Ο Alain Mabanckou στις «Βιβλιοπαρουσιάσεις»

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Στο μυθιστόρημα «Αύριο γίνομαι είκοσι χρονών», ο παγκόσμιας εμβέλειας γαλλόφωνος συγγραφέας Αλέν Μαμπανκού αποφασίζει να μιλήσει για τη δική του ζωή, μέσα στην οποία υπάρχει έντονη μυθιστορηματική δράση. Με άλλα λόγια, όπως λέει και ο ίδιος, ψάχνει να βρει το μυθιστόρημα μέσα στην πραγματικότητα.

Έτσι, βιώνει εκ νέου την παιδική του ηλικία στο Κογκό, στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Μακριά από εικόνες μιζέριας και φτώχειας, ο Αλέν Μαμπανκού ξαναζωντανεύει τον μαγικό κόσμο της παιδικής του ηλικίας μέσα από τη ζωή του δεκάχρονου Μισέλ. Στις γραμμές του βιβλίου παρελαύνουν οι φίλοι του, οι γονείς του, οι συγγενείς του, τα ετεροθαλή αδέρφια του, οι συμμαθητές του… Γινόμαστε κοινωνοί της αφρικανικής καθημερινής ζωής και των δοξασιών της αφρικανικής κοινωνίας. Ξόρκια και ξορκιστές, πνεύματα προγόνων και υπερφυσικές δυνάμεις έχουν έντονη παρουσία στο κείμενο και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην τροπή των γεγονότων. Συμμετέχουμε στις αγωνίες, στις σκέψεις και στους προβληματισμούς του μικρού Μισέλ, στις χαρές και στις λύπες του, σε όλα εκείνα τα συναισθήματα και τα γεγονότα που τον προετοιμάζουν να γίνει άντρας. Φυσικά, αυτό που ανακαλύπτει ο μικρός μας ήρωας δεν είναι ειδικά κογκολέζικο, ούτε απαραίτητα αφρικανικό. Είναι η πραγματικότητα του κόσμου των ενηλίκων, οι οποίοι αποδεικνύονται συχνά εγωιστές και ανώριμοι να εξηγήσουν την αλήθεια.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα ερεθίσματα οικουμενικής εμβέλειας που έχει ο Μισέλ χάρη στο ραδιοκασετόφωνο, που φέρνει κρυφά στο σπίτι ο μπαμπάς Ροζέ, και τη Φωνή της Αμερικής. Στην τύρβη της καθημερινότητας, φτάνουν στ’ αυτιά του πολιτικά γεγονότα απ’ όλο τον κόσμο, τα οποία προσπαθεί να καταλάβει και να αναλύσει με το μικρό κι αθώο μυαλουδάκι του. Παρά τη «δήθεν» συγγραφική αφέλεια, ο Μαμπανκού καταφέρνει να μας μεταφέρει βαθιά και καθολικά μηνύματα ως προς την πολιτική, τη φιλία, την οικογένεια, και την ευτυχία γενικότερα.

Ο Μισέλ σκέφτεται πολύ καθαρά, παρά την ηλικία του. Ξέρει ότι όταν μεγαλώσει, θα πρέπει να διαφυλάξει ένα κομμάτι από την αθωότητά του, και συγκρίνει τον εαυτό του με τον κάβουρα. Ο κάβουρας έχει πολλά πόδια και το κάθε πόδι θέλει να πάρει τον δικό του δρόμο, όμως το κεφάλι βρίσκεται πάντα εκεί για να τους υπενθυμίζει πού πηγαίνουν και ότι πρέπει να φτάσουν ως το τέρμα. Αυτή είναι και η φιλοσοφία του Αλέν Μαμπανκού. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος σε συνέντευξή του, στη ζωή του έχει πάρει πολλούς δρόμους και πολλές αποφάσεις. Ξέρει, όμως, ότι μια μέρα θα φτάσει εκεί όπου θα ήθελε να φτάσει.

Μεταφράζοντας αυτό το μυθιστόρημα, στόχος μας ήταν να αποδώσουμε όσο πιο πιστά γινόταν την πρωτότυπη ατμόσφαιρα και τη γραφή τού Αλέν Μαμπανκού, και να μεταφέρουμε τον αναγνώστη σε μια άλλη κοινωνία, τόσο ίδια και τόσο διαφορετική από τη δική του.

Αναστασία Γιαννακοπούλου
Κατερίνα Σπυροπούλου

Το μυθιστόρημα του Αλέν Μαμπανκού Αύριο γίνομαι είκοσι χρονών κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εξάντας (σελ.: 362, τιμή: 19,50 €) σε μετάφραση της Αναστασίας Γιαννακοπούλου και της Κατερίνας Σπυροπούλου.

Απόσπασμα από το βιβλίο:

— Μισέλ, ξέρεις ότι σ’ αγαπώ;
Δεν απάντησα, ήταν η πρώτη φορά που άκουγα κάποιον να μου λέει «σ’ αγαπώ». Επίσης, η φωνή της δεν ήταν η ίδια με πριν, και με κοιτούσε, περίμενε να πω κι εγώ κάτι εκείνη τη στιγμή. Μα τι να έλεγα; Έμενα σιωπηλός γιατί ένιωθα ανάλαφρος, λες και θα πετούσα στον ουρανό. Τα αυτιά μου έκαιγαν και η καρδιά μου χτυπούσε τόσο δυνατά που πίστευα ότι η Καρολίν την άκουγε.
Πολύ απογοητευμένη, άφησε το χέρι μου:
— Πραγματικά, τίποτα δεν καταλαβαίνεις εσύ! Όταν μια γυναίκα σου λέει «σ’ αγαπώ», εσύ πρέπει ν’ απαντήσεις «κι εγώ σ’ αγαπώ», έτσι απαντούν οι μεγάλοι.

Ο Αλέν Μαμπανκού γεννήθηκε στην Πουάντ-Νουάρ του Κογκό το 1966. Στα 22 του χρόνια φεύγει με υποτροφία στη Γαλλία για να συνεχίσει με επιτυχία τις σπουδές του στη Νομική. Το 1998 κυκλοφορεί το πρώτο του μυθιστόρημα Bleu blanc rouge, για το οποίο βραβεύεται με το Μεγάλο Λογοτεχνικό Βραβείο της Μαύρης Αφρικής. Το 2005 γίνεται ευρέως γνωστός με το μυθιστόρημα Verre cassé και πολλοί τον χαρακτηρίζουν ως τον Αφρικανό Σάμιουελ Μπέκετ, ενώ έναν χρόνο αργότερα αποσπά το Βραβείο Renaudot για το μυθιστόρημα Mémoires de porc-épic. Το όγδοο μυθιστόρημά του Demain j’aurai vingt ans κυκλοφορεί το 2010 στη διακεκριμένη Λευκή Συλλογή των Εκδόσεων Gallimard και αποσπά το Βραβείο Georges Brassens. Την ίδια χρονιά, με διάταγμα του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο Μαμπανκού ονομάζεται Ιππότης του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής. Το 2012 η Γαλλική Ακαδημία τού απονέμει το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας Henri Gal για το συνολικό του έργο. Σήμερα ζει στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας και είναι καθηγητής Γαλλόφωνης Λογοτεχνίας στο UCLA. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε δεκαπέντε γλώσσες.

Προσωπική ιστοσελίδα: http://www.alainmabanckou.com/

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ:

Η Αναστασία Γιαννακοπούλου είναι πτυχιούχος Γαλλικής Γλώσσας & Φιλολογίας του Α.Π.Θ. και Διδάκτωρ Υπολογιστικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Paris-Est από το 2005. Έχει εργαστεί στην εταιρεία αυτόματης μετάφρασης SYSTRAN (Παρίσι) και είναι συνιδρύτρια της εταιρείας ERGONOTICS SAS (Λιλ, Γαλλία). Ασχολείται με την τεχνική και τη λογοτεχνική μετάφραση.

Πτυχιούχος της Γαλλικής Φιλολογίας του Α.Π.Θ., η Κατερίνα Σπυροπούλου ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο Paris 13 και από το 2007 είναι Διδάκτωρ γαλλόφωνης και συγκριτικής λογοτεχνίας. Έκτοτε διδάσκει τη γαλλική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ερευνά τη γαλλόφωνη λογοτεχνία και τα επιστημονικά της πεδία επικεντρώνονται στα προβλήματα της ταυτότητας, της μετανάστευσης και της εξορίας, στη θεωρία της γαλλοφωνίας, στη λογοτεχνία-κόσμος και στους σύγχρονους γαλλόφωνους συγγραφείς. Έχει δημοσιεύσει μελέτες σε διεθνή περιοδικά σχετικά με τη γαλλική γλώσσα και τη σύγχρονη γαλλόφωνη λογοτεχνική παραγωγή και συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια. Έχει συνδράμει στη συγγραφή λεξικών για τη λογοτεχνία, και έχει γράψει τα βιβλία: 100 réponses… sur la Francophonie (2006), La France de Clément Lépidis. Retour sur la vie et l’œuvre d’un écrivain francophone (2011).