«Όταν βγήκε απ’ τη σκιά»: γράφει ο Κώστας Λογαράς

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα με τίτλο «Άρθουρ Μίλερ, ο διανοούμενος που διέλυσε ψυχολογικά τη Μέριλυν» μού έδωσε την αφορμή να γράψω το μυθιστόρημα Όταν βγήκε απ’ τη σκιά. Ο αρθρογράφος μιλούσε για μια σχέση εξουσίας τού λογοκρατούμενου Μίλλερ πάνω στην παρορμητική, εύθραυστη Μονρόε. Βέβαια, πάντοτε με ενδιέφερε η επιβολή του Λόγου, η εξουσία του διανοούμενου ανθρώπου πάνω στην πρωτογενή φύση.

Έτσι δημιουργήθηκαν οι ήρωές μου, με την εντελώς δική τους ζωή, ενταγμένοι στον δικό τους χώρο και εποχή. Στο σήμερα: Ο Ερρίκος Μαλτέζος με καταγωγή από την πόλη ‘Ληθώ’ της Πελοποννήσου και η Μαρυλλίδα από το ορεινό ‘Αλτινό’, κάπου στα βόρεια της χώρας. Ο ένας, αρχιτέκτονας μηχανικός, διψασμένος για δόξα, αριβίστας και λόγιος των κυκλωμάτων. Η άλλη γήινη, αυθεντική και απέριττη, μια φυσική οντότητα που πατάει στα πόδια της. Δύο κόσμοι διαφορετικοί, δυο διαμετρικά αντίθετες αντιλήψεις ζωής.

Ο «πνευματικά ανώτερος» Ερρίκος, θα υποτάξει στην εξουσία του Λόγου την Μαρυλλίδα, θα αλλάξει το όνομά της προς το δυτικότροπο Μάριαν και θα επιβάλει σ’ αυτήν νοοτροπίες και συμπεριφορές του Νότου ξένες προς τις δικές της. Με τρόπο μεθοδικό πετυχαίνει την αλλοίωση της αυθεντικότητας, τη στρέβλωση μιας φυσικής οντότητας.

Όμως η αφήγηση δε στέκεται μόνο στις σχέσεις ενός ζευγαριού. Προχωράει στην αντιπαράθεση δυο πολιτισμών. Η σύγκρουση συντελείται ανάμεσα στην αλαζονεία του Νου απ’ τη μια, και στη φυσική αντίληψη του Κόσμου απ’ την άλλη. Οι διαχρονικές αξίες της ηρωίδας αντιπαραβάλλονται μ’ έναν αδιέξοδο τρόπο ζωής, με έναν κόσμο αλλοτριωμένο πνευματικά και πολιτιστικά.

Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η πόλη όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα ονομάζεται ‘Ληθώ’. Το όνομα παραπέμπει ετυμολογικά στη ‘λησμονιά’, τη ‘λήθη’ (από το ρήμα «λανθάνω: κάνω λάθος, ξεχνώ»). Είναι το μεγάλο αστικό κέντρο οπουδήποτε, μια μεγαλούπολη όπου οι άνθρωποι, έχοντας διαρρήξει τις σχέσεις τους με τις φυσικές συνθήκες ζωής, έχουν απεμπολήσει και τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους. Το όνομα «Ληθώ» δηλώνει αυτήν την πραγματικότητα αλλά και όσους επιβάλλουν τη “λήθη” σε άλλους − ένας απ’ τους οποίους είναι ο Ερρίκος Μαλτέζος. Και τελικά, το μυθιστόρημα περιγράφει με όρους μυθοπλασίας την έκπτωση των αστικών κοινωνιών τα τελευταία 30, 40 χρόνια − η αφήγηση σταματά τον Μάρτη του 2020, όταν ξεσπά η πανδημία.

Δεν έδωσα όνομα γνωστής πόλης. Σκόπιμα. Θα αποδυνάμωνα τον στόχο μου να μιλήσω για μια γενικευμένη κρίση πολιτισμού και, επιπλέον, θα ήμουν άδικος να στοχοποιήσω μία συγκεκριμένη πόλη ως επίκεντρο του κακού. Αντιθέτως, η επιθυμία μου ήταν να αποτελέσει η αφήγηση έναν κάτοπτρο μέσα στο οποίο ο αναγνώστης θα έβρισκε στοιχεία εαυτού.

Κώστας Λογαράς

Το μυθιστόρημα του Κώστα Λογαρά Όταν βγήκε απ’ τη σκιά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (σελ.: 256, τιμή: €16,00).

Ο Κώστας Λογαράς γεννήθηκε στην Πάτρα. Έχει γράψει ποίηση, πεζογραφία, δοκίμιο, θέατρο. Το μυθιστόρημα Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο (2017) τιμήθηκε με το βραβείο The Athens Prize for Literature, ενώ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Πεζογραφίας του περιοδικού Κλεψύδρα (βραχεία λίστα) και για το Βραβείο Public στην κατηγορία Ελληνικό Μυθιστόρημα (στα δέκα επικρατέστερα). Το μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους (2008) εντάχθηκε στη βραχεία λίστα του Κρατικού Βραβείου Μυθιστορήματος. Το λιμπρέτο του Σπίτια της μνήμης, σπίτια της σιωπής παρουσιάστηκε σε μουσική-σκηνοθεσία Θάνου Μικρούτσικου (1988). Το θεατρικό του έργο Η τελευταία μάσκα – Fallimento ανεβάστηκε από τον Θόδωρο Τερζόπουλο και τη θεατρική ομάδα Άττις (2006). Συνεργάστηκε ως αρθρογράφος με τις εφημερίδες Τα Νέα, Το Βήμα και Πελοπόννησος, με το περιοδικό Διαβάζω, με το ηλεκτρονικό περιοδικό Ο Αναγνώστης, με το protagon.gr κ.ά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.