Guardian: Πώς το Facebook επιτρέπει την πολιτική εξαπάτηση και χειραγώγηση (long read)

Το Facebook έχει επιτρέψει επανειλημμένα σε παγκόσμιους ηγέτες και πολιτικούς ανά τον κόσμο, να χρησιμοποιούν την πλατφόρμα του για να εξαπατήσουν τους πολίτες ή να πλήξουν τους αντιπάλους τους, παρά το γεγονός ότι έχουν ειδοποιηθεί ότι αυτή η τακτική συνιστά αδίκημα.

Σε άρθρο της η βρετανική εφημερίδα Guardian, αποκαλύπτει πως το Facebook χειρίστηκε περισσότερες από 30 υποθέσεις χειραγώγησης σε 25 χώρες που εντοπίστηκαν από το προσωπικό της εταιρείας.

Η έρευνα δείχνει πώς η εταιρεία έχει επιτρέψει σημαντικές καταχρήσεις της πλατφόρμας του σε φτωχές, μικρές και μη δυτικές χώρες, προκειμένου να δώσει προτεραιότητα στην αντιμετώπιση καταχρηστικών συμπεριφορών που προσελκύουν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης ή επηρεάζουν τις ΗΠΑ και άλλες πλούσιες χώρες.

Η εταιρεία ενήργησε γρήγορα για να αντιμετωπίσει την πολιτική χειραγώγηση που πλήττει χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα και η Πολωνία, ενώ κινείται αργά ή και καθόλου σε υποθέσεις στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Μογγολία, το Μεξικό και μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής.

Όπως αναφέρει στη βρετανική εφημερίδα, η Σόφι Ζανγκ, πρώην αναλύτρια δεδομένων στο Facebook, ο αμερικανικός τεχνολογικός κολοσσός δεν ενδιαφέρεται να επιλύσει αυτά τα ζητήματα καθώς δεν θεωρεί ότι πλήττουν ιδιαίτερα την εικόνα της επιχείρησης. Το Facebook δεσμεύτηκε να καταπολεμήσει την πολιτική χειραγώγηση που πραγματοποιείται στην πλατφόρμα μετά το ιστορικό φιάσκο των εκλογών στις ΗΠΑ το 2016, όταν Ρώσοι χρησιμοποίησαν ψεύτικους λογαριασμούς για να εξαπατήσουν τους Αμερικανούς ψηφοφόρους.

Ωστόσο, η εταιρεία απέτυχε επανειλημμένα να αναλάβει έγκαιρη δράση όταν παρουσιάστηκαν στοιχεία για αχαλίνωτη χειραγώγηση και κατάχρηση των εργαλείων της από πολιτικούς ηγέτες σε όλο τον κόσμο.

Το Facebook απέλυσε την Ζανγκ τον Σεπτέμβριο του 2020, επικαλούμενο «κακές επιδόσεις». Την τελευταία ημέρα της στη δουλειά, η αναλύτρια δημοσίευσε ένα αποχαιρετιστήριο σημείωμα 7.800 λέξεων που περιγράφει πώς «βρήκε πολλαπλές κατάφωρες προσπάθειες ξένων κυβερνήσεων να κάνουν κατάχρηση της πλατφόρμας μας σε τεράστιες κλίμακες για να παραπλανήσουν τον πολίτη τους» και κατηγόρησε την εταιρεία για την αποτυχία της να αντιμετωπίσει αυτές τις καταχρήσεις.

«Διαφωνούμε ουσιαστικά με τον χαρακτηρισμό της κ. Ζανγκ για τις προτεραιότητες και τις προσπάθειές μας να εξαλείψουμε την κατάχρηση στην πλατφόρμα μας», δήλωσε η Λιζ Μπουρζουά, εκπρόσωπος του Facebook.

«Επιδιώκουμε την επιθετική αντιμετώπιση της κατάχρησης σε όλο τον κόσμο και έχουμε επικεντρώσει εξειδικευμένες ομάδες σε αυτό το έργο. Ως αποτέλεσμα, καταργήσαμε περισσότερα από 100 δίκτυα συντονισμένης, μη αυθεντικής συμπεριφοράς. Περίπου τα μισά από αυτά ήταν εγχώρια δίκτυα που λειτουργούσαν σε χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και στην περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού. Η καταπολέμηση της συντονισμένης μη αυθεντικής συμπεριφοράς είναι η προτεραιότητά μας. Αντιμετωπίζουμε επίσης τα προβλήματα της ανεπιθύμητης αλληλογραφίας και της ψεύτικης αφοσίωσης. Ερευνούμε κάθε ζήτημα προτού προβούμε σε ενέργειες ή δημοσιοποιήσουμε ισχυρισμούς σχετικά με αυτό».

Ο ρόλος των αλγόριθμων στον πολιτικό διάλογο

Με 2,8 δισεκατομμύρια χρήστες, το Facebook διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στον πολιτικό λόγο σχεδόν κάθε χώρας στον κόσμο. Ωστόσο, οι αλγόριθμοι και τα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να στρεβλώσουν τον πολιτικό διάλογο.

Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι με τη δημιουργία της ψεύτικης “αφοσίωσης” – επισημάνσεις “μου αρέσει”, σχόλια, κοινοποιήσεις και αντιδράσεις – χρησιμοποιώντας ψεύτικους ή παραβιασμένους λογαριασμούς του Facebook. Εκτός από τη διαμόρφωση της αντίληψης του κοινού για τη δημοτικότητα ενός πολιτικού ηγέτη, η ψευδής «αφοσίωση» μπορεί να επηρεάσει τον αλγόριθμο ροής ειδήσεων του Facebook και αυτό μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ προσέγγισης εκατομμυρίων κοινού ή φωνής βοώντος εν τη ερήμω.

Η Ζανγκ προσλήφθηκε από το Facebook τον Ιανουάριο του 2018 για να εργαστεί σε μια ομάδα που είναι αφιερωμένη στην εξάλειψη της ψεύτικης συμμετοχής. Διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειοψηφία τέτοιων περιστατικών εντοπίστηκε σε αναρτήσεις ατόμων, επιχειρήσεων ή εμπορικών σημάτων, αλλά και σε αναρτήσεις «πολιτικών στόχων» σύμφωνα με την ορολογία της πλατφόρμας.

Τα κραυγαλέα παραδείγματα της Ονδούρας και του Αζερμπαϊτζάν 

Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα από αυτά που εντοπίστηκαν ήταν ο Χουάν Ορλάντο Χερνάντεζ, ο πρόεδρος της Ονδούρας, ο οποίος τον Αύγουστο του 2018 έλαβε το 90% όλων των γνωστών πολιτικών ψεύτικων συμμετοχών στη μικρή χώρα της Κεντρικής Αμερικής. Τον Αύγουστο του 2018, η Ζανγκ αποκάλυψε στοιχεία ότι το προσωπικό του Χερνάντεζ συμμετείχε άμεσα σε μια εκστρατεία που είχε σκοπό να ενισχύσει το περιεχόμενο της σελίδας του με εκατοντάδες ψεύτικες θετικές επισημάνσεις («likes») σε δημοσιεύσεις που τον αφορούσαν. Η Ζανγκ ανακάλυψε επίσης ότι η ομάδα ενός από τους διαχειριστές της επίσημης σελίδας του Χερνάντεζ στο Facebook, διαχειριζόταν εκατοντάδες άλλες σελίδες που είχαν δημιουργηθεί ακριβώς για να φαίνεται ότι ο πρόεδρος της χώρας είχε τεράστια υποστήριξη από τους πολίτες.

Αυτή η μέθοδος απόκτησης ψεύτικης αφοσίωσης, την οποία η Ζανγκ αποκαλεί «κατάχρηση σελίδας», κατέστη δυνατή χάρη σε ένα κενό στις πολιτικές του Facebook. Η εταιρεία απαιτεί από τους λογαριασμούς χρηστών να είναι αυθεντικοί και απαγορεύει στους χρήστες να έχουν περισσότερους από έναν, αλλά δεν έχει συγκρίσιμους κανόνες για τις σελίδες, οι οποίες μπορούν να εκτελούν πολλές από τις ίδιες δεσμεύσεις που μπορούν να κάνουν οι λογαριασμοί, συμπεριλαμβανομένων των προτιμήσεων, της κοινοποίησης και του σχολιασμού.

Το κενό παραμένει ανοιχτό λόγω έλλειψης επιβολής και φαίνεται ότι χρησιμοποιείται επί του παρόντος από το κυβερνών κόμμα του Αζερμπαϊτζάν για να αφήσει εκατομμύρια παρενοχλητικά σχόλια στις σελίδες Facebook των ανεξάρτητων ειδησεογραφικών πρακτορείων και των πολιτικών της αντιπολίτευσης του Αζερμπαϊτζάν.

Ο ρωσικός Οργανισμός Έρευνας Διαδικτύου έκανε «κατάχρηση σελίδας» κατά τη διάρκεια των εκλογών των ΗΠΑ το 2016, όταν δημιούργησε ψευδείς λογαριασμούς στο Facebook με σκοπό να χειραγωγήσει Αμερικανούς και να επηρεάσει πολιτικές συζητήσεις.

Το Facebook την χαρακτήρισε «συντονισμένη μη αυθεντική συμπεριφορά» (CIB) και ανέθεσε σε μια ομάδα ελίτ ερευνητών, να την αποκαλύψει και να την εξαλείψει. Τώρα η δημοφιλής πλατφόρμα αποκαλύπτει παρόμοιες καμπάνιες που εντοπίζει στις μηνιαίες του αναφορές, ενώ αφαιρεί τους ψεύτικους λογαριασμούς και σελίδες.

Η παρακάτω ανάρτηση στο Facebook προέρχεται από τη σελίδα ειδήσεων «Azad Soz» του Αζερμπαϊτζάν και αφορά ακτιβιστές που καταδικάζονται σε οκτώ μήνες φυλάκιση επειδή έγραψαν επικριτικά σχόλια για πολιτικούς του Αζερμπαϊτζάν.

Περισσότερα από χίλια άτομα σχολίασαν την ανάρτηση -τα περισσότερα εκ των οποίων υποστηρίζουν την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν. Το πρώτο σχόλιο είναι από κάποιον που ονομάζεται Zeyneb Babayeva. Αν πατήσουμε πάνω στο όνομα θα διαπιστώσουμε ότι ο λογαριασμός δεν ανήκει σε ένα άτομο αλλά σε καφετέρια και δημιουργήθηκε μόλις δύο εβδομάδες προτού γραφτεί το σχόλιο.

Πρόκειται για ένα «κενό» του Facebook, καθώς, σύμφωνα με την πολιτική του κάθε άτομο θα πρέπει να διαθέτει μόνο έναν λογαριασμό. Ωστόσο, ένας και μόνο χρήστης μπορεί να φτιάξει πολλές σελίδες και να παριστάνει ότι πρόκειται για άλλο πρόσωπο.

Στη συνέχεια βλέπουμε τα πρώτα 301 σχόλια στην ανάρτηση. Πόσα από αυτά όμως είναι από σελίδες που έχουν φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να παραπέμπουν σε προσωπικούς λογαριασμούς;

Οι 294 από τους 301 λογαριασμούς είναι σελίδες, οι μισές εκ των οποίων, δημιουργήθηκαν σε διάστημα μικρότερο του ενός μηνός από την ανάρτηση ενώ καμία από αυτές δεν υφίσταται πάνω από έναν χρόνο.

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με την Ζανγκ, η ειδική ομάδα και πολλοί διαχειριστές και στελέχη του Facebook – αντιστάθηκαν στη διερεύνηση τόσο των περιπτώσεων της Ονδούρας όσο και του Αζερμπαϊτζάν, παρά τα στοιχεία και στις δύο περιπτώσεις που συνδέουν την χειραγώγηση με τις κυβερνήσεις των δυο αυτών χωρών. Οι περιπτώσεις αυτές ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικές λόγω της φύσης των εμπλεκόμενων πολιτικών ηγετών. Ο Χερνάντεζ επανεκλέχθηκε το 2017, σε μια νίκη που έχει αμφισβητηθεί. Η διοίκησή του έχει κατηγορηθεί για αχαλίνωτη διαφθορά και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Παρόλα αυτά, το Facebook χρειάστηκε σχεδόν έναν χρόνο για να εξαλείψει το δίκτυο της Ονδούρας και 14 μήνες για αυτό του Αζερμπαϊτζάν. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις, το Facebook επέτρεψε στη συνέχεια να επιστρέψει η χειραγώγηση. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι χρησιμοποιεί μη αυτόματες και αυτοματοποιημένες μεθόδους εντοπισμού για την παρακολούθηση ανάλογων εκστρατειών και ότι «συνεχώς» καταργεί λογαριασμούς και σελίδες που έχουν συνδεθεί με δίκτυα που έχουν ήδη αφαιρεθεί.

