Α. Παπανικολάου (μέλος ΑΔΑΕ) στο Πρώτο: Δεν εκλαμβάνω ως απειλή τις ποινικές διώξεις, είναι απλώς η συνέπεια ενός νομικού κανόνα (audio)

Με την παραδοχή ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κ. Ι. Ντογιάκος «είναι νομικός με διαδρομή και ιστορία στον χώρο της δικαιοσύνης, με υποθέσεις που το αποδεικνύουν», η Αικατερίνη Παπανικολάου, νομικός, διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και μέλος της ΑΔΑΕ, μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Με τούτα και μ’ εκείνα» με τον Φώτη Παπούλια, εξέφρασε την εκτίμησή της, ότι «τα ζητήματα που αναδεικνύει η γνωμοδότηση δεν αντιστοιχούν προς τις διατάξεις του Συντάγματος, άρα λοιπόν έχουμε ζήτημα, υπάρχει θέμα».

«Στην συγκεκριμένη περίπτωση, επειδή αφορά την ΑΔΑΕ, μέλος της οποίας είμαι, είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις, δεν θυμάμαι άλλη ανάλογη, στην οποία να ομονοεί το σύνολο περίπου του νομικού κόσμου, σε σχέση με την νομική διάσταση της υπόθεσης αυτής» προσέθεσε η κ. Παπανικολάου.

Η γνωμοδότηση ούτως ή άλλως δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα, δεν είναι δεσμευτική, επισήμανε η κ. Παπανικολάου. «Είναι μόνο μια ερμηνευτική καταγραφή ενός ζητήματος που ανακύπτει στην επικαιρότητα και ειδικότερα ως προς την συγκεκριμένη γνωμοδότηση υπάρχει και αμφισβήτηση ως προς την αρμοδιότητα σε σχέση με την έκδοσή της. Αλλά πέραν τούτου, ακόμα και ο τυπικός νόμος, ο νόμος που ψηφίζει το Κοινοβούλιο,  την ίδρυση των πέντε Ανεξάρτητων Αρχών, Συνήγορος, Ραδιοτηλεοπτικό, Αρχή Προστασίας Δεδομένων, ΑΣΕΠ και η ΑΔΑΕ, δεν μπορεί να την καταργήσει ούτε ασφαλώς να περιορίσει την λειτουργία τους. Μπορεί όμως αυτό να συμβεί στο πλαίσιο μιας αναθεώρησης του Συντάγματος. Ο μόνος τρόπος για να αλλάξει κάτι σε σχέση με την ύπαρξη και την λειτουργία των πέντε Ανεξάρτητων Αρχών είναι στο πλαίσιο μιας αναθεώρησης του Συντάγματος, κάτι που δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής και ευτυχώς» συμπλήρωσε η κ. Παπανικολάου.

Όσο αφορά στο τελευταίο μέρος της γνωμοδότησης που χαρακτηρίστηκε από μέρος του νομικού και πολιτικού κόσμου ως «απειλητικό» προς τους λειτουργούς της Αρχής, η κ. Παπανικολάου δεν συμμερίζεται την ίδια άποψη και εξηγεί το λόγο. «Δεν πρόκειται ακριβώς για απειλές». «Αναφορικά με την ακροτελεύτια παράγραφο της γνωμοδότησης, που καταγράφει τις ποινικές διατάξεις, τα ποινικά αδικήματα που διαπράττει όποιος μετέχει σε ελέγχους που κατά την εκτίμηση του κ. Εισαγγελέως είναι παράνομη, εγώ δεν το εκλαμβάνω ως απειλή. Ο κ. Ντογιάκος είναι συνεπής προς το σκεπτικό του, περιγράφει μια σειρά σκέψεων, τους λόγους για τους οποίους εκτιμά ότι οι έλεγχοι είναι παράνομοι και στην συνέχεια παραθέτει τις διατάξεις, στις οποίες εμπίπτουν όσοι διαπράξουν τα αδικήματα που θέτει, κατά την δική του αντίληψη ισχύουν αυτά. Δεν το εκλαμβάνω καν ως απειλή, είναι η συνέπεια ενός νομικού κανόνα. Κατά την δική μου νομική εκτίμηση, δεν αντιστοιχεί στις διατάξεις του Συντάγματος και του νόμου, κατά συνέπεια δεν βλέπω να υπάρχει ζήτημα και ως προς τις ποινές που περιγράφει» ανέφερε η κ. Παπανικολάου.

Ερωτηθείσα για την τοποθέτηση του κ. Βενιζέλου και το σημείο όπου διερωτάται εάν θα ασκηθούν διώξεις κατά του προέδρου και των μελών της ΑΔΑΕ, η κ. Παπανικολάου επισημαίνοντας ότι η νομική επιστήμη της χώρας και όλοι όσοι τη διακονούν του οφείλουν πολλά, προσέθεσε «σε ό,τι με αφορά και αυτή τη στιγμή μιλώ αποκλειστικά για μένα, όχι εκ μέρους του ΑΔΑΕ, δεν αισθάνομαι ούτε απειλή ούτε φόβο ότι θα ασκηθεί σε βάρος μου ποινική δίωξη για κατασκοπεία. Τέτοια αγωνία προς το παρόν δεν έχω».

Η κ. Παπανικολάου ερωτηθείσα τι επιδιώκεται από τον κ. Εισαγγελέα με την συγκεκριμένη γνωμοδότηση σε σχέση με την υπόθεση των παρακολουθήσεων, απάντησε πως τα πράγματα για όσους λειτουργούν την νομική επιστήμη είναι απλά και συντελούν στο ότι η αρχή που πρέπει να διέπει τη λειτουργία κατά την άσκηση των καθηκόντων όλων και των εισαγγελέων και των δικαστών και όσων υπηρετούν ως μέλη στις ανεξάρτητες αρχές, είναι η αρχή της νομιμότητας.

«Άλλη αρχή δεν υπάρχει. Από εκεί και πέρα, αν οι πράξεις που εκδίδουν οι Ανεξάρτητες Αρχές ή οι αποφάσεις που εκδίδουν τα δικαστήρια, έχουν συνέπειες σε σχέση με τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, δυσαρεστούν ή εν πάση περιπτώσει δημιουργούν ευμενές περιβάλλον για πολιτικούς παράγοντες ή για κόμματα, αυτό είναι κάτι που οφείλει να μας αφήνει παγερά αδιάφορους. Το ζητούμενο εδώ είναι η αρχή της νομιμότητας. Η Ανεξάρτητη Αρχή που διασφαλίζει το απόρρητο των επικοινωνιών, έχει ως καταστατική της αποστολή από το Σύνταγμα τη διασφάλιση ενός πολύτιμου δικαιώματος, το οποίο μάλιστα το Σύνταγμα περιγράφει ως απολύτως απαραβίαστο, το επικοινωνιακό απόρρητο. Είναι αυτό το δικαίωμα, το οποίο αποτελεί πυρήνα της δημοκρατίας. Δεν μπορεί κανείς να μιλήσει ελεύθερα, να επικοινωνήσει ελεύθερα, να αναπτύξει την επαγγελματική του δραστηριότητα εάν δεν είναι βέβαιος ότι οι επικοινωνίες του είναι ελεύθερες. Από εκεί και πέρα, εφόσον η ΑΔΑΕ εκ του Συντάγματος έχει αυτή την αποστολή, οφείλουμε κάθε φορά που διαπιστώνουμε ότι τίθενται ζητήματα που παραβιάζουν ή διακινδυνεύουν την προστασία του δικαιώματος να παρεμβαίνουμε και να ασκούμε τις αρμοδιότητές μας. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από αυτό» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Παπανικολάου.

Σε κάθε περίπτωση, αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με την ίδια, όποια και αν είναι η εξέλιξη, υπάρχει πρόβλημα και πρόκειται για το εξής. Πως όποια άποψη και αν υιοθετεί κανείς, τη γνωμοδότηση του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου είτε την εκτίμηση των περισσότερων νομικών ή τη θέση του Προέδρου της Αρχής που μέχρι στιγμής έχει τοποθετηθεί δημόσια, «αυτό που έχει παραχθεί είναι ανασφάλεια δικαίου, δηλαδή αυτή τη στιγμή οι πάροχοι οι οποίοι είναι ελεγχόμενοι από την ΑΔΑΕ και στους οποίους αναλογεί μεγάλο μέρος της ευθύνης για τη διασφάλιση του απορρήτου των επικοινωνιών θα πρέπει να επιλέξουν πλευρά». Είτε, συνέχισε η κ. Παπανικολάου, θα συνεργαστούν με την ΑΔΑΕ αν η ΑΔΑΕ αποφασίσει να συνεχίσει τους ελέγχους της, είτε υιοθετώντας τη γνωμοδότηση του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, η οποία δεν είναι δεσμευτική, δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ζήτημα ως προς τους ελέγχους.

«Αυτό στο κράτος δικαίου από μόνο του είναι πρόβλημα. Οι κανόνες δικαίου πρέπει να είναι σαφείς, να περιγράφουν χωρίς να δημιουργούν ζητήματα» υπογράμμισε.

Ως προς τις πληροφορίες που κάνουν λόγο για αντικατάσταση του Προέδρου της ΑΔΑΕ, κ. Ράμμου, η κ. Παπανικολάου εξήγησε ότι η θητεία του προέδρου της Αρχής είναι εξαετής και ότι ξεκίνησε το 2019, άρα δεν έχουν παρέλθει τα έξι χρόνια και επομένως δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. «Αυτό που ισχύει όμως είναι ότι έχει λήξει από τον Μάρτιο του 2022, η θητεία του Αντιπροέδρου της Αρχής και δύο μελών, ένα από τα οποία είναι η ομιλούσα. Εκεί λοιπόν, πράγματι η Διάσκεψη των Προέδρων ασφαλώς και έχει από τον Μάρτιο, που έχει λήξει η θητεία, τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να προχωρήσει σε αντικατάσταση των μελών των οποίων η θητεία έχει λήξει. Ωστόσο, υπάρχει μια διάταξη στο Σύνταγμα μετά την αναθεώρηση που παρατείνει τη θητεία μέχρι την αντικατάστασή τους. Άρα ζήτημα νομιμότητας ως προς τη λήψη των αποφάσεων που λαμβάνουν τα μέλη αυτά μετά τη λήξη της θητείας δεν υπάρχει. Τώρα το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή κινείται μια τέτοια διαδικασία, επειδή με αφορά, θα μου επιτρέψετε να μην πω κάτι περισσότερο. Έχει ωστόσο σημασία το μομέντουμ, ο χρονισμός. Όλα αυτά έχουν την αξία τους, αλλά δεν θα ήθελα να είμαι αυτή που θα πω κάτι περισσότερο για το ζήτημα» ανέφερε τέλος η κ. Παπανικολάου.