«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική καί εὐδαίμων

Ήτανε όνειρο, ναι, ήτανε παραμύθι εκείνο το ταξίδι στη Συρία το 1999. Κι ένα βιβλίο για τη Συρία μπορεί να μοιάζει με γλυκό παραμύθι, όταν δίνει την αίσθηση αυτής της χώρας έναν χρόνο πριν ανατείλει ο 21ος αιώνας, το 1999. Το έζησα αυτό το παραμύθι, το πίστεψα έτσι απλά σαν παιδί.
Περπάτησα στο μυθικό παλάτι του 2400 π.Χ. με τα 300 δωμάτια του βασιλιά Ζίμρι Λιμ στο παραευφράτιο Μαρί, είδα τους μαθητευόμενους γραφείς να αντιγράφουν χιλιάδες πήλινες πινακίδες και τον ανυπόδητο άρχοντα Λάμγκι Μάρι με το παλτουδάκι του από μακρύτριχο μαλλί προβάτου να προσεύχεται στην θεά Νινί Ζαζά και τον λυράρη, ραψωδό Ουρ Νανσέ με το μειδίαμα στα χείλη.

Η στοιχειωμένη από δαίμονες έρημος με τύλιξε στα δίχτυα της, γέμισε άμμο το βλέμμα, το κορμί, την ψυχή μου. Έστειλε τον άγριο Σιμούν να με τρομάξει στην πόλη φάντασμα, την Δούρα Ευρωπό. Κι όταν με πήρε η νύχτα έζησα μιαν άνοιξη στον ουρανό, ένα Παραδεισένιο Κήπο με τρισεκατομμύρια αστέρια να μου κλείνουν το μάτι. Άρχισα να ζαλίζομαι, ένιωσα να με παίρνει ο ουρανός, κατάλαβα που βρίσκεται ο Θεός. Άφησα την μαγεία των άστρων, την απεραντοσύνη τ’ ουρανού να με πλανέψουν. Ένα μεγάλο ποίημα της άμμου είναι η έρημος. Ένα μεγάλο ποίημα είναι αυτή η χώρα.«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή ΚαϊμάκηΣαν παιδί κρυφοκοίταξα την ιστορία στα μουσεία, στα κάστρα, στις πελώριες εκκλησιές, στα τζαμιά των χαλίφηδων. Στην Ράκκα έψαξα να βρω το παλάτι του Χαρούν αλ Ρασίντ, τους μυθικούς κήπους και τους παραμυθάδες του.

Στην Παλμύρα απάντησα τα καραβάνια της θρυλικής βασίλισσας Ζηνοβίας. Νάτη και αυτή, αγέρωχη, με ξέσκεπο το ωραίο της κεφάλι, με ξεμανίκωτο χιτώνα φεύγει ασθμαίνουσα πάνω σε μαύρο άλογο, μα την προλαβαίνουν στον Ευφράτη οι Ρωμαίοι του Αυρηλιανού, να την πάνε αιχμάλωτη στον θρίαμβο της Ρώμης. «Γιατί να λογαριάζεται ως μια Ασιανή γυναίκα;» λέει ο Καβάφης, «Τη γενεαλογία της ευθύς να κάμουν. Ιδού ολοφάνερα κατάγετ’ απ’ τους Λαγίδας. Ιδού ολοφάνερα από την Μακεδονία…».

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη
Παλμύρα, ναός του Μπελ

Γνώρισα ανθρώπους ήρεμους, γαλήνιους, ειρηνικούς μέσα στο λίγο τους ή το τίποτα. Δεν βιάζονταν, δεν τρέχανε, δεν αγχώνονταν. Φως στα μάτια, γέλιο στα χείλη. Σεργιάνισα στα παζάρια, γέμισα χρώματα κι αρώματα, γλύκανε η γλώσσα κι η ψυχή μου. Στην Ντέιρ εζ Ζορ, στο Χαλέπι, στη Δαμασκό πολύχρωμα πλήθη ανθρώπων, Άραβες, Κούρδοι, Συροχαλδαίοι, Κιρκάσιοι περπατούν, μιλούν δυνατά, παζαρεύουν εξωτικά μυρωδικά.

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη
Αριστερά: Ντέιρ εζ Ζορ, στην αγορά. Δεξιά: Χαλέπι, στο παζάρι.

Πλήγωσα τα πόδια μου στην γκρίζα πέτρα στα εκατοντάδες πρωτοβυζαντινά χωριά με τις επαύλεις και τις βασιλικές του 7ου-10ου αιώνα που κείτονται τώρα νεκρά, χορταριασμένα με μόνη συντροφιά τον βράχο, έναν μπλε ουρανό, τα γεράκια, τα κοπάδια με τους βεδουίνους προβατάρηδες και τους άγριους κρίνους.
Αμείλικτη η πέτρα, ο στύλος και η σιωπή στο μοναστήρι του Αγίου Συμεών του Στυλίτη.

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη
Άγιος Συμεών ο Στυλίτης

Ο Άγιος ανεβαίνει, ανεβαίνει
σπίτι του το ύψος
το σώμα του αέρας
ένα άλλο σώμα άυλο
βγαλμένο από το δέρμα του
εδώ κατοικεί η καθαρεύουσα της ψυχής.
Τίποτα δεν απαιτεί εξήγηση.

