Η κρίσιμη καμπή της εφαρμογής του πρώτου σταδίου του σχεδίου Τραμπ, που έχει ως απώτερο στόχο τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, η εμπλοκή που σημειώνεται στην διαδικασία εντοπισμού και παράδοσης των σορών των νεκρών ισραηλινών ομήρων, ως επίσης και η κατάσταση επί του πεδίου στις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας, στις οποίες έχει ήδη ανασυντάξει τις δυνάμεις της η οργάνωση Χαμάς, είναι τα κυριότερα θέματα της συζήτησης του Γαβριήλ Χαρίτου, επισκέπτη καθηγητή διεθνών σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, ερευνητή του ΕΛΙΑΜΕΠ και του κυπριακού Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής και Δημοκρατίας, με την δημοσιογράφο της ΕΡΤ, Ευαγγελία Μπαλτατζή, που μεταδόθηκε σήμερα στην καθημερινή ειδησεογραφική εκπομπή «Ναι μεν, αλλά» από την συχνότητα του ΕΡΤnews Radio 105,8.
Η κατάσταση επί του πεδίου
Η εκεχειρία που επετεύχθη με την έμμεση συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς που ορίζει την διαδικασία της απελευθέρωσης όλων των ισραηλινών ομήρων, ζωντανών και νεκρών, και περίπου 2.000 παλαιστινίων κρατουμένων, κινδυνεύει να καταρρεύσει. Όπως σημείωσε ο κ. Χαρίτος, εάν καταρρεύσει η συγκεκριμένη συμφωνία, θα είναι αδύνατον να εφαρμοστούν τα επόμενα στάδια του σχεδίου Τραμπ για τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, δεδομένου μάλιστα ότι η διακυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη δώσει το ‘πράσινο φως’ στο Ισραήλ, εάν το σχέδιο δεν προχωρήσει, τότε θα αρχίσουν ξανά οι χερσαίες επιχειρήσεις στον θύλακα, με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται.
Το «αγκάθι» της παράδοσης των νεκρών ομήρων
Επιχειρώντας να περιγράψει την κατάσταση επί του πεδίου, από την Παρασκευή 10/10 –ημέρα της πρώτης απόσυρσης των ισραηλινών στρατευμάτων από περιοχές της Γάζας- και μέχρι σήμερα, ο κ. Χαρίτος ανέφερε ότι η Χαμάς, έχει παραδώσει μέχρι στιγμής μόνο 9 από τους συνολικά 28 νεκρούς ομήρους. Η ισραηλινή πλευρά υποστηρίζει ότι η Χαμάς δρα παρελκυστικά. Η παλαιστινιακή οργάνωση δηλώνει από χθες ότι πλέον δεν έχει στην κατοχή της άλλες σορούς, ότι τα στελέχη της που φέρονταν να γνώριζαν σε ποια ακριβώς σημεία τα πτώματα των ομήρων βρίσκονταν δεν είναι πια στη ζωή συνεπεία των ισραηλινών βομβαρδισμών, ως επίσης και ότι δεν διαθέτει τον κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό και προσωπικό για να εντοπίσει κάτω από τα ερείπια τα πτώματα των ισραηλινών ομήρων. Αντιθέτως, το Ισραήλ δηλώνει ότι έχει ήδη διαβιβάσει στις εγγυήτριες χώρες της συμφωνίας (ΗΠΑ, Αίγυπτο, Κατάρ, Τουρκία) πολύ συγκεκριμένες πληροφορίες, που συνελέγησαν από τις μυστικές υπηρεσίες του στρατού, σύμφωνα με τις οποίες η Χαμάς φέρεται να μπορεί να παραδώσει «διψήφιο αριθμό νεκρών ομήρων». Σύμφωνα με την ισραηλινή συλλογιστική, στόχος της Χαμάς είναι να «κερδίσει χρόνο» προκειμένου να σταθεροποιήσει τον έλεγχό της επί των περιοχών από τις οποίες αποχώρησαν οι ισραηλινές δυνάμεις την περασμένη Παρασκευή (10/10). Μάλιστα, το αίτημα της Χαμάς να εισέλθουν δυνάμεις διασωστών από την Αίγυπτο και την Τουρκία – σύμφωνα πάντα με το Ισραήλ – συνδέεται με την επιδίωξη της Χαμάς να δημιουργήσει ‘τετελεσμένα επικράτησης’ στον θύλακα, επειδή ακριβώς γνωρίζει πολύ καλά ότι οι επιχείρηση εντοπισμού των σορών εκ μέρους των ξένων διασωστών θα διαρκέσει αρκετό χρόνο, «ίσως και μήνες», όπως χαρακτηριστικά είχαν δηλώσει αξιωματούχοι, τόσο της Χαμάς όσο και του Ισραήλ. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτά τα δεδομένα, οι Ισραηλινοί έχουν ξεκαθαρίσει από χθες ότι δεν πρόκειται να δεχθούν την παρουσία ξένων ομάδων διάσωσης εντός της Λωρίδας της Γάζας – τονίζοντας συγχρόνως ότι, ούτως ή άλλως, δεν θα δέχονταν καμία τουρκική παρουσία στον παλαιστινιακό θύλακα. Ειδικά ως προς το σημείο αυτό, ο κ. Χαρίτος επεσήμανε ότι, ήδη όταν διαφαινόταν πως η Τουρκία επρόκειτο να λάβει ενεργό ρόλο στις διαπραγματεύσεις, τέως υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του ισραηλινού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας δήλωναν σε ενημερωτικές εκπομπές των κρατικών μέσων ότι «το Ισραήλ δεν πρόκειται επ’ ουδενί να αποδεχθεί Τούρκους αξιωματούχους και στρατιωτικούς εντός της Γάζας στο πλαίσιο μίας μελλοντικής πολυεθνικής δύναμης» – πολλώ μάλλον εάν πρόκειται για μία ομάδα διάσωσης που θα ήθελε να δώσει το παρών στη Γάζα πολύ πριν εφαρμοστεί το σχέδιο Τραμπ και για χρονική περίοδο που δεν είναι δυνατόν εκ των προτέρων να καθοριστεί επακριβώς.
Έτσι, από πλευράς Ισραήλ, είναι σαφές ότι δεν θα είναι δυνατόν να υπάρξει συνέχεια της εφαρμογής των επόμενων σταδίων του σχεδίου Τραμπ εάν προηγουμένως δεν ολοκληρωθεί προηγουμένως η εφαρμογή της συμφωνίας που προβλέπει την απελευθέρωση όλων των ομήρων – κάτι που τόνισε χθες ο ίδιος ο Νετανιάχου κατά την διάρκεια της επίσημης τελετής μνήμης των θυμάτων της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου στην Ιερουσαλήμ, λέγοντας ότι «θα πρέπει να παραδοθεί μέχρι και ο τελευταίος νεκρός όμηρος».
Η Χαμάς δεν αφοπλίζεται
Παράλληλα όμως, εκκρεμεί το ακανθώδες ζήτημα του αφοπλισμού της Χαμάς. Ως προς αυτό, ο Γαβριήλ Χαρίτος επεσήμανε ότι η Χαμάς υπήρξε απόλυτα ειλικρινής στις προθέσεις της. Συγκεκριμένα, αναφερόμενος στο τελεσίγραφο που είχε δώσει στην παλαιστινιακή οργάνωση ο ίδιος ο Πρόεδρος Τραμπ, ζητώντας της να δώσει την τελευταία της απάντηση εάν αποδέχεται ή εάν απορρίπτει το σχέδιό του για τερματισμό του πολέμου , η οργάνωση Χαμάς απάντησε μεν ότι αποδέχεται να τερματιστεί ο πόλεμος και να αποσυρθούν όλα τα ισραηλινά στρατεύματα από την Λωρίδα της Γάζας – παρήλθε όμως σιγή τον όρο του σχεδίου Τραμπ που σχετίζεται με την διαδικασία του αφοπλισμού της. Αντιθέτως μάλιστα, αξιωματούχοι της επαναλάμβαναν στα αραβικά μέσα ότι δεν προτίθεται να παραδώσει τα όπλα, θέτοντας προϋποθέσεις που σαφώς δεν περιλαμβάνονταν στο σχέδιο Τραμπ.
Το «Ναι μεν, αλλά» της Χαμάς, που ερμηνεύθηκε ως «Ναι» στο σχέδιο Τραμπ
Ερμηνεύοντας τη στάση που τήρησε ο Ντόναλντ Τραμπ μετά την απάντηση της Χαμάς, ο κ. Χαρίτος εξέφρασε την εκτίμηση ότι η επιλογή του Αμερικανού Προέδρου να θεωρήσει πως η Χαμάς «αποδέχθηκε» το σχέδιό του, εντάσσεται σε μία καθ’ όλα λογική διαπραγματευτική τακτική: Να «κρατήσει» τις θετικές απαντήσεις της Χαμάς σε πολύ συγκεκριμένες πτυχές του προτεινομένου σχεδίου, προκειμένου να ‘πιάσει το νήμα’ της έναρξης μιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης. Και αυτό ακριβώς έγινε: «Ξέχασε» το πλήρες περιεχόμενο της απάντησης της Χαμάς, δέχθηκε το «ναι» για συγκεκριμένες πτυχές του σχεδίου του και απλώς «αγνόησε» το «μεν, αλλά» που τίμια και ευθαρσώς εξέφρασε η Χαμάς ήδη εξ αρχής. Έτσι, αυτή τη στιγμή, βρισκόμαστε στο σημείο της αλήθειας, με την Χαμάς να έχει καταφέρει μέσα σε λίγες μόνο ώρες μετά την απόσυρση των Ισραηλινών από τμήμα του θύλακα να στρατολογήσει 7.000 ενόπλους, να ελέγξει τις εκτάσεις του θύλακα από τις οποίες αποσύρθηκαν οι Ισραηλινοί στις 10/10 και να δώσει την εντολή στην επίλεκτη στρατιωτικοποιημένη μονάδα «Ράνταα» της αστυνομίας της Χαμάς να προχωρήσει στην σύλληψη και δημόσια εκτέλεση μελών των τοπικών παλαιστινιακών πολιτοφυλακών, που είχαν συσταθεί και εξοπλιστεί στρατιωτικά από τον ισραηλινό στρατό, όταν εκείνος ήλεγχε όλη την έκταση του θύλακα. Οι εικόνες που κυκλοφορούν τα τελευταία εικοσιτετράωρα στο διαδίκτυο, με τα λαϊκά δικαστήρια και τις δημόσιες εκτελέσεις ντόπιων Παλαιστινίων που κατηγορούνται από την Χαμάς ότι υπήρξαν καταδότες και συνεργάτες των Ισραηλινών καταδεικνύουν ξεκάθαρα τη σημερινή πραγματικότητα στις περιοχές που ελέγχει πλέον πλήρως η οργάνωση Χαμάς.
Ποιες είναι οι τοπικές παλαιστινιακές φατρίες της Γάζας;
Απαντώντας στο ερώτημα πώς, πότε και γιατί συστάθηκαν οι τοπικές παλαιστινιακές πολιτοφυλακές στην Γάζα, ο κ. Χαρίτος περιέγραψε τις συνθήκες που ισχύουν στην τοπική κοινωνία της Γάζας αφότου η Χαμάς απέκτησε τον πλήρη έλεγχο του θύλακα από το καλοκαίρι του 2007 και εντεύθεν. Συγκεκριμένα, επί σχεδόν δύο δεκαετίες de facto διακυβέρνησης της Γάζας, η Χαμάς είχε ‘καθεστωτικοποιηθεί’, συστήνοντας ένα ‘δημόσιο μηχανισμό’ που περιλάμβανε νομοθετήματα, κανονισμούς, αστυνομία, σύστημα απονομής δικαιοσύνης, ως επίσης και φυλακές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, κάποιες ομάδες κατοίκων έπεσαν στην δυσμένειά της, στις οποίες περιλαμβάνονταν και διευρυμένες οικογένειες, «σόγια» και φατρίες. Όταν ο ισραηλινός στρατός κατέλαβε περιοχές του θύλακα, κάποιες από αυτές τις φατρίες αισθάνθηκαν ότι «επιτέλους απαλλάσσονταν» από την παντοκρατορία της Χαμάς και του μηχανισμού καταστολής που είχε δημιουργήσει.
Τοπικές πολιτοφυλακές: Πότε συστάθηκαν και γιατί
Κατά την διάρκεια της πρώτης χρονιάς του πολέμου, και ενώ οι χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη, σημειώθηκε το εξής φαινόμενο: Ενώ στο Ισραήλ μετέδιδαν τα τοπικά ΜΜΕ ότι συγκεκριμένες περιοχές – κυρίως στο βόρειο τμήμα του θύλακα – είχαν «τεθεί υπό πλήρη έλεγχο» και είχαν «ξεκαθαρίσει» από την Χαμάς, λίγες εβδομάδες αργότερα διαπιστωνόταν ότι η κατάσταση επί του πεδίου ήταν τελείως διαφορετική, με αποτέλεσμα ο στρατός να επανέρχεται στις ίδιες περιοχές που είχαν ήδη ανακαταληφθεί από τις δυνάμεις της Χαμάς. Εκείνη την περίοδο, και εν μέσω ισχυρών επικρίσεων από την κοινή γνώμη και τα αντιπολιτευόμενα ισραηλινά ΜΜΕ, ο τότε Υπουργός Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ υιοθέτησε και εφάρμοσε το εξής σχέδιο: Οι ισραηλινές δυνάμεις που βρίσκονταν στη Γάζα να ενισχύσουν οικονομικά και στρατιωτικά τις ‘αντιπολιτευόμενες προς την Χαμάς’ τοπικές φατρίες για να σχηματίσουν πολιτοφυλακές, που θα προορίζονταν να αντικαταστήσουν την Χαμάς όταν πλέον αυτή θα έχει ηττηθεί ολοκληρωτικά από τον ισραηλινό στρατό. Αυτό το σχέδιο είχε ως αποτέλεσμα, σήμερα να υπάρχουν τοπικές φιλοϊσραηλινές πολιτοφυλακές που ανέρχονται σε έξι ή επτά και δρουν κυρίως στο βόρειο τμήμα του θύλακα, ενώ η ισχυρότερη εξ αυτών να δραστηριοποιείται στο νότιο τμήμα υπό την ηγεσία του – (κατά πληροφορίες) βεδουινικής καταγωγής τοπικού οπλαρχηγού, Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ.
Τα μέλη των τοπικών πολιτοφυλακών αποτελούν τώρα τον στόχο των διώξεων της Χαμάς, ενώ ισραηλινές στρατιωτικές πηγές διαρρέουν στα ισραηλινά ΜΜΕ ότι ο στρατός που ελέγχει πλέον το 54% του θύλακα βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής παρακολουθώντας πολύ προσεκτικά την παρούσα κατάσταση, προκειμένου – την κατάλληλη στιγμή – να μπορέσει να επέμβει ενεργά για να διασώσει τα μέλη των φιλοϊσραηλινών φατριών από τις διώξεις της Χαμάς. Ωστόσο, σημειώνει ο κ. Χαρίτος, μέχρι στιγμής οι ισραηλινές δυνάμεις συνεχίζουν να παρακολουθούν την κατάσταση χωρίς να δρουν, επειδή αναμένεται η παράδοση όλων των νεκρών ομήρων. Έτσι, όταν πλέον η διαδικασία παράδοσης όλων των νεκρών ομήρων ολοκληρωθεί, ο κ. Χαρίτος εκτιμά ότι κάποια στιγμή – και εφόσον οι δημόσιες εκτελέσεις θα συνεχίζονται – τότε, ο στρατός θα αναλάβει ενεργό δράση με αυτόν τον σκοπό. Αυτό το ενδεχόμενο υπονοείται ξεκάθαρα από σχετικές δημόσιες δηλώσεις ισραηλινών αξιωματούχων και δημοσιογραφικών διαρροών από φιλοκυβερνητικά μέσα. Ενδιαφέρον πάντως έχει το δεδομένο ότι, τα τελευταία εικοσιτετράωρα, ηγετικά στελέχη των φιλοϊσραηλινών τοπικών πολιτοφυλακών, παραχωρώντας τηλεφωνικές τους συνεντεύξεις στο κρατικό αραβόφωνο ισραηλινό ραδιόφωνο «Makan», καλούν τα μέλη και τους υποστηρικτές τους που έχουν εγκλωβιστεί στις περιοχές που ελέγχει η Χαμάς, να καταφύγουν σε ζώνες βάθους 400 μέτρων βορείως της γραμμής της πρώτης απόσυρσης των ισραηλινών στρατευμάτων, για να διασωθούν. Με άλλα λόγια, αυτή τη στιγμή, σε συγκεκριμένα σημεία της γραμμής πρώτης απόσυρσης των Ισραηλινών, έχουν διαμορφωθεί από τις φιλοϊσραηλινές πολιτοφυλακές διακριτές «ζώνες ασφαλείας» εν είδει προκεχωρημένων φιλοϊσραηλινών φυλακίων, εντός των περιοχών από τις οποίες έχουν ήδη αποσυρθεί οι ισραηλινές δυνάμεις.
Και τώρα τι;
Καταλήγοντας την ανάλυσή του και την περιγραφή της κατάστασης επί του πεδίου, καθίσταται σαφές ότι το αισιόδοξο κλίμα που δημιουργήθηκε διεθνώς μετά την διάσκεψη του Σαρμ Αλ-Σέιχ ότι ο πόλεμος σχεδόν ‘τερματίσθηκε’ και ότι η στιγμή της «επόμενης μέρας» της Γάζας είναι προ των πυλών, δεν είναι ακριβής – όπως τόνισε ο Γαβριήλ Χαρίτος. Αντιθέτως, υπενθύμισε ότι οι αντικειμενικοί σκοποί που τέθηκαν από το Ισραήλ στον πόλεμο που άρχισε στις 7 Οκτωβρίου 2023 είναι οι εξής δύο : Πρώτον, η απελευθέρωση όλων των ομήρων, νεκρών και ζωντανών. Δεύτερον, ο πλήρης αφοπλισμός της Χαμάς προκειμένου η συγκεκριμένη οργάνωση «να μην υπάρχει» στην Γάζα της «επόμενης μέρας». Ο πρώτος στόχος εν μέρει έχει εκπληρωθεί. Η εκπλήρωση του δευτέρου όμως, δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος