Πώς θα μαζευτεί το «πολιτικό χάος» στη Γαλλία;

Το «πολιτικό χάος» που ενέσκηψε στη Γαλλία αμέσως μετά τη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων, με τον Εμμανουέλ Μακρόν να διεξάγει μεν συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά να αρνείται να διορίσει πρωθυπουργό από την Αριστερά είναι το θέμα που αναπτύσσεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α ’Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00), με τη συμμετοχή της ανταποκρίτριας της εφημερίδας Le Monde στην Ελλάδα Μαρίνας Ράφενμπεργκ. Μαζί της αναλύονται και οι προβληματισμοί που έχουν επανέλθει στη Γαλλία για το κατά πόσο είναι επιτακτική μια μεταρρύθμιση των θεσμών της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας.

Mετά τις διαβουλεύσεις με εκπροσώπους του «Nέου Λαϊκού Μετώπου» (ΝΛΜ), o Πρόεδρος Μακρόν απέκλεισε την επιλογή μιας αποκλειστικά αριστερής κυβέρνησης, ακόμη και έχοντας για πρωθυπουργό ένα μη πολιτικό-κομματικό πρόσωπο, όπως την προταθείσα από το ΝΛΜ οικονομολόγο Λουσί Καστέ. Το επιχείρημα του ήταν πως το κάνει στο όνομα της «θεσμικής σταθερότητας», μια και ένα τέτοιο σχήμα θα απείχε αρκετές έδρες από τον έλεγχο της πλειοψηφίας του κοινοβουλίου. Ο Γάλλος Πρόεδρος συνέχισε τις διαβουλεύσεις με τους υπευθύνους των κομμάτων, προέτρεψε σοσιαλιστές, κομμουνιστές και οικολόγους «να συνεργαστούν με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις», χωρίς να κατονομάσει την «Ανυπότακτη Γαλλία», ενώ στο τραπέζι έπεσαν τις επόμενες μέρες και άλλα ονόματα προερχόμενα από τον ευρύτερο σοσιαλιστικό χώρο.

Πάντως, σφοδρά επικριτικό στη στάση αυτή του Μακρόν υπήρξε όλο το φάσμα του NΛΜ, από την «Ανυπότακτη Γαλλία» και τον Μελανσόν, που δήλωσαν πως θα καταθέσουν πρόταση μομφής κατά του Προέδρου, έως την επικεφαλής των Οικολόγων Μαρίν Τοντελιέ που κατηγόρησε τον Εμμανουέλ Μακρόν για «θεσμικό παράπτωμα». Έκανε μάλιστα εντύπωση πως παρόμοια κριτική έκανε και ο πρώην Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ (και τώρα βουλευτής των Σοσιαλιστών). Ο Ολάντ έδειξε μάλιστα και μια φόρμουλα για το τι είδους κυβέρνηση της Αριστεράς θα μπορούσε να υπάρξει, μην κλείνοντας την πόρτα στη συμμετοχή και υπουργών της Ανυπότακτης Γαλλίας. Ωστόσο έθεσε κάποιες κόκκινες γραμμές σε συνέντευξή του στο περιοδικό Le Point. «Για να κυβερνήσουμε με όλες τις συνιστώσες της Αριστεράς, οφείλουν να πληρούνται τουλάχιστον δύο προϋποθέσεις: -η ηγεσία της κυβέρνησης πρέπει να είναι σοσιαλιστική – η ένωση αυτή πρέπει να ακολουθεί μια γραμμή ικανή για συμβιβασμό και να είναι ευνοϊκή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», δήλωσε ο πρώην ένοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων.

Ωστόσο, παρά τις δηλώσεις των μεν και των δε από το “Nέο Λαϊκό Μέτωπο”, το γεγονός παραμένει πως αυτό δεν διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Επομένως προκύπτει το ερώτημα πως θα μπορούσε να κυβερνήσει χωρίς τη συνεργασία του κόμματος του Μακρόν ή των Ρεπουμπλικάνων ; Όμως και οι δύο αυτές πλευρές αφενός αποκλείουν τη συνεργασία με την «Ανυπότακτη Γαλλία» και αφετέρου απορρίπτουν μεγάλο μέρος του προγράμματος και του υπολοίπου Μετώπου.
«Αρα τι μέλλει γενέσθαι, πέραν των διαβουλεύσεων που συνεχίζει ο Μακρόν με τα κόμματα ;” ερωτάται η κα Ράφενμπεργκ. Η Γαλλία έχει ήδη εδώ και ενάμιση μήνα υπηρεσιακή κυβέρνηση, ενώ βάση του Συντάγματος δεν μπορούν να προκηρυχθούν ξανά κοινοβουλευτικές εκλογές πριν περάσει ένας χρόνος από την τελευταία φορά. Η «Ανυπότακτη Γαλλία» απειλεί πως, αν ο Μακρόν επιμείνει στην απόρριψη μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, η συνέχεια θα δοθεί στους δρόμους τις επόμενες εβδομάδες. Από την άλλη, οι Βρυξέλλες, αλλά και οι Οίκοι Αξιολόγησης, προειδοποιούν για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της γαλλικής οικονομίας, ο οποίος προϋπήρχε της πολιτικής κρίσης και τώρα εντείνεται…

Πάντως η όλη κατάσταση θέτει ξανά επί τάπητος τους θεσμούς της 5ης Δημοκρατίας, αλλά και το εκλογικό σύστημα της χώρας. Η Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία γεννήθηκε από ένα πραξικόπημα των στρατηγών στο Αλγέρι το 1958, μεσούντος του πολέμου, ενάντια στο σχηματισμό μιας κυβέρνησης που θα διαπραγματευόταν με το Αλγερινό FLN. Τελικά, η αντιμετώπιση του πραξικοπήματος έφερε τον Σαρλ Ντε Γκολ στην εξουσία και του επέτρεψε να επιβάλει τη δική του εκδοχή μιας ισχυρής προεδρικής δημοκρατίας.

Έκτοτε, ο εκάστοτε Πρόεδρος της Γαλλίας της μπορεί τελικά να αγνοεί το αποτέλεσμα των κοινοβουλευτικών εκλογών για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αλλά κι όταν σχηματιστεί μια κυβέρνηση της αρεσκείας του, αν αυτή είναι μειοψηφική μπορεί να περνά νομοσχέδια με την “κατα-χρήση” του περιβόητου άρθρου 49.3 του Γαλλικού Συντάγματος. Π.χ. η προηγούμενη κυβέρνηση της Ελιζαμπέτ Μπορν είχε χρησιμοποιήσει 23 φορές μέσα σε 18 μήνες το εν λόγω άρθρο, που επιτρέπει σε μια κυβέρνηση να περάσει έναν νόμο χωρίς αυτός να υπερψηφιστεί από τη Βουλή, υπό την προϋπόθεση ότι εάν τεθεί πρόταση δυσπιστίας αυτή δεν θα εγκριθεί.

Επίσης, το εκλογικό σύστημα της Γαλλίας (μονοεδρικό, πλειοψηφικό, δύο γύρων) είναι που έστειλε τον Εθνικό Συναγερμό της Λεπέν από την πρώτη θέση σε ψήφους στον α’ γύρο τελικά στην τρίτη θέση από πλευράς εδρών, το ΝΛΜ από τη δεύτερη θέση σε ψήφους στον α’ γύρο στην πρώτη σε έδρες, ενώ η «Αναγέννηση» του Μακρόν από την τρίτη θέση σε ψήφους επίσης στο α’ γύρο κατέληξε να γίνει δεύτερη σε έδρες. Όλες αυτές οι εξελίξεις, τις οποίες ορισμένοι θεωρούν ως χαρακτηριστικά μιας «αυταρχικής μεταδημοκρατίας», αναζωπυρώνουν τη συζήτηση στη Γαλλία για μια 6η Δημοκρατία ή τουλάχιστον για αλλαγή του εκλογικού συστήματος επί το αναλογικότερο.