«Ανέβηκε ο Συμεών στον στύλο
κι έκτοτε μένει αυτού εμπρός εις τον Θεό», λέει ο Καβάφης.
Να περπατάς σ’ αυτή τη γη σημαίνει να θέλεις ν’ αφουγκραστείς το σφυγμό της, ν ‘ ακούσεις την ανάσα της, γιατί όχι και την λαλιά της στα πολύβουα παζάρια. Να δεις τις αποχρώσεις πάνω στην γκρίζα πέτρα τις διαφορετικές ώρες της ημέρας, την πορτοκαλιά, την ιώδη και την τριανταφυλλιά, όταν κατεβαίνει ο ήλιος στον ορίζοντα.

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη
Κανάθα, το παιδικό σύμπαν

Αυτή τη γη της Συρίας για χρόνια
«μες στην σκέψη μου την μελετούσα πάντα
σαν κάτι ιερό που προσκυνώντας το πλησιάζεις
σαν οπτασία τόπου ωραίου σαν όραμα
ελληνικών πόλεων και λιμένων».

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη
Ο αποκεφαλισθείς στην Παλμύρα το 2015 αρχαιολόγος Χαλέντ Αλ Άσαντ

Όμως τα παραμύθια έχουν τις καλές Νεράιδες, έχουν και τις κακές μάγισσες. Έτσι κι εδώ μάγισσα κακιά ήρθε το παραμύθι να μολέψει, να κάνει το όνειρο εφιάλτη. Λεηλάτησε το παλάτι του Ζίμρι Λιμ, έπνιξε στον Ευφράτη τον μικρό Χαλίντ, γκρέμισε τον ναό του θεού Βήλου, παρέδωσε στις φλόγες το θρυλικό παζάρι στο Χαλέπι, πλήγωσε τον Άγιο Συμεών τον Στυλίτη, έκοψε το κεφάλι στον λάτρη σκαπανέα της Παλμύρας, πούλησε στα σκλαβοπάζαρα του λαθρεμπορίου την Κασσιόπεια, κομμάτιασε το λιοντάρι της θεάς Αλ-Λατ και στο γκρίζο βασάλτινο θέατρο της Μπόσρα παίχτηκε η τελευταία αιμάτινη παράσταση…

Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων.

Φωτεινή Καϊμάκη

Το φωτογραφικό λεύκωμα της Φωτεινής Καϊμάκη Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καπόν (σελ.: 236, τιμή: €44,52). Την Εισαγωγή υπογράφει η Μαριάννα Κορομηλά.
Επιμέλεια κειμένων: Γαβριέλλα Σωτηροπούλου
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Ραχήλ Μισδραχή-Καπόν
Φωτογραφίες: Φωτεινή Καϊμάκη

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή ΚαϊμάκηΗ Φωτεινή Καϊμάκη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Κλασσική Φιλολογία και Ιστορία. Δίδαξε στη δημόσια Μέση Εκπαίδευση και τα τελευταία 23 χρόνια ασχολείται με πάθος με τον ελληνικό πολιτισμό της Κάτω Ιταλίας. Η έρευνά της στην Καλαβρία και στο Σαλέντο (Απουλία) είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση του τόμου Ελληνόφωνη Καλαβρία (εκδόσεις Μίλητος, 2003, 400 σελίδες με 340 φωτογραφίες και 90 ποιήματα εμπνευσμένα από την Καλαβρία, του τόμου Η Ελλάδα του Σαλέντο (εκδόσεις Μίλητος, 2008, 600 σελίδες με 800 φωτογραφίες ντοκουμέντο) και του τόμου Mε τη φτερούγα του ταξιδιού (Εκδόσεις εν πλω, 2017).
Η συγγραφέας έχει κάνει πολλές διαλέξεις σε μουσεία της Ελλάδας και χώρους τέχνης και πολιτισμού. Έχει λάβει μέρος με εισηγήσεις της σε δύο διεθνή συνέδρια στην Κάτω Ιταλία, στο Lecce το 2000 με θέμα «Αθήνα 1896: Η διάλεξη του Vito Palumbo και οι κίνδυνοι για τον ελληνόφωνο πολιτισμό» και στο Κοριλιάνο το 2005 με θέμα «Τα ελληνικά επώνυμα στο Σαλέντο».
Το 2016 εκδόθηκε από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης της Απουλίας ένα βιβλίο στην ελληνική και ιταλική γλώσσα για τα σχολεία της Grecia Salentina με τίτλο Η Ελλάδα και η Σαλεντινή Ελλάδα ανάμεσα σε παρελθόν και παρόν, στο οποίο η Φωτεινή Καϊμάκη υπογράφει το κεφάλαιο με τίτλο «Από την Ελλάδα στη Σαλεντινή Ελλάδα».
Το 2007 εκδόθηκε η συλλογή ποιημάτων της με τίτλο Σαλευθήτω η γλώσσα από τις εκδόσεις «Τυπωθήτω» (Gutenberg). Το Βυζαντινό Μουσείο φιλοξένησε στο κτήριο Δουκίσσης Πλακεντίας το 2012-13 την έκθεσή της με θέμα «Το βυζαντινό Σαλέντο με τον φακό της Φωτεινής Καϊμάκη».
Είναι μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας με πανελλήνιες και διεθνείς διακρίσεις.

«Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων»: φωτογραφίζει η Φωτεινή Καϊμάκη
Δαμασκός, μαγαζάκι ζωγραφισμένο στο σουκ

Σημείωση:Το φωτογραφικό υλικό από το βιβλίο Συρία. Μια φορά… Συρία ἦν εἰρηνική και εὐδαίμων ανήκει στο προσωπικό αρχείο της Φωτεινής Καϊμάκη και μας παραχωρήθηκε ευγενικά για την παρουσίασή του.
Στην κύρια φωτό:
Το ελάχιστο των ανθρώπων της ερήμου (σελ. 39)

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος