“Η γενιά του ’30 και η εποχή του μυθιστορήματος”: Γράφει ο Θανάσης Αγάθος

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Με το βιβλίο μου «Η εποχή του μυθιστορήματος. Αναγνώσεις της πεζογραφίας της γενιάς του ’30», επιχειρώ να καταθέσω έναν προβληματισμό πάνω σε ευρύτερα και ειδικότερα θέματα που σχετίζονται με τα πεζογραφήματα –κυρίως μυθιστορήματα– της θρυλικής γενιάς του 1930, μιας γενιάς που σφράγισε ανεξίτηλα την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, επαινέθηκε και επικρίθηκε όσο καμιά άλλη λογοτεχνική γενιά στην Ελλάδα και αποτέλεσε συλλογικό φαινόμενο με πολύ μεγάλη χρονική διάρκεια.

Με την εξαίρεση της νουβέλας του Μυριβήλη Βασίλης ο Αρβανίτης, όλα τα άλλα κείμενα που συζητιούνται στα εννέα κεφάλαια του βιβλίου ανήκουν στο μυθιστόρημα, το είδος που κατ’ εξοχήν ανανεώνεται και αναδεικνύεται από τη συγκεκριμένη λογοτεχνική γενιά, σε βαθμό που να δικαιολογείται, θαρρώ, η επιλογή του τίτλου. Η εποχή του μυθιστορήματος, άλλωστε, είναι ο τίτλος και ενός ανυπόγραφου άρθρου του περιοδικού Ιδέα, όπου γίνεται επισκόπηση της πεζογραφικής παραγωγής του 1933 και υπογραμμίζεται με νόημα ότι «το ελληνικό μυθιστόρημα γεννήθηκε και αντρώνεται γρήγορα».

Το κεφάλαιο «Η γενιά του ’30 και η εποχή του μυθιστορήματος» έχει εισαγωγικό χαρακτήρα και επιχειρεί να συνοψίσει βασικές θέσεις συγγραφέων, κριτικών και ιστορικών της νεοελληνικής λογοτεχνίας αναφορικά με τη σχέση της γενιάς με το μυθιστόρημα.

Στο κεφάλαιο «Τα μυθιστορήματα της γενιάς του ’30 που αποτυπώνουν τη Μικρασιατική εμπειρία και η κριτική υποδοχή τους» επιχειρώ μια συνοπτική παρουσίαση της κριτικής πρόσληψης των «αιολικών» ή «μικρασιατικών» πεζογραφημάτων της γενιάς του 30, όπου συμπεριλαμβάνονται έργα πεζογράφων όπως ο Στράτης Μυριβήλης, ο Στρατής Δούκας, ο Ηλίας Βενέζης, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Κοσμάς Πολίτης και η Τατιάνα Σταύρου.

Στο κεφάλαιο «Το νούμερο 31328 του Βενέζη και 1922 του Κούνδουρου: Από το βιβλίο της αιχμαλωσίας στην ταινία-μπαλάντα της καταστροφής», προτείνω μια συγκριτική ανάγνωση του μυθιστορήματος του Βενέζη και της ταινίας του Κούνδουρου, εστιασμένη στους άξονες της πλοκής, της αφήγησης, της σκιαγράφησης των χαρακτήρων και της κριτικής πρόσληψης των δύο έργων.

Στο κεφάλαιο «Κουρασμένοι ήρωες στα αστικά μυθιστορήματα της γενιάς του ’30» γίνεται συζήτηση για μυθιστορηματικούς χαρακτήρες των Άγγελου Τερζάκη, Μ. Καραγάτση, Κοσμά Πολίτη, Γιώργου Θεοτοκά και Λιλίκας Νάκου, που εκφράζουν έναν από τους κυρίαρχους θεματικούς άξονες στην αστική πεζογραφία της γενιάς του ’30, την αλλοτρίωση του ατόμου και τη δυσαρμονία του με το περιβάλλον.

Το κεφάλαιο «Το δαιμόνιο του Γιώργου Θεοτοκά από την οπτική γωνία του Βασίλη Βασιλικού» επικεντρώνεται στις εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα στους δύο πεζογράφους.

Το κεφάλαιο «Ο Ζορμπάς και ο Βασίλης ο Αρβανίτης». Δύο εκδοχές ελληνικότητας σε καιρούς δύστηνους» προτείνει μια σύγκριση ανάμεσα σε δύο οριακά έργα της νεοελληνικής πεζογραφίας, το Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη και το Βασίλης ο Αρβανίτης του Στράτη Μυριβήλη, έργα τα οποία λαμβάνουν την οριστική μορφή τους κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής και, παρά τις διόλου αμελητέες διαφορές τους, «συνομιλούν» μεταξύ τους σε διάφορα επίπεδα.

Το κεφάλαιο «Ένας λογοτέχνης πίσω από την κάμερα: ο Άγγελος Τερζάκης και το πείραμα της Νυχτερινής περιπέτειας» επιχειρεί μια ανίχνευση της «συνομιλίας» της ταινίας Νυχτερινή περιπέτεια, που σκηνοθέτησε ο Άγγελος Τερζάκης το 1953, με το σύνολο της πεζογραφικής και της δραματικής δημιουργίας του συγγραφέα.