Η αναλγησία του Facebook 

Οι μεγάλες καθυστερήσεις ήταν σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του συστήματος προτεραιότητας του Facebook για την προστασία του πολιτικού λόγου και των εκλογών.

«Έχουμε κυριολεκτικά εκατοντάδες ή χιλιάδες τύπους χειραγώγησης», είπε ο Γκάι Ρόζεν, αντιπρόεδρος σχετικά με την ακεραιότητα στο Facebook στην Ζανγκ τον Απρίλιο του 2019, όταν εκείνη είχε διαμαρτυρηθεί για την έλλειψη δράσης της εταιρείας, στην Ονδούρα. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να ξεκινήσουμε από το τέλος (κορυφαίες χώρες, τομείς κορυφαίας προτεραιότητας, κ.λπ.).

Τον Δεκέμβριο του 2019 η Ζανγκ είχε πει στον Ρόζεν ότι είχε πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες, η ελίτ ομάδα της πλατφόρμας θα έδινε προτεραιότητα στη διερεύνηση ύποπτων δικτύων CIB μόνο στις ΗΠΑ, τη Δυτική Ευρώπη και σε ξένους αντιπάλους όπως η Ρωσία και το Ιράν.

Η Ζανγκ ειδοποίησε επανειλημμένα την ομάδα για δίκτυα ψεύτικων λογαριασμών ή σελίδων που στρεβλώνουν τον πολιτικό διάλογο, στην Αλβανία, το Μεξικό, την Αργεντινή, την Ιταλία, τις Φιλιππίνες, το Αφγανιστάν, τη Νότια Κορέα, τη Βολιβία, τον Ισημερινό , το Ιράκ, την Τυνησία, την Τουρκία, την Ταϊβάν, την Παραγουάη, το Ελ Σαλβαδόρ, την Ινδία, τη Δομινικανή Δημοκρατία, την Ινδονησία, την Ουκρανία, την Πολωνία και την Μογγολία.

Τα δίκτυα συχνά δεν πληρούσαν τα κριτήρια του Facebook για να δοθεί προτεραιότητα στην κατάργησή τους, παρόλα αυτά όμως, παραβίασαν τις πολιτικές της εταιρείας και θα έπρεπε να είχαν αφαιρεθεί.

Σε ορισμένες από τις περιπτώσεις που αποκάλυψε η πρώην αναλύτρια δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν, την Ουκρανία, την Ιταλία και την Πολωνία, το Facebook έλαβε γρήγορα μέτρα ξεκίνησε έρευνες και στις περισσότερες περιπτώσεις, κατήργησε τους ψεύτικους λογαριασμούς.

Σε άλλες περιπτώσεις, όμως καθυστέρησε να αναλάβει δράση για μήνες. Τα δίκτυα στην Τυνησία και τη Μογγολία παρέμειναν απείραχτα, παρά τις εκλογές στην Τυνησία και τη συνταγματική κρίση στη Μογγολία.

Εν μέσω μαζικών διαμαρτυριών και πολιτικής κρίσης στο Ιράκ το 2019, ο ειδικός του Facebook στο Ιράκ ζήτησε να δοθεί προτεραιότητα σε δύο δίκτυα που βρήκε η Ζανγκ. Ένας ερευνητής συμφώνησε ότι οι λογαριασμοί πρέπει να αφαιρεθούν, αλλά κανείς δεν πραγματοποίησε ποτέ αυτή την αφαίρεση και την τελευταία ημέρα στη δουλειά η Ζανγκ βρήκε περίπου 1.700 ψεύτικους λογαριασμούς που συνέχιζαν να ενεργούν υπέρ μιας πολιτικής προσωπικότητας στη χώρα.

Όταν η αναλύτρια δεδομένων αποκάλυψε ένα δίκτυο ψεύτικων λογαριασμών στις Φιλιππίνες τον Οκτώβριο του 2019, το Facebook δεν έλαβε δράση. Ωστόσο όταν ένα μέρος αυτού του δικτύου άρχισε να εμφανίζεται στη σελίδα του Ντόναλντ Τραμπ, η εταιρεία κινήθηκε άμεσα. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις, το Facebook δεν έκανε καμία ενέργεια.

Πλέον η Ζανγκ υποστηρίζει ότι το Facebook είναι πολύ απρόθυμο να τιμωρήσει ισχυρούς πολιτικούς και ότι όταν ενεργεί, οι συνέπειες είναι πολύ επιεικείς.

ΠΗΓΗ: Guardian