Β.Αιγαίο: Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή – Απαιτείται αναθεώρηση και μηχανισμός διαχείρισης

«Το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή Βορείου Αιγαίου (ΠεΣΠΚΑ),  είναι ένας απαραίτητος Οδικός Χάρτης  που πρέπει να φτάσει μέχρι το τοπικό επίπεδο ενώ η  αναθεώρησή του και η σύσταση  μηχανισμού διαχείρισης αποτελούν βασικούς όρους για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής», διαπιστώνει το Πράσινο Ταμείο, που κοινοποιεί τα αποτελέσματα της εσπερίδας που πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη για την κλιματική αλλαγή στο Β. Αιγαίο.

Στην εσπερίδα του Πράσινου Ινστιτούτου στο Επιμελητήριο Λέσβου, στη Μυτιλήνη, υπήρξαν περί τις 75 συμμετοχές (45 με φυσική παρουσία και 30 διαδικτυακές), με γόνιμο προβληματισμό των συμμετεχόντων για την ανάδειξη του Περιφερειακού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή Βορείου Αιγαίου (ΠεΣΠΚΑ Βορείου Αιγαίου), που έχει συνταχθεί από το 2018 και η αξία που αναμένεται να έχει στους τοπικούς πληθυσμούς και δραστηριότητες στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.

Στην εκδήλωση τέθηκαν με σαφήνεια οι αναμενόμενες κλιματικές μεταβολές στο Βόρειο Αιγαίο και η δεσμευτική σημασία που πρέπει να έχει ο χωρικός σχεδιασμός για την καταπολέμηση της υποβάθμισης της γης και της ερημοποίησης.  Υπογραμμίστηκε η αξία της διατήρησης της γης σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση είτε είναι ιδιωτική είτε δημόσια-κοινόχρηστη,  και το ΠεΣΠΚΑ Βορείου Αιγαίου δεν θα πρέπει να αγνοεί ότι τα εδάφη αποτελούν οριζόντιο θέμα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Αναγνωρίστηκε από όλους τους εισηγητές ότι το πρόβλημα της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής είναι πολύπλοκο, πολυδιάστατο, πολύ-επίπεδο και δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τυπική υποχρέωση-διεκπεραίωση μέσα σε συνθήκες πλημμελούς παρακολούθησης και έλλειψης χρόνου,  δεδομένων, τεχνογνωσίας και προσώπων.

Σύμφωνα με το Πράσινο Ινστιτούτο ειδικά μέτρα θα πρέπει να αντιμετωπίζουν ειδικά τη διάβρωση των εδαφών που είναι διπλάσια του σχηματισμού τους. Ορισμένα Μέτρα προσαρμογής για το Βόρειο Αιγαίο είναι η διατήρηση των αναβαθμίδων, η κατάλληλη διαχείριση υδάτων, η άμεση επέμβαση και παρεμβάσεις σε καμένα δάση μετά από πυρκαγιές (εδαφοκάλυψη – αποκατάσταση), η έμφαση σε αγροδασικά συστήματα και η σύνδεση ενισχύσεων στους αγρότες με μέτρα προστασίας εδάφους & δέσμευση άνθρακα. Ειδικά υπογραμμίστηκαν οι αξίες των αναβαθμίδων στην ανάσχεση της υδατικής διάβρωσης και διατυπώθηκαν μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοστούν για την  αποτροπή της μεγάλης εγκατάλειψης στο σημερινό Αιγαίο.

Το ΠεΣΚΠΑ Β. Αιγαίου σωστά κάνει εκτεταμένη αναφορά σε έργα διαχείρισης υδάτων (επιφανειακών και υπόγειων), καλεί για καλύτερη διαχείριση αρδευτικών δικτύων και νερού άρδευσης αλλά και στην ανάγκη περιορισμού άρδευσης σε σχέση με ανάγκες καλλιεργειών. Προτείνει μέτρα για την αποκατάσταση και προστασία περιοχών με κίνδυνο υφαλμύρινσης, φράγματα ανάσχεσης και Οικολογικούς διαδρόμους, Ωστόσο δίνει τεράστια έμφαση σε μεγάλα έργα στεγανών λιμνοδεξαμενών που δεν εμπλουτίζουν τον υπόγειο υδροφόρο, έχουν μεγάλες εξατμίσεις και πιθανόν να είναι άδειες την εποχή που χρειάζεται άρδευση. Επίσης δίνει μεγάλη έμφαση σε λίγα μεγάλα φράγματα που κοστίζουν πάρα πολύ σε σχέση με τα οφέλη, αντί για πολλά μικρά φράγματα ανάσχεσης που εμπλουτίζουν τον υδροφόρο και διευκολύνουν την αναδάσωση.

Το ΠεΣΚΠΑ Β Αιγαίου θα έπρεπε να βασίζεται κατά προτεραιότητα στην αύξηση της ανθεκτικότητας με παραγωγικές αναδασώσεις, φράγματα ανάσχεσης, αγροδασικά συστήματα και συντήρηση των αναβαθμών, μέτρα που εκτός από τη μείωση των πλημμυρών, της ξηρασίας και της υφαλμύρισης συμβάλουν στη αύξηση της τοπικής παραγωγικής βάσης. Αυτή η αλλαγή προτεραιοτήτων συνηγορεί στην αναθεώρηση του ΠεΣΠΚΑ.

Σημαντική έλλειμμα αποτελεί στο ΠεΣΚΠΑ Β Αιγαίου η απουσία σαφούς μηχανισμού διαχείρισης (Παρακολούθηση – Επικαιροποιήσεις – Βελτιώσεις) και η στήριξη στη συμμετοχή των τοπικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών για ορθές περιβαλλοντικές πρακτικές σε τοπικό επίπεδο. Έτσι δημιουργείται απόκλιση μεταξύ σχεδιασμού και εφαρμογής, η οποία μπορεί να φτάνει μέχρι του σημείου η εφαρμογή ουσιαστικά αναιρεί το στρατηγικό σχεδιασμό.

Στην εκδήλωση χαιρέτισε ο αντιπεριφερειάρχης κ. Κουφέλος και παρέστησαν σύμβουλοι της Περιφέρειας, της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, στελέχη της διοίκησης, ενδιαφερόμενοι πολίτες και φοιτητές. Εισηγητές ήταν οι ο Σταύρος Σολωμός, Ερευνητής Γ΄, Κέντρο Έρευνας Φυσικής τους Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας τους Ακαδημίας Αθηνών, η Ελένη Μπριασούλη-Καπετανάκη, Ομ. Καθηγήτρια, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ο Παναγιώτης Πανάγος, Research Officer στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Γιώργος Πλακωτάρης, Προϊστάμενος Διαχειριστικής Αρχής Βορείου Αιγαίου, η Θεοδώρα Πετανίδου, Καθηγήτρια, Τμήμα Γεωγραφίας, και ο Αθανάσιος Κίζος, Καθηγητής, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τον συντονισμό της συζήτησης είχαν ο Μιχάλης Μπάκας, Περιβαλλοντολόγος και ο Ηλίας Γιαννίρης Πρόεδρος του Πράσινου Ινστιτούτου.

Το Πράσινο Ινστιτούτο θα κοινοποιήσει τα ευρήματα αυτά συμβάλλοντας στην ορθή αντιμετώπιση της Προστασίας από την Κλιματική Αλλαγή. Άλλες τρεις εκδηλώσεις θα ακολουθήσουν για τα ΠεΣΠΚΑ Κεντρικής Μακεδονίας (5/12), Θεσσαλίας (15/12) και Πελοποννήσου (Ιανουάριος 2023) ,  όπου τα συμπεράσματα, και η τελική σύνθεση θα κοινοποιηθούν σε όλα τα επίπεδα από την ΕΕ και ειδικά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιφερειών μέχρι το εθνικό, Περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, επιδιώκοντας τη μέγιστη ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών για το ζήτημα της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.