υπήρξε η υπόθεση και ο αγώνας του μισού γένους των ανθρώπων, των θηλυκών σάπιενς που είχαν το σθένος να εξεγερθούν και να αμφισβητήσουν την κυριαρχία των αρσενικών, εις βάρος του άλλου μισού, μαζί με τα κοινωνικά στερεότυπα και τον ανορθολογισμό που τα συνοδεύει. Χρησιμοποιώ, επίσης, τη λέξη «εξέγερση», γιατί σηματοδοτεί πρώτον, την έννοια της κίνησης (κίνημα) και δεύτερον τις έννοιες του χώρου και του χρόνου.

Η ιστορία των φεμινιστικών αγώνων στην Ελλάδα, επί 200 ολόκληρα χρόνια, γράφτηκε από μικρές ομάδες πρωτοπόρων γυναικών, υπό συνθήκες σκληρής ανδροκρατίας. Γι’ αυτό, το παρόν βιβλίο απευθύνεται ιδιαίτερα στις γυναίκες, κυρίως της νέας γενιάς, για να γνωρίσουν την ιστορία της χώρας τους και του φύλου τους. Γιατί είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε πώς, μέσα στις συγκεκριμένες ιστορικές και πολιτικές συνθήκες, οι αγώνες ελάχιστων μορφωμένων, θαρραλέων γυναικών, καθόρισαν τη ζωή μας. Και το σημαντικότερο, πώς μπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η ιερή παρακαταθήκη. Η έρευνά μου παρέχει τα βασικά ιστορικά στοιχεία που διαπλέκονται, έμμεσα ή άμεσα, με την απελευθερωτική διαδικασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων των γυναικών και τη δικαιοσύνη των φύλων. Το βιβλίο μου χωρίς να παραβιάζει την επιστημονική μέθοδο αναζήτησης της αλήθειας είναι αναγνώσιμο, κατανοητό, παρέχει ιστορική γνώση, δίνει τροφή για σκέψη, αναστοχασμό και περαιτέρω έρευνα. Δεν πρόκειται για βιβλίο ανάλυσης θεωριών, φεμινιστικών όρων και διαφωνιών που υπάρχουν. Ο όρος φεμινισμός που χρησιμοποιώ εμπεριέχει την πολιτική δράση των γυναικών, στο όνομα των γυναικών, με σκοπό την άρση των πολλαπλών καταστάσεων αδικίας, βίας, ανισοτήτων και αποκλεισμών εις βάρος τους.

Είναι γεγονός ότι οι ιστορικοί μας, δεν τίμησαν, όσο τους άξιζε, την συμβολή́ των Ελληνίδων στην Επανάσταση του 1821, τη συμμετοχή τους στους Βαλκανικούς πολέμους, τον αγώνα τους για εκμοντερνισμό του κράτους, ισότητα, ελευθερίες και δικαιοσύνη. Αγωνίστριες που θυσίασαν τα πάντα για την πατρίδα τους, λοιδωρήθηκαν και αγνοήθηκαν από την Πολιτεία και από την Ιστορία. Οι ηρωίδες του 1821 παραγκωνίστηκαν! Δεν τους αναγνωρίστηκε, ούτε δικαίωμα στη διοίκηση του νεοσύστατου κράτους, ούτε στη μόρφωση, ούτε στην εργασία ή την επιχειρηματικότητα. Παρέμειναν χωρίς ελευθερίες, απομονωμένες στην οικογενειακή εστία, υπό την εξουσία των αρσενικών σάπιενς. Οι γυναίκες αγνοήθηκαν από όλα τα πριν και μετά την απελευθέρωση Συντάγματα, μέχρι το 1975, όταν κατοχυρώθηκε συνταγματικά η ισότητα των Ελλήνων και των Ελληνίδων (άρθρο 4, παρ. 2) και όταν, το 1983, το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο άφησε πίσω την οθωμανική κληρονομιά.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό και αληθινό αυτό που έχει γράψει ο εθνικός μας ιστοριογράφος Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: η ιστορία της Ελλάδος κατήντησεν ούτω να ομοιάζη τας ιεράς του αγιωνύμου όρους Άθω τας μονάς, όπου θηλυκόν κανενός είδους δεν εμβαίνει. Ακόμη και σήμερα, δύσκολα τα θηλυκά «εμβαίνουν» στα δημόσια αξιώματα και τα ανδροκρατούμενα κέντρα εξουσίας και λήψης αποφάσεων. Η πατριαρχία υψώνει τείχη και άβατα στους θηλυκούς σάπιενς.

«Η Ειρηνική Εξέγερση των Θηλυκών Σάπιενς 1821-2021»: γράφει η Άννα ΚαραμάνουΤο βιβλίο μου φέρνει στο φως τη συμβολή των θηλυκών ανθρώπων στην απελευθέρωση από τους Οθωμανούς, τη συμμετοχή τους σε όλους τους εθνικούς αγώνες, καθώς και τη συνεισφορά τους στην εμπέδωση της δημοκρατίας, της ειρήνης και της οικοδόμησης ενός κράτους δικαίου, μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως συγγραφέας βλέπω χωρίς παραμορφωτικούς φακούς τους ιστορικούς θριάμβους και τις συμφορές μας. Στόχος μου η εθνική αυτοσυνειδησία και αυτογνωσία! Η δικαιοσύνη των φύλων, ασφαλώς, συνιστά ουσιώδες κομμάτι της αυτογνωσίας της Ελληνικής κοινωνίας!

Η εθνική επέτειος των 200 χρόνων με προκάλεσε να αναρωτηθώ: Άραγε, πώς θα ήταν σήμερα η Ελλάδα, αν το μισό ανθρώπινο δυναμικό της δεν είχε, ευθύς εξαρχής, αποκλειστεί από την οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας; Γιατί, άραγε, η Ελλάδα του 21ου αιώνα, παραμένει τόσο βαθιά πατριαρχική, τόσο αρχέγονα μισογυνική; Τι θα είχε συμβεί, αν η Μαντώ Μαυρογένους, η Μπουμπουλίνα και οι άλλες αγωνίστριες, αντί να παραμεριστούν και να κατασυκοφαντηθούν, συμμετείχαν στις εθνικές συνελεύσεις και αργότερα στη διοίκηση του νεοσύστατου έθνους-κράτους; Δεν βρήκαμε πουθενά συμμετοχή ή υπογραφή της Μπουμπουλίνας, ή της Μαντώς ή άλλης γυναίκας, σε θεσμούς, συντάγματα, συνελεύσεις και αποφάσεις για τον αγώνα και την ηγεσία των πολεμικών επιχειρήσεων, όπως καταγράφονται στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας.²

Γιατί, άραγε, η Εθνοσυνέλευση (των ανδρών) απέκλεισε τις γυναίκες από το «καθολικό» δικαίωμα ψήφου το 1844 και από τη συνταγματική θεσμοθέτησή του, το 1864; Άξιζαν οι γυναίκες τέτοια άδικη μεταχείριση; Γιατί το νεοσύστατο ελληνικό κράτος απέφυγε να ηγηθεί και να πρωτοπορήσει παγκοσμίως αναγνωρίζοντας την ισότητα των θηλυκών και αρσενικών σάπιενς? Γιατί στερήθηκε ο μισός ελληνισμός, επί τόσα πολλά χρόνια, το δικαίωμα της/του πολίτη στο νέο ελληνικό κράτος; Πόσο, άραγε, κόστισε στην ανάπτυξη της Ελλάδας η άρνηση του πολιτικού συστήματος να αξιοποιήσει προς όφελος της χώρας το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό που αντιπροσωπεύουν οι γυναίκες; Σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις το βιβλίο μου με στοιχεία από τον αγώνα των γυναικών για ελευθερία, ισότητα και αξιοπρέπεια. Χωρίς γνώση της ιστορίας είναι αδύνατη η κατανόηση της συνεχιζόμενης ανισότητας των φύλων, της άνισης κατανομής της ευθύνης στη διαχείριση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών ζητημάτων, της αυξανόμενης βίας κατά των γυναικών, της σεξιστικής γλώσσας, της σεξουαλικής παρενόχλησης και της έκρηξης του κινήματος #MeToo.

Στην Ελλάδα, η κουλτούρα της Ανατολής, μαζί με τη βαθιά υποτίμηση των γυναικών που τη χαρακτηρίζει, παρεμποδίζει την ουσιαστική πρόοδο. Η σοβαρή υστέρηση στο θέμα της ισότητας των φύλων, ασφαλώς συνδέεται και με την υστέρηση σε άλλους τομείς. Όμως, σήμερα οι γυναίκες είναι η πλειονότητα, όχι μόνο στον πληθυσμό της χώρας, αλλά και στα πανεπιστήμια, στα μεταπτυχιακά προγράμματα και στο δικαστικό σώμα. Οι θηλυκοί άνθρωποι αριστεύουν και διαπρέπουν παντού όπου τα συστήματα λειτουργούν με αξιοκρατικές διαδικασίες και ισότητα ευκαιριών. Αντιθέτως, τα συστήματα εξουσίας και πολιτικής ισχύος, ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος, παραμένουν καθηλωμένα σε δομές, πρακτικές και νοοτροπίες του 19ου αιώνα (πολιτικά κόμματα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, τοπική αυτοδιοίκηση, συνδικαλισμός, Εκκλησία). Σε όλα τα κόμματα και κοινωνικά στρώματα υπάρχει μια άτυπη, ιερή συμμαχία των ανδρών, που επιδιώκει, ακόμη και με τη χρήση βίας κατά των γυναικών, να διατηρήσει τα προνόμια και την εξουσία της. Ωστόσο, η ιστορική εκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στην Προεδρία της Δημοκρατίας ανέτρεψε πολλά αγκυλωτικά στερεότυπα της πατριαρχίας.

Δυστυχώς, η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γυναικείας απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βρίσκεται στην τελευταία θέση του Δείκτη Ισότητας των Φύλων μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ (EIGE-Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας, 2020). ‘Ερευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) τεκμηριώνει τον αντιαναπτυξιακό ρόλο των διακρίσεων και των ανισοτήτων σε βάρος του γυναικείου δυναμικού: «εάν τα επίπεδα απασχόλησης των γυναικών ήταν ίσα με εκείνα των ανδρών η ανάπτυξη θα ήταν και ταχύτερη και πιο ανθεκτική». Για το 50% των χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις σε θέματα ισότητας, το κλείσιμο της ψαλίδας θα μπορούσε να προσθέσει στο ΑΕΠ κατά μέσον όρο 35%. Ακόμη και σε επίπεδο εταιρειών τα στοιχεία δείχνουν, πως η προσθήκη μίας και μόνο γυναίκας στο διοικητικό συμβούλιο ή άλλη ανώτερη διοικητική θέση συνδέεται με αύξηση της απόδοσης ενεργητικού (return on assets), κατά 7 με 8 ποσοστιαίες μονάδες. Πόσο λαμβάνονται υπόψη αυτά τα αδιάσειστα στοιχεία;

Η ειρηνική φεμινιστική επανάσταση, ως συνέχεια του ένοπλου αγώνα των γυναικών κατά των Οθωμανών, ουσιαστικά ξεκίνησε το 1829, επί Καποδίστρια, με την ίδρυση του πρώτου σχολείου για κορίτσια. Όταν, δηλαδή, οι γυναίκες άρχισαν να μορφώνονται. Γι’ αυτό, ο φεμινισμός, στη διαδρομή των 200 ετών, υπήρξε υπόθεση των πιο μορφωμένων γυναικών, οι οποίες λειτούργησαν εξ ονόματος του συνόλου των Ελληνίδων. Αυτές οι πρωτοπόρες γυναίκες, κάτω από την ευεργετική επίδραση των αξιών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και του πολιτικού φιλελευθερισμού, και έπειτα από σκληρούς αγώνες, υποχρέωσαν το πολιτικό σύστημα να τις ακούσει και τελικά, μετά από πολλά χρόνια, να αναγνωρίσει την ισότητα των φύλων ως οικουμενική αξία. Στις 8 Μαρτίου 1887 (αυτή είναι η ελληνική 8 Μάρτη!), Η Εφημερίς των Κυριών, από το πρώτο φύλλο της, τάραξε το πανελλήνιο της ανδροκρατίας. Το μήνυμα ήταν σαφές: Δικαιώματα και συμμετοχή στην οικοδόμηση του νεοελληνικού κράτους! «Οι άνδρες δεν έχουν το μονοπώλιο του ορθοφρονείν και κρίνειν», έγραψε η Καλλιρρόη Παρρέν, η πρώτη και επιφανέστερη φεμινίστρια, δημοσιογράφος, συγγραφέας και εκδότρια. Στη συνέχεια, οι φεμινιστικοί αγώνες γράφτηκαν με νίκες και ήττες, υπό συνθήκες απόλυτης πατριαρχίας.

