ΕΙΤ: Τα ψηφιακά Όσκαρ

Του Φώτη Καφαράκη

«Η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση». Η φράση αυτή, που αποδίδεται στον Αλβέρτο Αϊνστάιν, ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση του Allen Ali Mohammadi- έστω κι αν αυτό που κινητοποίησε τη φαντασία του και τον οδήγησε σε μια εντυπωσιακή εφεύρεση ήταν ένα οδυνηρό γεγονός: πριν από μερικά χρόνια η γιαγιά του πέθανε αιφνιδίως από ανακοπή, ενώ γιόρταζαν τα γενέθλια του εξαδέλφου του, δίχως να έχει προηγουμένως το παραμικρό σύμπτωμα.

Παρά το γεγονός ότι ο Allen δεν είχε καμία σχέση με την Ιατρική- ο ίδιος σπούδαζε μηχανικός στη Σουηδία- αποφάσισε να δημιουργήσει μια συσκευή που θα μπορούσε να «σκανάρει» την ανθρώπινη καρδιά και συνδυάζοντας όλες τις παραμέτρους, να προειδοποιεί για πιθανούς κινδύνους.

«Οι καρδιακές παθήσεις αποτελούν μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, και το πρόβλημα δεν είναι η νόσος αυτή καθ’ αυτή, αλλά το γεγονός ότι οι περισσότεροι ασθενείς δεν γνωρίζουν την κατάσταση παρά μόνο όταν είναι πλέον αργά», μας λέει. «Η συσκευή που φτιάχνουμε είναι πολύ μικρή και ελαφριά. Τη τοποθετείς στην καρδιά για 30 δευτερόλεπτα έως ένα λεπτό, κι αν διαγνώσει πρόβλημα δίνει ένα προειδοποιητικό σήμα-πρόκειται στην ουσία για ένα ατομικό καρδιακό check up. Έχουμε δοκιμάσει επιτυχώς τον αλγόριθμο σε περισσότερα από 500 άτομα, και πλέον βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο για την κατασκευή». Ο Allen εκτιμά ότι η συσκευή θα βγει σύντομα στην κυκλοφορία, και υπολογίζει την τιμή της στα 150-200 ευρώ.

Για την πρωτοποριακή αυτή ιδέα αλλά και τον σημαντικό αντίκτυπό της στην κοινωνία- σκεφτείτε μόνο την εξοικονόμηση σε δαπανηρές και επώδυνες εξετάσεις, ή την αποσυμφόρηση σε κλίνες νοσοκομείων- έχει ήδη βραβευθεί περισσότερες από 20 φορές τα τελευταία δύο χρόνια.

Τη σημαντικότερη διάκριση όμως, την έλαβε πριν λίγες μέρες στη Βουδαπέστη, κερδίζοντας το EIT Change Award-ένα από τα τρία έπαθλα που απονέμει κάθε χρόνο σε πρωτοποριακές ιδέες και εφαρμογές το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ). Το δεύτερο έπαθλο (Innovators Award) απονεμήθηκε στον Γερμανό Norbert Kuipers για τη δημιουργία ενός συστήματος ανακύκλωσης: χρησιμοποιεί τα οικιακά απόβλητα και τις πηγές θερμότητας των σπιτιών για την παραγωγή πόσιμου νερού και για τον έλεγχο του εσωτερικού αέρα και της υγρασίας στο κτίριο. O Ολλανδός Florian Schneider έλαβε το τρίτο έπαθλο (Venture Award) για μια ιδέα που αρχικά έμοιαζε ‘τρελή’: να εκμεταλλευτεί την θερμότητα που εκπέμπουν τα κομπιούτερ για να ζεστάνει τα κτίρια!

Μας εξηγεί: «τοποθετούμε τους ισχυρούς server των εταιριών σε οικίες ιδιωτών και τους συνδέουμε με το κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Οι κάτοικοι έχουν πλήρη έλεγχο της θερμότητας που διοχετεύεται στα σπίτια τους από τους server, οι δε εταιρίες εξοικονομούν 30-50% στην κατανάλωση ενέργειας. Βρισκόμαστε ακόμα σε πειραματικό στάδιο, έχουμε κατασκευάσει και εγκαταστήσει πέντε τέτοιες μονάδες, αλλά ελπίζουμε ότι σύντομα θα βγούμε στη αγορά»

Ο Tibor Navracsics, Επίτροπος της Ε.Ε για την Εκπαίδευση και υπεύθυνος για το ΕΙΤ, χαρακτήρισε τους τρεις νικητές ως το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τι μπορεί να πετύχει η Ευρώπη στον τομέα της Καινοτομίας. Υπερήφανος που το ΕΙΤ έδωσε την ευκαιρία σε τόσο λαμπερές ιδέες να γίνουν πράξη δήλωσε και ο Martin Kern, διευθυντής του ΕΙΤ, επισημαίνοντας ότι με τη διασύνδεση Πανεπιστημίων-Ερευνητικών κέντρων και επενδυτών, νέα προϊόντα και υπηρεσίες φτάνουν στους πολίτες και νέες επιχειρήσεις καθώς και θέσεις εργασίας δημιουργούνται στην Ευρώπη.

Το τρίγωνο της γνώσης

Αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός του ΕΙΤ: να συνταιριάξει την Αριστεία με την Έρευνα και την Επιχειρηματικότητα ώστε να δοθεί ώθηση στην Καινοτομία και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Οικονομίας. Από το 2008, οπότε και ιδρύθηκε , έχει συμβάλει στην δημιουργία περίπου 800 τέτοιων συνεργασιών. Τα αποτελέσματα είναι ορατά: 140 νέα προϊόντα και υπηρεσίες έχουν βγει ήδη στην αγορά, 200 νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups) έχουν ξεκινήσει τη διαδρομή τους, ενώ άλλες 900 καινοτόμες ιδέες βρίσκονται στη διαδικασία υλοποίησής τους. Εκατοντάδες είναι οι φοιτητές που επωφελούνται από τα μεταπτυχιακά προγράμματα, μέσω των Κοινοτήτων Γνώσης και Καινοτομίας (Knowledge and Innovation Communities-KICs),σε τομείς όπως η Πληροφορική ,η Υγεία, η Βιώσιμη Ανάπτυξη, η Κλιματική Αλλαγή, οι Πρώτες Ύλες. Ως τις 14 Ιουλίου ‘τρέχει’ η προκήρυξη για την υποβολή προτάσεων σχετικά με τη δημιουργία δύο νέων KICs -στους τομείς των Τροφίμων και της Μεταποίησης- ενώ στο σχεδιασμό περιλαμβάνεται μία ακόμα, στον τομέα της Αστικής Κινητικότητας, το 2018.

Ιδέες από χρυσάφι

Με τα βραβεία αυτά κορυφώθηκαν οι εκδηλώσεις του Innoveit 2016, το ετήσιο φόρουμ για την Καινοτομία, στην έδρα του ΕΙΤ , στη Βουδαπέστη.
Στις διήμερες εκδηλώσεις οι συμμετοχές ξεπέρασαν τις 600- αισθητά μειωμένες πάντως σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, σε αντιστοιχία άλλωστε και με το μειωμένο budget. Επιστήμονες , ερευνητές, σπουδαστές αλλά και επιχειρηματίες από το χώρο της υψηλής τεχνολογίας έδωσαν το παρών , τον τόνο όμως έδωσαν οι υποψήφιοι με τις πρωτοποριακές τους εφαρμογές.

Ο Andre Croft de Moura εφοδίασε ένα drone με τον κατάλληλο εξοπλισμό για να ελέγχει τις φθορές στις τεράστιες λεπίδες των ανεμογεννητριών. Με ένα ειδικό λογισμικό αναλύει τα στοιχεία σε ελάχιστο χρόνο. «Η λύση μας είναι πιο αποδοτική από τις υπάρχουσες γιατί είναι γρηγορότερη, φθηνότερη και κυρίως ασφαλέστερη», μας λέει, και αποκαλύπτει ότι ήδη έχει εξασφαλίσει τα πρώτα συμβόλαια στην Ολλανδία.

Ο Andreas Kunze είχε επισκεφθεί στα 21 του τη Silicon Valley και όταν επέτρεψε στο Μόναχο δημιούργησε με τους συνεργάτες του ένα σύστημα ‘έξυπνων’ αισθητήρων που ελέγχουν μηχανήματα και υποδομές και παρέχουν αναλυτικά στοιχεία στη στιγμή.

Η KONUX, η εταιρία που διευθύνει, είναι μέλος του ΕΙΤ Digital και ήδη στο δίκτυο πελατών της εταιρίας περιλαμβάνονται κολοσσοί , όπως η Deutsche Bahn, ο Γερμανικός οργανισμός σιδηροδρόμων. «Τα βαριά φορτία των τρένων προκαλούν σοβαρές φθορές στις ράγες, ιδιαίτερα στις διασταυρώσεις και στις αλλαγές τροχιάς. Για να ελέγξουν τις φθορές οι εταιρίες στέλνουν συνεργεία τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο. Εμείς κατασκευάζουμε ένα σύστημα αισθητήρων που κάνει τον έλεγχο ψηφιακά: τοποθετείται στις διασταυρώσεις, αναλύει στοιχεία όπως κραδασμούς, μετατοπίσεις και αλλοιώσεις, και στέλνει τα στοιχεία μέσω ασύρματου δικτύου. Έτσι, επιτηρούμε τις γραμμές σε πραγματικό χρόνο και υπολογίζουμε ότι το κόστος συντήρησης μπορεί να μειωθεί έως και 25%…» μας λέει.

Διόλου ασήμαντο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Deutsche Bahn ξοδεύει 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για τη συντήρηση δικτύου και υποδομών, όλη η Ευρώπη 25 δις και παγκοσμίως το ποσό αγγίζει τα 200 δις. Δεν προκαλεί λοιπόν καθόλου έκπληξη το γεγονός ότι μέσα σε δύο χρόνια η KONUX έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους 9,5 εκατομμυρίων δολαρίων από ιδιωτικά κεφάλαια.

Το ρίσκο και τα κέρδη

Την ανάγκη ενίσχυσης της Γνώσης από τον Ιδιωτικό Τομέα επισήμανε ο Carlos Moedas, Επίτροπος για θέματα Έρευνας, Επιστήμης και Καινοτομίας, μιλώντας στο Innoveit 2016. Με δεδομένο ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ευρώπη λαμβάνουν πέντε φορές λιγότερα ιδιωτικά κεφάλαια σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ευρωπαίος Αξιωματούχος ανέφερε με έμφαση πως στόχος είναι η δημιουργία ενός μηχανισμού που θα προσελκύει επενδυτικούς πόρους από όλο τον Κόσμο.

Οι επενδύσεις πάντως δεν φαίνεται να είναι το παν για τον Dr Ken Gabriel, πρόεδρο του Charles Stark Draper Laboratory, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχοντας ανακηρυχθεί στο παρελθόν ως «Πρωτοπόρος της Τεχνολογίας» από το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός και με πρόσφατη επιτελική θέση στην ομάδα Προηγμένης Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΑΤΑΡ) της Google, o Dr Gabriel ήταν ένα από τα πρόσωπα που συγκέντρωσαν τους προβολείς στο Innoveit 2016.

Μιλώντας στην ΕΡΤ, χαρακτήρισε τα επενδυτικά κεφάλαια (όπως και την αρχική ιδέα για ένα σχέδιο) ως ‘σημεία εκκίνησης’: σημαντικά μεν, δίχως όμως να επηρεάζουν απόλυτα την τελική επιτυχία . Καθοριστικοί παράγοντες, λέει, είναι η Ταχύτητα και το Ρίσκο. «Εκεί έξω υπάρχουν δεκάδες άλλοι που έχουν την ίδια ή παρόμοια ιδέα με εσένα. Αν δεν κινηθείς γρήγορα, κάποιος πιθανός ανταγωνιστής θα αρπάξει την ευκαιρία». Και όταν του επισημαίνουμε ότι σε μία χώρα που πλήττεται από την ύφεση- όπως η Ελλάδα- οι ευκαιρίες είναι περιορισμένες, ο Dr Gabriel συμφωνεί μεν («λιγοστοί πόροι, ελλιπές management, δυσκολία διασύνδεσης με τη διεθνή αγορά περιορίζουν την καινοτομία»), αλλά από την άλλη το βλέπει ως ευκαιρία («η λιτότητα αποτελεί την πιο κατάλληλη στιγμή για να ρισκάρεις, αυτό είναι ένα από τα λίγα πράγματα που μπορούν να σε γλυτώσουν. Στην πατρίδα μου λέμε ότι δεν μπορείς να αλλάξεις το πρόβλημα, οπότε πρέπει να βρεις τρόπο να ξεφύγεις από αυτό»).

Η συνομιλία με τον Dr Gabriel είναι απολαυστική, και οι ατάκες του τροφή για σκέψη: «ποιοι άλλοι παράγοντες ωθούν την Καινοτομία; Μα, η Απογοήτευση και ο Φόβος! Τί οδήγησε τους Αμερικανούς στο Φεγγάρι; Η απογοήτευση από τον Σοβιετικό Sputnic. Και τι προκάλεσε την ανακάλυψη του Internet; Ο φόβος , στη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου…».

Η επόμενη ερώτηση, αναπόφευκτη: ποια είναι η Απογοήτευση και ποιος ο Φόβος του σήμερα; «Η τρομοκρατία και οι ατομικές ελευθερίες. Η μάχη κατά των εξτρεμιστών δεν πρέπει να προκαλεί συμβιβασμούς στο σεβασμό της ιδιωτικότητας», μας λέει. Ενδιαφέρουσα άποψη από τον άνθρωπο που ηγήθηκε από το 2009 έως το 2012 , πριν αναχωρήσει για την Google, της Υπηρεσίας Προηγμένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων (Defense Advanced Research Projects Agency-DARPA) στο Πεντάγωνο, με ετήσιο προϋπολογισμό 3 δις δολάρια και με αρμοδιότητα ‘τη δημιουργία αλλά και την αποφυγή τεχνολογικών εκπλήξεων’, όπως αναφέρει το βιογραφικό του…

Το ‘κλειδί’ της επιτυχίας

Λένε πως το ορόσημο για την καινοτομία, είναι η ιδέα που οδηγεί στην εκπλήρωση μιας ανάγκης. Και αν την ιδέα την είχε κάποιος άλλος πριν, τότε δεν μένει παρά να την εξελίξεις. Τον κανόνα αυτό ακολούθησαν πολλοί από τους υποψήφιους για τα Βραβεία Καινοτομίας…

Μία εφαρμογή για κινητά , το A-WARE, εξασφάλισε στον Nurul Momen την υποψηφιότητα για το Change Award. Η εφαρμογή αυτή προστατεύει τις συσκευές από ιούς και κακόβουλο λογισμικό, ελέγχοντας τα άλλα apps, και ήδη χρησιμοποιείται από τη Firefox. Τον επόμενο μήνα, μας λέει ο Nurul, θα είναι διαθέσιμη και για Android. H εφαρμογή διατίθεται δωρεάν στους χρήστες, ο δημιουργός της όμως εξασφαλίζει πόρους από τα συμβόλαια με τις εταιρίες που τη χρησιμοποιούν.

Προσοδοφόρα είναι και μία άλλη εφαρμογή, με την ονομασία Plagify, που δημιούργησε ο Karens Grigorjancs. Πρόκειται για μια ψηφιακή πλατφόρμα όπου κανείς μπορεί να δει, να ακούσει και να κάνει κράτηση σε συγκροτήματα και καλλιτέχνες για κάθε είδους εκδήλωση. «Μπορείς να τους συγκρίνεις, να δεις πόσο κοστίζουν και πώς τους έχουν αξιολογήσει στο παρελθόν. Οι περισσότεροι ‘κλείνουν’ μουσικούς για πάρτι και γαμήλιες τελετές, υπάρχουν όμως και κρατήσεις κλασσικών ορχηστρών για κηδείες» μας λέει ο Karens, ο οποίος μέσα σε έξι εβδομάδες έχει εξασφαλίσει τη συμμετοχή 720 καλλιτεχνών στην πατρίδα του, την Ολλανδία. Όνειρό του, φυσικά, να επεκταθεί παγκοσμίως. Αν το πετύχει και γίνει διάσημος, θα ξέρετε από πού ξεκίνησε…