«Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο»: γράφει η Μαρία Στασινοπούλου

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Οι Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο είναι το τρίτο κατά σειρά πεζογραφικό μου βιβλίο. Είχαν προηγηθεί τα αφηγήματα Κυρία, με θυμάστε; (2010) και Χαμηλή βλάστηση, θάμνοι, πόες και μπονσάι (2018). Αυτό που διαφοροποιεί το πρώτο από τα δύο επόμενα βιβλία είναι το τελείως συγκεκριμένο θέμα του. Δηλαδή αναφέρεται στην εμπειρία που είχα ως εκπαιδευτικός και, πέρα από τα πρόσωπα και τις στιγμές μαθητών που καταγράφει, πέρα δηλαδή από το ότι μιλά για τα παιδιά μου «τα παιδιά αυτά, που μου έμαθαν πιο πολλά απ’ όσα προσπάθησα να τα διδάξω», πασχίζει να χαράξει «τα χνάρια πάνω στα οποία περπάτησε ένας άνθρωπος και διαμόρφωσε τον μικρόκοσμο της προσωπικής του βιοφιλοσοφίας». Στα δύο επόμενα βιβλία το θέμα είναι η ζωή και οι άνθρωποι γενικότερα, με ιστορίες απλωμένες σε μεγαλύτερη, μέση και πολύ μικρή έκταση.

Οι Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο εστιάζουν, εμμονικά θα έλεγα, σ’ αυτό που δηλώνει ο τίτλος, δηλαδή στον χρόνο, πάνω στον οποίο δοκιμάζονται οι αντοχές του ανθρώπου (σωματικές, πνευματικές, ψυχικές) είτε ως «αέναη ροή» τον δούμε, είτε ως ηλικία, είτε ως φθορά, απειλή, ανημπόρια, αναπόφευκτο τέλος. Αποδομώντας και ανασυνθέτοντας ό,τι συμβαίνει γύρω, προσπαθώ να ξορκίσω την αδυσώπητη κοινή μοίρα, αυτό που αλλιώς το λέμε θάνατο.

Πέρα από τα περιστατικά που καταγράφω σε μπλοκάκι, κάποιες φορές τη στιγμή που συμβαίνουν –κυρίως εάν πρόκειται για διαλόγους για να κρατηθούν αυθεντικοί–, άλλα μου τα έχουν αφηγηθεί φίλοι και γνωστοί, οι πρωταγωνιστές τους, άλλα ανακαλώ από τη μνήμη μου, υλικό αντλώ επίσης από τις ειδήσεις των εφημερίδων, των περιοδικών και της τηλεόρασης. Η πραγματικότητα ξεπερνά συχνά τη φαντασία. Είναι φορές που οι μνήμες και οι εικόνες διαγκωνίζονται στο μυαλό μου και εκείνες αποφασίζουν ποια θα επικρατήσει.

Η πολυσημία των λέξεων και οι αμέτρητες ποικιλίες των γλωσσικών εννοιών έλκουν την προσοχή μου. Η γλώσσα και οι δυνατότητες που παρέχει, τα γλωσσικά παιχνίδια αλλά και οι λεκτικές παρανοήσεις των ανθρώπων πολύ με ελκύουν.

Στόχος μου είναι πάντα η σύντομη και περιεκτική αφήγηση, γι’ αυτό επεξεργάζομαι εξαντλητικά το υλικό μου. Οι ιστορίες μου γράφονται ακατέργαστες στην αρχή, δουλεύονται ωστόσο αμέτρητες φορές με αλλαγές, επεμβάσεις, μετακινήσεις λέξεων, κυρίως με αφαίρεση και λείανση μέχρι να λάβουν την τελική τους μορφή.

«“Ηλικιωμένο ζευγάρι στη Θεσσαλονίκη κάηκε ζωντανό, όταν φωτιά από άγνωστη αιτία ξέσπασε στο πολυτελές διαμέρισμα που διέμεναν στο κέντρο της πόλης. Κινδύνευσαν και τα διπλανά διαμερίσματα”, έλεγε η πρωινή είδηση. Κανείς όμως δεν υποψιάστηκε ότι τα δύο γερόντια, ερωτευμένα έως θανάτου, αποχαιρέτησαν τη ζωή την ώρα που προσπαθούσαν να κάψουν τα ερωτικά γράμματα της νιότης τους, για να μην πέσουν σε χέρια βέβηλα.»

«Μαζί και στη ζωή, μαζί και στον θάνατο», σ. 19

Βασική μέριμνα σε κάθε ιστορία είναι να υπάρχει ένας πυρήνας, ένα κουκούτσι αλήθειας που να μην αφορά μόνο εμένα. Με χιούμορ, λεπτή ειρωνεία, κάποτε διακωμώδηση ή αυτοσαρκασμό επιζητώ να αποφορτίσω τις επώδυνες στιγμές.

Η γραφή με βοηθάει να καταλάβω καλύτερα τη ζωή, τόσο τη δική μου όσο και των άλλων και να εξοικειώνομαι με το επερχόμενο τέλος.

Μαρία Στασινοπούλου

Το βιβλίο της Μαρίας Στασινοπούλου Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κίχλη στη σειρά Μικρά πεζά (σελ.: 120, τιμή: €10,00).
Στο εξώφυλλο: Michael Augustin, A Bicycle in the Elephant’s Room

Η Μαρία Στασινοπούλου (1945) γεννήθηκε στην Καλαμάτα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ασχολείται με τη μελέτη και την κριτική της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Έχει εκδώσει τα βιβλία: Χρονολόγιο-Εργοβιογραφία Γιώργου Σεφέρη (Μεταίχμιο 2000), Πίσω από τις γραμμές. Σελίδες κριτικής (University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2005), Κυρία, με θυμάστε; (Κίχλη 2010) και Χαμηλή βλάστηση (Κίχλη 2018). Σε συνεργασία με τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο: Ο βίος και το έργο του Κ. Π. Καβάφη (Μεταίχμιο 2002, νέα συμπληρωμένη έκδοση 2013) και Κ. Π. Καβάφης, Ποιήματα. Επιλογή (Μεταίχμιο 2003).
Έχει επιμεληθεί την έκδοση του τρίτομου Κοινού Λόγου της Έλλης Παπαδημητρίου (Ερμής 2003) καί του δεύτερου τόμου της Αλληλογραφίας Μαρώς-Γ. Σεφέρη (Ίκαρος 2005). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και γράφει κριτική βιβλίου στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης Εντευκτήριο και στην αθηναϊκή Εφημερίδα των Συντακτών.