Επειδή τα διακόσια χρόνια είναι μια μακρά ιστορική περίοδος, το βιβλίο μου είναι αδύνατον να συμπεριλάβει τα πάντα, ακόμη και επιγραμματικά. Η έρευνά μου εστιάζει κυρίως στα μεγάλα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της Ελλάδας και στις πολιτικές της Ευρώπης, που συνδέονται με τη συμμετοχή, τον ρόλο και την εξέλιξη του φεμινιστικού κινήματος, χωρίς εξαντλητικές λεπτομέρειες. Πρόκειται για ένα ιστοριογραφικό οδοιπορικό που εκτυλίσσεται από τις παραμονές της Επανάστασης του 1821 μέχρι αρχές του 2021, την έκρηξη του ελληνικού #MeToo και τη μεγάλη γιορτή για την επέτειο των 200 χρόνων, στις 25 Μαρτίου 2021.

Το βιβλίο μου σας προσφέρει ένα συναρπαστικό ιστορικό ταξίδι. Θα παρακολουθήσετε την επαναστατημένη κατά των Οθωμανών Ελλάδα, τις πολιτικές διεργασίες και διαφωνίες, την επιρροή των ιδεών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, τον ρόλο της διασποράς με προεξάρχοντες τον Ρήγα Βελεστινλή και τον Αδαμάντιο Κοραή, τον αυθόρμητο ξεσηκωμό των γυναικών και τη συμμετοχή τους στα μέτωπα του πολέμου, με πρώτες αγωνίστριες τη Μαντώ Μαυρογένους και τη Μπουμπουλίνα, και στη συνέχεια τη θεμελίωση του νεοελληνικού κράτους από Ιωάννη Καποδίστρια, Βασιλιά Όθωνα, Χαρίλαο Τρικούπη και Ελευθέριο Βενιζέλο. Θα θυμώσετε με τον βίαιο παραμερισμό των αγωνιστριών του 1821 από τις δομές εξουσίας του νεοελληνικού έθνους-κράτους, με την παραβίαση των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων τους και τις δύσκολες συνθήκες της ζωής τους υπό την σκληρή πατριαρχική εξουσία, συζύγων, πατεράδων και αδελφών.

Θα ενθουσιαστείτε με την πρώτη αγωνίστρια φεμινίστρια Καλλιρρόη Παρρέν, δασκάλα και εκδότρια του περίφημου εντύπου Η Εφημερίς των κυριών, που πυροδότησε την ειρηνική εξέγερση των γυναικών, με βασικές διεκδικήσεις παιδεία και αξιοπρεπή εργασία! Θα ξεφυλλίσετε τα πρώτα γυναικεία περιοδικά, θα δείτε τις αντιδράσεις της συντηρητικής ανδροκρατούμενης κοινωνίας, τη διαμάχη της Καλλιρρόης Παρρέν με τον Εμμανουήλ Ροΐδη και θα διαπιστώσετε την εξ Ανατολών βαθιά επιρροή στην κουλτούρα. Θα θαυμάσετε τη γενναιότητα των γυναικών στα πεδία της μάχης και την παροχή πολύτιμων υγειονομικών υπηρεσιών, τόσο στον «ατυχή πόλεμο» του 1897, όσο και στους Βαλκανικούς Πολέμους της δόξας, 1912-13. Θα προβληματιστείτε σχετικά με τη σχέση του φεμινισμού με τον εθνικισμό και τις μεγάλες θεωρίες, αλλά και με το σθένος και τις δυσκολίες του αγώνα των γυναικών για πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα. Θα ενημερωθείτε για την ίδρυση πολλών οργανώσεων των θηλυκών ανθρώπων, που διεκδικούσαν δικαίωμα ψήφου και τα αυτονόητα ανθρώπινα δικαιώματα προκαλώντας τις σφοδρές αντιδράσεις του πολιτικού συστήματος και του Τύπου που κατακεραύνωνε τη «ψήφο των σουσουράδων». Θα διαπιστώσετε τα αποτελέσματα της διαφωνίας του Βενιζέλου με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο που προκάλεσε τον καταστροφικό εθνικό διχασμό, και θα κλάψετε για τη Μικρασιατική καταστροφή του1922 και το δράμα της ανταλλαγής των πληθυσμών.

Στη συνέχεια θα δείτε ότι η αναγνώριση στις γυναίκες του δικαιώματος του εκλέγειν στις δημοτικές εκλογές από την κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου, τον Φεβρουάριο του 1930, οδήγησε μόνο 240 εγγράμματες γυναίκες άνω των 30 ετών, όπως όριζε ο νόμος, στην κάλπη του 1934. Αυτός ο μικρός αριθμός σημαίνει ότι πολύ λίγες γυναίκες άνω των 30 ετών γνώριζαν ανάγνωση και γραφή, σε συνδυασμό και με την απροθυμία των ίδιων των γυναικών να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Και μόνο αυτό το γεγονός εξιστορεί, από μόνο του, τη δεινή θέση των γυναικών, μόλις πριν από μερικές δεκαετίες.

Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου θα εντυπωσιαστείτε από τη διπλωματική ικανότητα των γυναικών, μέσα από τις διεθνείς φιλειρηνικές παρεμβάσεις των φεμινιστικών οργανώσεων, ιδιαίτερα του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Θα παρακολουθήσετε τον σκληρό αγώνα τους για συμμετοχή στην πολιτική ζωή, με πλήρη δικαιώματα, τη συμμετοχή τους στην εθνική αντίσταση κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αμέσως μετά φτάνετε στους μεγάλους σύγχρονους πολιτικούς σταθμούς: Οι ιστορικές αποφάσεις και διακηρύξεις του ΟΗΕ: 1945 & 1948 για ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, η αναγνώριση της καθολικότητας του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι (1952), η εκλογή των πρώτων γυναικών βουλευτών, οι διεργασίες ευρωπαϊκής ενοποίησης, η Συνθήκη της Ρώμης με το άρθρο 119 για την ίση αμοιβή (1957), η Συμφωνία Σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ (1961), η δωρεάν παιδεία του 1964. Ακολουθούν, Μάης του 1968, μεταπολίτευση, αίτηση ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ από τον επίμονο ευρωπαϊστή Κωνσταντίνο Καραμανλή, νομιμοποίηση του ΚΚΕ, Σύνταγμα του 1975, δράση των φεμινιστικών οργανώσεων στη μεταπολίτευση, θεσμική ενσωμάτωση στην ΕΕ (1981), υιοθέτηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, νέο Οικογενειακό Δίκαιο, δράση των φεμινιστικών οργανώσεων κατά της βίας, εχθρότητα του συνδικαλιστικού κινήματος προς τις διεκδικήσεις των εργαζομένων γυναικών, Συνθήκη του Άμστερναμ, καμπάνια κατά της βίας, ένταξη στη ζώνη Σένγκεν και ευρώ από την κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, ρήξη Εκλησίας/Πολιτείας για τις ταυτότητες, αναθεώρηση του Συντάγματος 2001, Συνθήκη της Λισαβόνας, Σύμφωνο Συμβίωσης, οικονομική κρίση, Συμφωνία των Πρεσπών, πανδημία COVID-19, Ελληνικό Κίνημα #MeToo, Στρατηγική για την Ισότητα 2020-2025 και μετάβαση στην ψηφιακή εποχή με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.

Το ιστορικό σας ταξίδι ολοκληρώνεται με 13 συμπεράσματα από την εμπειρία της διαδρομής και επίμετρο με το βλέμμα στο μέλλον που υπογράφουν έξι διεθνείς προσωπικότητες.

Άννα Καραμάνου

Σημειώσεις της συγγραφέα

¹ Πριν από περίπου 70.000 χρόνια, οργανισμοί που ανήκαν στο είδος χόμο σάπιενς (Homo sapiens) άρχισαν να δημιουργούν ακόμα πιο σύνθετες δομές, τους πολιτισμούς. Ο όρος χόμο σάπιενς ιστορικά σημαίνει άνθρωπος που γνωρίζει, σοφός, φρόνιμος, συνετός, έξυπνος, γνωστικός, λογικός, ευφυής, μυαλωμένος κ.λπ.
² Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, 1821-1832, Έκδοση της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, 1973.

Το δοκίμιο-μελέτη της Άννας Καραμάνου Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών SAPIENS 1821 – 2021 κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός (σελ.: 450, τιμή: €22,00).

«Η Ειρηνική Εξέγερση των Θηλυκών Σάπιενς 1821-2021»: γράφει η Άννα ΚαραμάνουΗ Άννα Καραμάνου σπούδασε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει πτυχίο Ελληνικής και Αγγλικής Φιλολογίας, μεταπτυχιακό Ευρωπαϊκών και Διεθνών Σπουδών και Διδακτορικό Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης. Εργάστηκε για 23 χρόνια στον ΟΤΕ και διετέλεσε γ.γ. της ΟΜΕ-ΟΤΕ. Συμμετείχε, ως εθνική εμπειρογνώμων, σε δύο δίκτυα πολιτικής ισότητας των φύλων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (1997-2004). Εκλέχτηκε στο προεδρείο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (PES) και Πρόεδρος της Επιτροπής FEMM του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Βραβείο Ιπεκτσί, 1999, για συμβολή στην ελληνοτουρκική προσέγγιση. Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης, του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων και του Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών.

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος