Στη συνέντευξή της στο ERTnews, η ψυχολόγος κα Φωτεινάκη φωτίζει με σαφήνεια τις ανάγκες, τις αγωνίες και τις παγίδες που αντιμετωπίζουν πολλοί άνθρωποι σήμερα είτε πρόκειται για την καθημερινή εξάντληση, την κοινωνική απομόνωση, είτε για το άγχος της “τελειότητας” που ενισχύεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και διευκρινίζει πως η ψυχοθεραπεία δεν είναι ούτε πολυτέλεια ούτε ένδειξη αδυναμίας ,είναι μια βαθιά πράξη φροντίδας, αυτογνωσίας και προσωπικής ευθύνης, που δεν πρέπει πλέον να αντιμετωπίζεται ως ταμπού. Μέσα από τις απαντήσεις της, αναδεικνύεται η ουσιαστική αξία της θεραπείας ως ένα εργαλείο ενδυνάμωσης και επανασύνδεσης με τον εαυτό. Παρά τις δυσκολίες, παραμένει ελπιδοφόρο το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται σε αυτήν, αναζητώντας βαθύτερη κατανόηση και ουσιαστική εσωτερική επαφή.
Ποιο είναι το βασικό ψυχικό βάρος που κουβαλά σήμερα ο κάτοικος μιας πόλης όπως η Αθήνα;
«Αν πρέπει να ξεχωρίσω ένα ψυχικό βάρος, και μάλιστα βασικό για τον κάτοικο της Αθήνας, θα είναι η καθημερινή πίεση και οι ιλιγγιώδεις ταχύτητες που διατρέχουν την καθημερινότητά μας. Η συνεχής πίεση του να “κάνεις πολλά σε λίγο χρόνο” και η αίσθηση ότι δεν προλαβαίνεις να ζήσεις πραγματικά, είναι μια αίσθηση που μοιραζόμαστε όσοι ζούμε στην πρωτεύουσα. Η ζωή σε “αυτόματο πιλότο”, μακριά από τη φύση, σε μια απόλυτη ρουτίνα αδιάκοπου τρεξίματος, μεταξύ υποχρεώσεων, κίνησης και προσπάθειας να χωρέσουν όλα, χαρακτηρίζει πολλούς κατοίκους της πόλης. Η ανάγκη για ισχυρές υποστηρικτικές δομές, προσωπικό χρόνο και μια ισχυρή αίσθηση της κοινότητας είναι πιο σημαντική από ποτέ για την ευημερία των ανθρώπων σε αυτό το περιβάλλον.»
Βλέπετε ένα μοτίβο στους ανθρώπους που ζητούν βοήθεια; Τι κοινό έχουν, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου;
«Ως Ψυχολόγος, παρατηρώ ότι οι άνθρωποι που ζητούν βοήθεια συχνά μοιράζονται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου. Οι άνθρωποι που αναζητούν βοήθεια συχνά βρίσκονται σε φάσεις της ζωής τους όπου νιώθουν ότι έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους ή δεν μπορούν να βρουν μια καθαρή πορεία προς τα εμπρός. Αυτό το αίσθημα του “κολλήματος” ή της αδυναμίας να κάνουν βήματα μπροστά, είτε σε επαγγελματικό είτε σε προσωπικό επίπεδο, είναι κοινό. Πολλοί βιώνουν υψηλά επίπεδα άγχους και συναισθηματικής έντασης. Αυτό μπορεί να εκδηλώνεται ως γενικό άγχος για το μέλλον, αναστάτωση στη δουλειά, αίσθημα έντονης πίεσης ή σωματικά συμπτώματα όπως αϋπνία ή πονοκέφαλοι. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν μοναξιά ή αποκοπή από τους άλλους. Άλλο ένα κοινό μοτίβο είναι η υπερβολική αυτοκριτική και η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πολλοί θεραπευόμενοι αναφέρουν ότι δεν αισθάνονται ικανοί ή αρκετοί, κάτι που επηρεάζει τις σχέσεις τους και την ικανότητά τους να επιτύχουν στόχους.»
Πιστεύετε ότι υπάρχει κοινωνικό στίγμα γύρω από την ψυχοθεραπεία σήμερα ή έχει αρχίσει να αλλάζει;
«Υπάρχει θεωρώ μια πολύ ενδιαφέρουσα μετατόπιση αναφορικά με τη στάση προς την θεραπεία. Από το στίγμα προς όσους κάνουν ψυχοθεραπεία, μετακινούμαστε προς ένα στίγμα για όσους δεν κάνουν. Η θεραπεία είναι μια επιλογή αυτοαγάπης και ανάληψης ευθύνης, δεν είναι ούτε ντροπή αλλά ούτε και παράσημο. Η στάση της κοινωνίας έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και η αποδοχή της ψυχολογικής υποστήριξης ως κάτι φυσιολογικό και ωφέλιμο έχει ενισχυθεί, όμως το στίγμα εξακολουθεί να υφίσταται. Απαιτείται συνεχής εκπαίδευση, ενημέρωση και εξάλειψη των στερεοτύπων.»
Ποια είναι η πιο συχνή παρανόηση που έχει ο κόσμος για την ψυχοθεραπεία πριν ξεκινήσει;
«Μία εξαιρετικά συχνή παρανόηση είναι πως στην θεραπεία κατηγορούμε τους γονείς ή “τους άλλους”. Στη θεραπεία ενδέχεται να θυμώσουμε, φωτίζοντας πληγές και τραύματα, όμως ο στόχος είναι να αναλάβουμε τον εαυτό μας και να ελευθερωθούμε από τα δεσμά του θυμού. Μια ακόμη παρανόηση είναι πως η θεραπεία δεν έχει τέλος. Η θεραπεία χρειάζεται αίτημα: “Τι θέλω να καταφέρω εδώ;”. Η διάρκεια εξαρτάται από τα προσωπικά ζητήματα και τους στόχους του ατόμου. Τέλος, η ιδέα ότι “ο θεραπευτής θα μου πει τι να κάνω” είναι εσφαλμένη. Ο θεραπευτής δεν δίνει έτοιμες λύσεις αλλά συνεργάζεται για να ανακαλύψουμε τις δικές μας.»
Σε πρακτικό επίπεδο: Πόσο κοστίζει μια συνεδρία στην Αθήνα σήμερα και ποιες εναλλακτικές υπάρχουν για όσους δεν έχουν μεγάλη οικονομική δυνατότητα;
«Το κόστος μιας συνεδρίας με Ψυχολόγο και Εκπαιδευμένο Ψυχοθεραπευτή κυμαίνεται από 40€ ανά συνεδρία, ενώ οι θεραπευτές με περισσότερη εμπειρία μπορεί να ζητούν έως και 80€ ή περισσότερα. Οι εναλλακτικές είναι τα δημόσια κέντρα ψυχικής υγείας, ορισμένα νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα, καθώς και εκπαιδευτικοί φορείς ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων που προσφέρουν συνεδρίες χαμηλού κόστους σε πλαίσιο πρακτικής. Τέλος, κάποιοι θεραπευτές είναι ανοιχτοί σε καλύτερη χρέωση, εφόσον ζητηθεί.»
Τι συμβαίνει ψυχικά όταν κάποιος “αντέχει τα πάντα”, αλλά μέσα του νιώθει διαρκώς άδειος ή κουρασμένος;
«Εκείνος που “αντέχει τα πάντα”, αλλά βιώνει μέσα του ένα μόνιμο αίσθημα εξάντλησης, πιθανότατα καταπνίγει μια βαθιά εσωτερική σύγκρουση. Καταπιέζει τα συναισθήματά του και παραμελεί τις ανάγκες του, από φόβο, ντροπή ή συνήθεια να κρατά τους άλλους ευχαριστημένους. Αυτή η πίεση μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική απομόνωση και ψυχική εξάντληση.»
Τι ρόλο παίζουν τα social media στην ψυχική πίεση που βιώνει ο κόσμος – ειδικά οι νέοι;
«Τα social media ενισχύουν την αίσθηση της σύγκρισης, της απόρριψης και της κοινωνικής πίεσης. Οι νέοι εκτίθενται σε φιλτραρισμένες πραγματικότητες που τους κάνουν να αισθάνονται ανεπαρκείς. Η ανάγκη για επικύρωση εντείνει την ανασφάλεια και μπορεί να οδηγήσει σε άγχος ή κατάθλιψη.»
Ποια είναι τα πρώτα σημάδια ότι κάποιος χρειάζεται ψυχική στήριξη, ακόμα κι αν δεν τολμά να το παραδεχτεί;
«Τα πρώτα σημάδια περιλαμβάνουν μια γενικευμένη αίσθηση εξάντλησης ή απώλειας ενδιαφέροντος για πράγματα που συνήθως μας ενδιέφεραν, καθώς και συναισθηματική απόσταση ή απομόνωση από τους άλλους. Ένα πρώτο σημάδι είναι το υπερβολικό άγχος, οι συνεχείς ενοχές ή οι αγωνιώδεις αρνητικές σκέψεις που καταλαμβάνουν τον νου, καθώς και η δυσκολία στον ύπνο ή στις καθημερινές δραστηριότητες. Επίσης, η αίσθηση ότι είμαι “παγιδευμένος” σε έναν φαύλο κύκλο συναισθηματικής και σωματικής κόπωσης, χωρίς να βλέπω διέξοδο, είναι ένα άλλο κοινό σημάδι. Συχνά, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν ότι το άτομο προσπαθεί να διαχειριστεί εσωτερικές εντάσεις μόνο του, αλλά έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου η υποστήριξη είναι απαραίτητη.»
Αν κάποιος φοβάται να ξεκινήσει θεραπεία, τι θα του έλεγες για να του αφαιρέσεις το άγχος της πρώτης φοράς;
«Καταλαβαίνω ότι το να ξεκινήσεις θεραπεία μπορεί να προκαλεί άγχος και αβεβαιότητα, αλλά θέλω να ξέρεις ότι είναι απολύτως φυσιολογικό να νιώθεις έτσι στην αρχή. Η θεραπεία δεν είναι μια διαδικασία “διόρθωσης” αλλά ένας χώρος όπου μπορείς να εκφράσεις ό,τι σε απασχολεί, χωρίς κρίση ή πίεση. Ο θεραπευτής είναι εκεί για να σε ακούσει και να σε βοηθήσει να κατανοήσεις τον εαυτό σου καλύτερα, όχι για να σε κρίνει. Μπορείς να πας με τον ρυθμό που σου ταιριάζει και να θέσεις τα όριά σου. Είναι μια διαδικασία συνεργασίας που έχει ως στόχο να σε στηρίξει και να σου δώσει εργαλεία για να νιώσεις καλύτερα. Δεν χρειάζεται να έχεις όλες τις απαντήσεις πριν ξεκινήσεις· το μόνο που χρειάζεσαι είναι το πρώτο βήμα και την επιθυμία να φροντίσεις τον εαυτό σου. Η επιθυμία να πάρεις αυτό το παιδί που ζει μέσα σου από το χέρι και να γίνεις τώρα εσύ ο φροντιστικός γονιός του.»
Τι σας συγκινεί πιο πολύ στη δουλειά σας και τι σας δίνει ελπίδα σε μια εποχή που πολλοί δηλώνουν «ψυχικά εξαντλημένοι»;
«Αυτό που με συγκινεί πιο πολύ στη δουλειά μου, είναι το να βλέπω έναν άνθρωπο να κάνει το πρώτο βήμα προς την αλλαγή, ακόμα κι αν αυτό το βήμα είναι γεμάτο αμφιβολία και φόβο. Η διαδικασία της θεραπείας είναι μια ολόκληρη πορεία, και το να βλέπω κάποιον να αναγνωρίζει την αξία του εαυτού του και να ανακτά την αυτοπεποίθηση και τη δύναμή του είναι βαθιά συγκινητικό. Αυτό που με γεμίζει ελπίδα, ειδικά σε μια εποχή όπου πολλοί νιώθουν ψυχικά εξαντλημένοι, είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να αναζητούν βοήθεια και να επενδύουν στην ψυχική τους υγεία. Παρά τις δυσκολίες, υπάρχει ακόμα μια βαθιά επιθυμία για προσωπική ανάπτυξη και αλλαγή, και αυτή η επιθυμία είναι κάτι που πάντα με ενθαρρύνει και με γεμίζει με ελπίδα. Η ψυχική υγεία είναι μια διαδικασία μάθησης και προσαρμογής, και το να βλέπω ανθρώπους να συνειδητοποιούν ότι η φροντίδα του εαυτού τους και του εσωτερικού τους παιδιού είναι εξαιρετικά σημαντική, είναι κάτι που με κρατά αισιόδοξη για το μέλλον.»
Η Φρόσω Φωτεινάκη είναι Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης και συγγραφέας επιτυχημένων βιβλίων . Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα ,όπως λέει η ίδια, από πολύ μικρή ηλικία είχε την ανάγκη να παρατηρεί, να ακούει και να κατανοεί τους ανθρώπους γύρω της.
Σήμερα διατηρεί το δικό της κέντρο Ψυχοθεραπείας στην Αγία Παρασκευή, όπου, μαζί με την επιστημονική ομάδα που έχει συγκροτήσει, παρέχει θεραπευτική υποστήριξη σε παιδιά, εφήβους, οικογένειες, ζευγάρια και θεραπευτικές ομάδες. Παράλληλα, είναι πιστοποιημένη επόπτρια ψυχικής υγείας, εποπτεύοντας το έργο συναδέλφων ψχολόγων και ψχοθεραπευτών.
Συνέντευξη & επιμέλεια κειμένου: [Δαμιανός Στεφανίτσης] στο ERTnews
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος