Μιας μορφής δικαίωση για τους 18 εκτελεσθέντες αμάχους από τους Ναζί στο Άδελε αποτελεί η ταυτοποίησή τους, μέσω ανάλυσης DNA, από τους επιστήμονες του ΙΤΕ που κατάφεραν, 83 χρόνια μετά, να συνδέσουν τα θύματα της θηριωδίας των κατακτητών με τις οικογένειές τους και την Ιστορία. Η πρωτοποριακή, σε εθνικό επίπεδο, έρευνα διεξήχθη από το Εργαστήριο Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και αφορά στην ταυτοποίηση, με την εφαρμογή τεχνικών αρχαίου DNA και γονιδιωματικής ανάλυσης, 18 αμάχων κατοίκων του χωριού Άδελε, στο Ρέθυμνο, που εκτελέστηκαν στις 2 Ιουνίου του 1941.
Τα ευρήματά της δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Forensic Science International: Genetics, με τίτλο: «Identificationof the 18 World War II Executed Citizens of Adele, Rethymnon, Crete Using an Ancient DNA Approach and Low Coverage Genomes».
Το εργαστήριο Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής έχει ως αντικείμενο τη διεξαγωγή βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στο πεδίο της ανάλυσης αρχαίων γονιδιωμάτων, ενώ η διευκρίνιση που γίνεται είναι πως όταν υπάρχει αναφορά στο «αρχαίο DNA» εννοείται το διατηρημένο, αλλά συχνά υποβαθμισμένης ποιότητας και ποσότητας, γενετικό υλικό που ανακτάται από βιολογικά κατάλοιπα σε χώρους αρχαιολογικού ή παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος, το οποίο μπορεί να έχει ηλικία από μικρότερη των 100 ετών έως και εκατοντάδων ή χιλιάδων χρόνων.
To εργαστήριο ειδικεύεται στη μελέτη και εφαρμογή τεχνικών που αφορούν στο οστεολογικό υλικό ελλιπούς και χαμηλής διατήρησης, δημιουργώντας έτσι, μια σημαντική πειραματική προσέγγιση μοριακής ταυτοποίησης ανθρώπινων καταλοίπων και συνεπώς ένα ισχυρό μεθοδολογικό εργαλείο για την εγκληματολογική και ιατροδικαστική έρευνα.
Σε αυτό το πλαίσιο, το εργαστήριο όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση, όχι μόνο ανέλαβε, αλλά συντόνισε και ολοκλήρωσε, κατόπιν αιτήματος της κοινότητας του Άδελε, το ανθρωπιστικό έργο της αναγνώρισης των 18 άμαχων θυμάτων του ναζισμού. Αναγνωρίζοντας την ιστορική, ευαίσθητη και διεθνή φύση του ζητήματος που ξεπερνά τα στενά τοπικά όρια, το εργαστήριο, σε στενή συνεργασία με την κοινότητα, προχώρησε στη συστηματική, μεθοδική και διεπιστημονική μελέτη των λειψάνων των θυμάτων. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έρευνας θα γίνει σε επίσημη εκδήλωση που θα λάβει χώρα στις 2 Ιουνίου 2024.
Στη συγκεκριμένη έρευνα εφαρμόστηκαν συνδυαστικά αρχαιογονιδιωματικές αναλύσεις και στοχευμένη ανθρωπολογική μελέτη όλων των κρανιακών καταλοίπων προκειμένου να ταυτοποιηθεί το σύνολο των θυμάτων. Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν ανάταξη και αποκατάσταση των μη ακέραιων κρανίων με ανθρωπολογικές μεθόδους. Η μοριακή ταυτοποίηση των νεκρών επιτεύχθηκε μέσω τεχνολογιών αλληλούχησης χαμηλής κάλυψης σε ολόκληρο το γονιδίωμα των συγγενών των θυμάτων, καθώς και προσεγγίσεων ανάλυσης αρχαίου DNA στα οστά των θυμάτων, για να βρεθεί ο βαθμός γενετικής συγγένειας, τηρώντας τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας και προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη αυτή αποτελεί την πρώτη στη χώρα μας ολοκληρωμένη, και δημοσιευμένη σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, έρευνα που έριξε φως στο ανθρωπιστικό και ιστορικό κενό, συμβάλλοντας στο κλείσιμο ενός ανοικτού κεφαλαίου για την κοινότητα, αλλά και στην επούλωση των πληγών των οικογενειών του Άδελε. Η συμμετοχή του εργαστηρίου στην έρευνα για την αναγνώριση και ταυτοποίηση των θυμάτων αποτέλεσε μια εξαιρετικά σύνθετη και απαιτητική πρόκληση, η οποία ωστόσο κατάφερε να ικανοποιήσει τη μακροχρόνια και επίμονη επιθυμία των συγγενών για ηθική δικαίωση της μνήμης των ανθρώπων που θυσιάστηκαν για να εξασφαλίσουν την ελευθερία των απογόνων τους. Ογδόντα τρία χρόνια μετά, η ανιδιοτελής θυσία τους εξακολουθεί να συγκινεί και να φωτίζει το δρόμο μας.
Ο πρόεδρος του ΙΤΕ, καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης, δήλωσε ότι στο πλαίσιο της αξιοποίησης της πρωτοποριακής έρευνας που διεξάγεται στο ΙΤΕ στον τομέα της αρχαιογενετικής, το Ίδρυμα, με αρωγό την Περιφέρεια Κρήτης, δημιούργησε το πρώτο και μοναδικό εργαστήριο ανάλυσης αρχαίου DNA στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα στην Ευρώπη. «Πρόκειται για μια Μονάδα διεθνών προδιαγραφών, που συνδέει τη σύγχρονη επιστημονική έρευνα με τον πολιτισμό και την ιστορία μας, ανοίγοντας νέες προοπτικές για τη μελέτη του παρελθόντος και για την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς της χώρας μας. Η Μονάδα Αρχαιογενετικής δίνει πλέον τη δυνατότητα σε αρχαιολόγους αλλά και επιστήμονες στον χώρο των Βιοεπιστημών να αποκτήσουν πρόσβαση σε τεχνολογίες ανάλυσης που έως πρόσφατα ήταν διαθέσιμες μόνο στο εξωτερικό. Δημιουργεί, επίσης, μοναδικές ευκαιρίες διεπιστημονικών προσεγγίσεων και συνεργασιών μεταξύ παραδοσιακά απομακρυσμένων επιστημονικών κλάδων», ανέφερε ο κ. Ταβερναράκης, συμπληρώνοντας πως «η σύνδεση αυτή των κλασσικών και ανθρωπιστικών επιστημών με τις θετικές επιστήμες, και συγκεκριμένα τη Βιολογία, αποτελεί εφαλτήριο για καινοτόμες ερευνητικές δραστηριότητες, δημιουργώντας παράλληλα ευκαιρίες για απασχόληση εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού».
Επιπλέον ο πρόεδρος του ΙΤΕ σημείωσε πως η πρόσφατη μελέτη που αφορά στην ταυτοποίηση των 18 εκτελεσθέντων από τους Ναζί στο Άδελε, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η σύγχρονη βιοϊατρική έρευνα μπορεί να συνδεθεί άμεσα με τον πολιτισμό και την ιστορία μας. «Ανοίγεται, έτσι, ένα νέο παράθυρο στο παρελθόν μας, το οποίο επιτρέπει να αντλήσουμε καθοριστικές πληροφορίες για κομβικά ιστορικά γεγονότα με σημαντικότατο κοινωνικό αποτύπωμα», κατέληξε ο κ. Ταβερναράκης.
Την έρευνα πραγματοποίησε διεπιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον Νίκο Πουλακάκη, επιστημονικό υπεύθυνο του εργαστηρίου Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής του ΙΜΒΒ-ΙΤΕ, και καθηγητή του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
“Ηθική υποχρέωση η αναγνώριση των νεκρών και η απόδοση ανάλογων τιμών”
“Η αναζήτηση και η ταυτοποίηση θυμάτων πολέμου, που δυστυχώς είναι άφθονοι στην σύγχρονη ιστορία του ανθρώπου, αποτελεί το ελάχιστο χρέος που θα μπορούσε να αποτίνει η εκάστοτε κοινωνία στους ανθρώπους που χάθηκαν άδικα, συμβάλλοντας στην εκπλήρωση της ηθικής και καθολικής υποχρέωσης όλων μας για την αναγνώριση των νεκρών και την απόδοση των ανάλογων τιμών” ανέφερε στην ΕΡΤ ο κ. Πουλακάκης. Όπως είπε “η ταυτοποίηση των αμάχων θυμάτων του Άδελε αποτελεί την πρώτη στη χώρα μας ολοκληρωμένη, και δημοσιευμένη σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, έρευνα που έρχεται να αποκαταστήσει την μνήμη 18 ανδρών που εκτελέσθηκαν άνανδρα από τις γερμανικές δυνάμεις του 2ου παγκοσμίου πολέμου”.
Η μελέτη στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία χάρη στο υπερσύγχρονο εργαστήριο αρχαίου DNA που διαθέτει το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ και το οποίο ειδικεύεται στη μελέτη και εφαρμογή τεχνικών σε οστά και άλλα υπολείμματα ζωής του παρελθόντος, δημιουργώντας έτσι, όπως σημείωσε ο ίδιος, μια σημαντική πειραματική προσέγγιση μοριακής ταυτοποίησης ανθρώπινων καταλοίπων και συνεπώς ένα ισχυρό εργαλείο με πολλαπλές εφαρμογές,
“Με αρωγό την ταυτοποίηση των αμάχων του Άδελε και άλλων μελετών που σχετίζονται με την μελέτη της εξελικτικής ιστορίας του ανθρώπου τα τελευταία 10 – 15 χιλιάδες χρόνια που εκπονούνται στο εργαστήριο του αρχαίου DNA, ανοίγεται ένα παράθυρο με θέα στο παρελθόν που θα μας επιτρέψει να μάθουμε πολλά και να απαντήσουμε ερωτήματα που ήταν δύσκολο ή αδύνατον να απαντηθούν στο παρελθόν” κατέληξε ο κ. Πουλακάκης.
Στην διεπιστημονική ομάδα συμμετείχαν τα μέλη του εργαστηρίου: Ευγενία Ταμπακάκη, αρχαιολόγος με ειδίκευση στη Βιοηθική, οι μεταδιδάκτορες ερευνητές Δέσποινα Βάσσου, χημικός, Νικόλαος Ψώνης, εξελικτικός βιολόγος, Αργυρώ Ναυπλιώτη, βιοανθρωπολόγος, καθώς και ο Παύλος Παυλίδης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενος ερευνητής του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ, και ο Αλέξανδρος Σταματάκης, καθηγητής Πληροφορικής του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καρλσρούης (KIT), διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Θεωρητικών Σπουδών της Χαϊδελβέργης (HITS) και κάτοχος της θέσης ERA chair (European Research Area) στην Υπολογιστική Βιοποικιλότητα του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος