ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα
Θέλω, πριν από όλα, να διευκρινίσω πως αυτό το κείμενο σχεδιάστηκε με τις προδιαγραφές ενός ψυχογραφικού, κοινωνικού και πολιτικού μυθιστορήματος και σχεδόν καθόλου με τη διάθεση να διεκδικήσει τον χαρακτηρισμό «ιστορικό». Οπότε ο αναγνώστης ας μην αναζητά ταύτιση πολλών από όσα αφηγούμαι στις σελίδες του με όσα η επιστήμη της αρχαιολογίας έχει ανακαλύψει και με πολλή ή όχι σιγουριά μπορεί να μας δια-βεβαιώσει για την ισχύ τους.
Θέλησα να δω τη σχέση Κλυταιμνήστρας και Ορέστη ως μια σχέση μητέρας και γιου που, με μια τραγική παρέμβαση, από τη μια της μοίρας και από την άλλη των αποφάσεων των ίδιων των πρωταγωνιστών, οδηγήθηκε σε μια τραγωδία.
Θέλησα ακόμα να αφηγηθώ αυτά τα γεγονότα με τις αποχρώσεις μιας μεταφεμινιστικής ερμηνείας των ταυτοτήτων των δύο φύλων.
Δίπλα στη σχέση Κλυταιμνήστρας-Ορέστη, άφησα να φανούν και οι σχέσεις Κλυταιμνήστρας-Ελένης-Λήδας, Κλυταιμνήστρας-Ηλέκτρας, μα και ασφαλώς Κλυταιμνήστρας-Αγαμέμνονα, Κλυταιμνήστρας-Αίγισθου και Ορέστη-Αγαμέμνονα.
Η ιστορία της βασιλικής οικογένειας των Μυκηνών μπορεί να αναλυθεί και ως παράλληλες αφηγήσεις τριπλών ή διπλών σχέσεων.
Τα πρόσωπα που έχουν φτάσει ως εμάς από τα ομηρικά έπη και, στη συνέχεια, από τις τραγωδίες καταφέρνουν να μας συνεπαίρνουν όχι τόσο από τα όσα έζησαν, αλλά κυρίως από το πώς ο Όμηρος και οι τραγικοί ποιητές τα περιέγραψαν. Κι αυτό το «πώς» είναι που τα κάνει σύγχρονα, πρόσφορα σε πολλαπλές προσεγγίσεις και πηγή πολλών προεκτάσεων των διαχρονικών ανθρώπινων παθών.
Άλλωστε, αυτή είναι και η αξία των μεγάλων πρωταγωνιστών των μεγάλων και διαχρονικών θεατρικών έργων. Όχι μόνο η Κλυταιμνήστρα, η Κασσάνδρα, ο Αγαμέμνων και ο Ορέστης, αλλά και πολλοί ακόμα παρόμοιου βεληνεκούς χαρακτήρες (ο Οιδίποδας, η Ιφιγένεια και η Μήδεια, για παράδειγμα, αλλά και ο Άμλετ, ο Ληρ, όπως και η λαίδη Μακμπέθ ή η Γερτρούδη) έχουν τη δυναμική να διαπερνούν τους αιώνες και μπορούν να προκαλούν τη διάθεση να τους φωτίσουμε με νέες αποχρώσεις.
Μέσα στην πενηντάχρονη συγγραφική μου πορεία, αρκετές φορές στάθηκα απέναντι σε τέτοιους αθάνατους λογοτεχνικούς ήρωες και επιζήτησα να τους αφήσω να ενεργοποιήσουν το όποιο λογοτεχνικό μου ταλέντο για να υποστηρίξω ιδεολογικές θέσεις.
Ως συγγραφέας που εν γένει με έχει απασχολήσει η γυναικεία προσωπικότητα, σταδιακά οδηγήθηκα σε μια προσωπική ανάπλαση του χαρακτήρα-συμβόλου της Κασσάνδρας (Η Κασσάνδρα στη Μαύρη Άμμο, 2018), οπότε ήταν πλέον για μένα ηθική υποχρέωση και συγγραφική πρόκληση να ζητήσω να αφουγκραστώ τη βασίλισσα των Μυκηνών.
Όπως οι περισσότεροι από εμάς, που μόλις ακούσουν τη λέξη Κλυταιμνήστρα σκέφτονται έναν φόνο εκδίκησης, έτσι κι εγώ αναζήτησα να μεταφέρω σε ένα δικό μου μυθιστόρημα την ανάπτυξη του χαρακτήρα μιας γυναίκας που, για συγκεκριμένους λόγους, αποφασίζει να δολοφονήσει τον άνδρα της.
Μα πολύ σύντομα κατανόησα πως η μεγάλη στιγμή της Κλυταιμνήστρας, αυτή που την τοποθετεί στη θέση που κατέχει μέσα στο πάνθεο των τραγικών ηρωίδων, δεν μπορεί να είναι ο φόνος που διέπραξε, αλλά η δολοφονία της από τον ίδιο της τον γιο.
Μια μάνα την ώρα που βλέπει το ίδιο της το παιδί να τη σκοτώνει – αυτή ήταν η Κλυταιμνήστρα που εγώ ήθελα να αναπλάσω.
Αλλά τότε δίπλα της ήρθε και στάθηκε αυτός ο γιος – ο Ορέστης. Και η μεγάλη στιγμή ενός άνδρα που δολοφονεί την ίδια τη μάνα του.
Οπότε το μυθιστόρημά μου απέκτησε δυο κεντρικούς φορείς ιδεών και δυο μεγάλες πηγές παθών. Μια όμως άποψη· μια καταγγελία. Την καταδίκη της φυλετικής υφής του άρχειν.
Ασφαλώς και συμβουλεύτηκα αρχαιολογικές και ιστορικές πηγές, πολιτικές μελέτες, ψυχαναλυτικές τοποθετήσεις, τραγωδίες και θεατρικές όσο και λογοτεχνικές διασκευές τους.
Δεν περιορίστηκα από πραγματολογικά στοιχεία. Πολύ συχνά η φαντασία μου έστηνε το δικό της σκηνικό και δημιουργούσε δικά της γεγονότα.
Στην ουσία αφέθηκα ελεύθερος να περιγράψω και να καταγράψω πράξεις της δικής μου Κλυταιμνήστρας και σκέψεις του δικού μου Ορέστη.
Και στο τέλος να μείνω με μια πλούσια εμπειρία ανεξαρτησίας – αυτή που η επαφή με τα μεγάλα έργα και τους διαχρονικούς ήρωες προσφέρει.
Μάνος Κοντολέων
Το μυθιστόρημα του Μάνου Κοντολέων Οι σκιές της Κλυταιμνήστρας κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη (σελ.: 216, τιμή: €12,20).
Ο Μάνος Κοντολέων γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα έγινε το 1969 σε μια ανθολογία νέων Ελλήνων λογοτεχνών. Δέκα χρόνια μετά εκδίδονται τα πρώτα του βιβλία, που είναι παραμύθια. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει πάνω από εβδομήντα βιβλία του, που απευθύνονται σε παιδιά και νέους (με πιο πρόσφατο τη Μάσκα του Καπιτάνο, εκδ. Πατάκη) αλλά και σε ενήλικες αναγνώστες.
Ασχολείται με όλα τα είδη του γραπτού λόγου: μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, παραμύθι, θέατρο, δοκίμιο.
Βιβλία του έχουν μεταφραστεί στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ταϊλάνδη και στις ΗΠΑ. Έργα του έχουν διασκευαστεί για το θέατρο και την τηλεόραση.
Έχει τιμηθεί δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο, για το εφηβικό μυθιστόρημα Μάσκα στο φεγγάρι (Εκδ. Πατάκη, 1997, Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά και για νέους) και για τα παραμύθια με πολύχρωμη εικονογράφηση Πολύτιμα δώρα (Εκδ. Πατάκη, 2009, Κρατικό Βραβείο παιδικής λογοτεχνίας), όπως και με πολλά άλλα βραβεία και διακρίσεις. Υπήρξε υποψήφιος για το Διεθνές Βραβείο Άντερσεν.
Εκτός από την ενασχόλησή του με τη συγγραφή βιβλίων, συνεργάζεται με εφημερίδες, ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς.
Αναλυτικά το έργο του στο www.kontoleon.gr.
Δείτε επίσης το www.manoskontoleon2.blogspot.gr καθώς και κείμενα του συγγραφέα για τα βιβλία του Ερωτική Αγωγή (2020), Δάχτυλα πάνω στο σώμα της (2015) και Δυο φορές ΑΝΟΙΞΗ (2014).
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος