“Ηλέκτρα” του Σοφοκλή: ένα έργο, δύο μεταφράσεις

ΕΝΑ ΕΡΓΟ, ΔΥΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Ένα κλασικό έργο, η “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή.
Δύο καινούργιες μεταφράσεις του που κυκλοφόρησαν το 2015 από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης.
Οι δύο μεταφραστές, Γιώργος Μπλάνας και Πάνος Κυπαρίσσης, μίλησαν στην εκπομπή του Πρώτου Προγράμματος “Μπλε σαν πορτοκάλι” για το μεγάλο ζήτημα του πόσο διαρκεί μια μετάφραση στο χρόνο, καθώς και για το πώς λειτουργεί σήμερα θεατρικά, μέσα από τη μετάφρασή της, η αρχαία ελληνική τραγωδία.
Συνέντευξη στον Γιώργο Γιανναράκο και τη Μαίρη Βενέζη:

Απόσπασμα από το βιβλίο “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή

σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα

ΗΛΕΚΤΡΑ

Άκου, λοιπόν, τι σκέφτομαι να κάνω.
Καταλαβαίνεις πως δεν μπορούμε πια
να ελπίζουμε πως θα’ρθει κανένας να μας σώσει.
Φρόντισε ο Άδης να έχουμε μόνο η μια την άλλη.
Όσο ήξερα πως είναι καλά ο αδελφός μας
και μεγαλώνει, είχα στηρίξει όλες
τις ελπίδες μου στη μέρα όπου θα ερχόταν
εκδικητής. Τώρα, μόνο σε σένα μπορώ να ελπίζω.
Μόνο εσύ μπορείς να με βοηθήσεις να πάρουμε εκδίκηση.
Οι δυο μας θα σκοτώσουμε τον Αίγισθο. Αυτό
θέλω να πω, αδελφή. Έτσι πρέπει. Μην διστάσεις.
Τι έχεις να περιμένεις απ’τη ζωή που σου άφησαν;
Τον πατέρα σού τον στέρησαν, το σπίτι σού το πήραν.
Και τι κάνεις; Κάθεσαι εκεί και κλαις κρυφά μην καταλάβουν
πως υποφέρεις. Ναι, το ξέρω: υποφέρεις,
μαραζώνεις και περνούν τα χρόνια κι είναι άδειες
οι μέρες σου από παιδιά κι οι νύχτες σου από άντρα.
Μια αιώνια παρθένα που κοιτάζει τη ζωή απ’το παράθυρο της.
Αυτή είναι η μοίρα σου. Κι αν θέλεις
δοκίμασε να βγεις από τη φυλακή σου.

Απόσπασμα από το βιβλίο “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή

σε μετάφραση Πάνου Κυπαρίσση

ΗΛΕΚΤΡΑ

Σας φαίνεται λοιπόν περίλυπη και συντριμμένη
επειδή τάχα έκλαψε πικρά και θρήνησε η ελεεινή,
που μ’αυτήν την τύχη ο γιος της ‘χάθη;
Αλλά να, γλιστράει κρυφογελώντας. Ω δύστυχη εγώ.
Ο θάνατος σου, Ορέστη, πέθανε,
πολυαγαπημένε μου, και μένα.
Γιατί έφυγες ξεριζώνοντας απ’την καρδιά μου
τις μόνες που μ’ απόμειναν ελπίδες,
πως κάποτε θα γύριζες ζωντανός,
τιμωρός για τον πατέρα και τη δύστυχη εμένα.
Και τώρα πού πρέπει να στραφώ;
Γιατί ‘μαι μόνη δίχως εσένα και δίχως τον πατέρα.
Πρέπει πια να’μαι πάλι δούλα
στους πιο μισητούς εχθρούς μου,
στους φονιάδες του πατέρα.

Ο Γιώργος Μπλάνας είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και δοκιμιογράφους. Παράλληλα, μεταφράζει και επιμελείται σύγχρονα και κλασικά έργα από την παγκόσμια και την αρχαία ελληνική γραμματεία. Η τελευταία ποιητική συλλογή του Στασιωτικά [1-50] (2011) τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού Διαβάζω.

Ο Πάνος Κυπαρίσσης γεννήθηκε στην Οξυά Ιωαννίνων το 1945. Σπούδασε Μαθηματικά και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και Θέατρο στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης-Κάρολος Κουν. Ηθοποιός και σκηνοθέτης στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Εργάστηκε ως καθηγητής Φιλολογίας και Μαθηματικών στη Μέση Εκπαίδευση για μια περίπου δεκαετία. Επίσης, εργάστηκε για μια οκταετία ως καθηγητής Υποκριτικής στις δραματικές σχολές «Βεάκη», «Νέο Ελληνικό Θέατρο-Γιώργου Αρμένη» και «Δήλος-Δήμητρα Χατούπη». Γράφει ποίηση, δοκίμια και μεταφράζει θεατρικά κείμενα. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Γερμανικά, Βουλγάρικα και Τσέχικα. Το 2014 τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο ποίησης για το βιβλίο ”Τα τιμαλφή” και το πρώτο βραβείο του διεθνούς φεστιβάλ Ιεράπετρας για την ταινία ”Γιάννενα του στοχασμού και των θρύλων”.