Το κεφάλαιο «Το μυθιστόρημα των τεσσάρων: το γοητευτικό και παιγνιώδες πείραμα μιας λογοτεχνικής “élite”», επικεντρώνεται στο Μυθιστόρημα των Τεσσάρων, που γράφεται το 1958 από τέσσερις κορυφαίους εκπροσώπους της γενιάς του ’30, τους Άγγελο Τερζάκη, Στράτη Μυριβήλη, Ηλία Βενέζη και Μ. Καραγάτση.

Το κεφάλαιο «Αντί επιλόγου: Οι τηλεοπτικές διασκευές των μυθιστορημάτων της γενιάς του ’30» αναφέρεται στο ζήτημα της πρόσληψης της πεζογραφίας της γενιάς του ’30 μέσα από τις τηλεοπτικές διασκευές.

Η διαδικασία συγγραφής αυτού του βιβλίου μου έδωσε την ευκαιρία να ανακαλύψω νέες πτυχές όλων αυτών των κειμένων –που με συντροφεύουν από τα χρόνια της εφηβείας μου μέχρι σήμερα που τα διδάσκω στους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο– και να επιβεβαιώσω την άποψή μου για την αντοχή τους στον χρόνο και την κομβική θέση τους στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Θανάσης Αγάθος

“Η γενιά του ’30 και η εποχή του μυθιστορήματος”: Γράφει ο Θανάσης Αγάθος
Το βιβλίο Η εποχή του μυθιστορήματος. Αναγνώσεις της πεζογραφίας της γενιάς του ’30, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γκοβόστη (σελ.: 208, τιμή: 11,50 €).

Τα ονόματα των λογοτεχνών που απεικονίζονται στο εξώφυλλο είναι:
Όρθιοι από αριστερά: Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης, Ηλίας Βενέζης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Αντρέας Καραντώνης, Στέλιος Ξεφλούδας, Γιώργος Θεοτοκάς
Καθιστοί από αριστερά: Άγγελος Τερζάκης, Κ.Θ. Δημαράς, Γιώργος Κατσίμπαλης, Κοσμάς Πολίτης, Ανδρέας Εμπειρίκος


“Η γενιά του ’30 και η εποχή του μυθιστορήματος”: Γράφει ο Θανάσης Αγάθος

Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΓΑΘΟΣ γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και υποστήριξε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου σήμερα υπηρετεί ως Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη νεοελληνική λογοτεχνία του 19ου και του 20ού αιώνα, σε ζητήματα πρόσληψης, στη σχέση της λογοτεχνίας με τον κινηματογράφο και το θέατρο. Έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την πεζογραφία του Νίκου Καζαντζάκη και του Βασίλη Βασιλικού και έχει δημοσιεύσει μελέτες για το έργο των Εμμανουήλ Ροΐδη, Αλέξανδρου Ρίζου-Ραγκαβή, Σπυρίδωνος Ζαμπέλιου, Κωνσταντίνου Θεοτόκη, Στράτη Μυριβήλη, Γιώργου Σεφέρη, Οδυσσέα Ελύτη, Άγγελου Τερζάκη, κ.ά.
Άρθρα και μελέτες του Θανάση Αγάθου μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα: https://uoa.academia.edu/ThanassisAgathos

Βιβλία:

    • Από το «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» στο “Zorba the Greek”, Αιγόκερως, Αθήνα 2007.
    • Νίκος Καζαντζάκης. Παραμορφώσεις, παραλείψεις, μυθοποιήσεις, Γκοβόστης, Αθήνα 2011 (φιλολογική επιμέλεια – εισαγωγή, μαζί με την Έρη Σταυροπούλου).
    • Βασίλη Βασιλικού,Η διήγηση του Ιάσονα, Γκοβόστης, Αθήνα 2012 (φιλολογική επιμέλεια – εισαγωγή).
    • Βασίλη Βασιλικού, Η μυθολογία της Αμερικής, Γκοβόστης, Αθήνα 2012 (φιλολογική επιμέλεια – επίμετρο).
    • Επιστολές του Νίκου Καζαντζάκη προς την οικογένεια Αγγελάκη, Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, Ηράκλειο 2013 (φιλολογική επιμέλεια – εισαγωγή – σχόλια).
    • Βασίλη Βασιλικού, Θύματα ειρήνης, Γκοβόστης, Αθήνα 2014 (φιλολογική επιμέλεια – εισαγωγή).
    • Βασίλη Βασιλικού, Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων. Εξήντα χρόνια γραφής και ανάγνωσης (1952-2012), Gutenberg, Αθήνα 2014 (ανθολόγηση – επιμέλεια – εισαγωγή, μαζί με τον Αριστοτέλη Σαΐνη).
    • Η εποχή του μυθιστορήματος. Αναγνώσεις της πεζογραφίας της γενιάς του ’30, Γκοβόστης, Αθήνα 2014.

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος