“Αφανισμός”: γράφει ο Ευάγγελος Ι. Τζάνος

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Με τη νουβέλα “Αφανισμός” ολοκληρώνεται η τετραλογία μου με τον γενικό τίτλο Το Τυχαίο. Τα τρία πρώτα μέρη της τετραλογίας, με νουβέλες και διηγήματα, έχουν ως ακολούθως: Σύνεργα, Ενέδρα, Λαβή. Απομονώνοντας τους τέσσερις επιμέρους τίτλους, θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι περιγράφουν τη δίνη στην οποία βρεθήκαμε τα τελευταία χρόνια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείεται να βγούμε από αυτήν.

Η φύση του τυχαίου με γοήτευε ανέκαθεν. Οι μορφές που του δίνουμε, από τη θεά Τύχη έως τους ορισμούς της φιλοσοφίας, της θεολογίας και της επιστήμης, με ενδιάμεσες στάσεις τα γράμματα και τις τέχνες, ξεπερνάει τις ανθρώπινες επινοήσεις. Δεν ήταν στις προθέσεις μου να προσθέσω ακόμη έναν ορισμό, γι’ αυτό στράφηκα να δω τι δεν είναι το τυχαίο, για παράδειγμα, δεν είναι εξάπαντος μια προμελετημένη ενέργειά μας που νομίζουμε ότι θα φανεί στα μάτια των άλλων ως τυχαίο γεγονός. Αποκλείοντας μια μακρά σειρά υποθέσεων για το τι δεν είναι, έμενε να παραδεχτώ την ύπαρξη του τυχαίου. Εξάλλου, στην προσπάθεια που κατέβαλα για ν’ αποδειχτεί η ανυπαρξία του, διαψεύστηκα από την ίδια την τετραλογία.

Ο Αφανισμός είναι δομημένος με αλλεπάλληλους εγκιβωτισμούς. Διαδραματίζεται στη Μήλο, δέκα χρόνια μετά την καταστροφή της από τους Αθηναίους, το 415 π.Χ. Στη νουβέλα μάς εισάγει ένας ανώνυμος αφηγητής, ο οποίος ζει στην Αθήνα τον 3ο αιώνα π.Χ. Έχει ανακαλύψει και μας διαβάζει το χειρόγραφο του κληρούχου Ακταίου, που πολέμησε στη Μήλο και τώρα ζει εκεί με την οικογένειά του.

Η αφήγηση του Ακταίου αρχίζει ενώ βρίσκεται στο κυνήγι. Έχει μάθει ότι ο γιος του γυρίζει νικητής από τη ναυμαχία των Αργινουσών και θέλει να του ετοιμάσει ένα ξεχωριστό γεύμα. Εκεί συναντιέται με ένα κορίτσι της Μήλου, την Αύρα, που μαζί με την αδελφή της ξέφυγαν την καταστροφή και από τότε ζουν κρυμμένες σε σπηλιές.

Ο Ακταίος απειλεί την Αύρα ότι θα την πάρει σκλάβα του μαζί με την αδελφή της. Τότε εκείνη, αφού του αποκαλύψει πως ο γιος του μετά τη ναυμαχία πνίγηκε, το σκάει. Ο Ακταίος θρηνεί τον χαμό του γιου του. Ο αρχικός αφηγητής κλείνει τη νουβέλα σχολιάζοντας τους αέναους κύκλους της ιστορίας.

Με αφορμή τις εμπειρίες του πολεμιστή Ακταίου, θέλησα να αποτυπώσω τις καταλυτικές επιπτώσεις του τυχαίου, που οδηγούν πρόσκαιρα άλλοτε στην ευδαιμονία και άλλοτε στη συμφορά. Σαν ένα είδος βασανιστήριο, η πτώση και η ανόρθωση συμβαίνει να εναλλάσσονται ακόμη και στην ίδια οντότητα. Με άλλα λόγια, η ιστορική περίοδος του Αφανισμού αποτελεί αφορμή για αναγωγή στη σημερινή πραγματικότητα.

Ευάγγελος Ι. Τζάνος

Η νουβέλα του Ευάγγελου Ι. Τζάνου Αφανισμός κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ηριδανός (σελ.: 64, τιμή: 10,60 €).

Το κόσμημα του εξωφύλλου φιλοτέχνησε ο εικαστικός Μάνος Ποντικάκης, ειδικά για τον “Αφανισμό”.

Ο Ευάγγελος Ι. Τζάνος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962, όπου ζει και εργάζεται. Σήμερα παρακολουθεί το Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία». Έχει εκδώσει την τετραλογία Το Τυχαίο: Σύνεργα (διηγήματα), εκδ. Σαΐτα, Καβάλα 2012· Ενέδρα (νουβέλες), εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα 2008· Λαβή (διηγήματα), εκδ. Ηριδανός, Αθήνα 2011· Αφανισμός (νουβέλα), εκδ. Ηριδανός, Αθήνα 2017 και το θεατρικό έργο Ένας νεανικός χρόνος (1990)· το διήγημά του Περίρρυτος τόπος Τάσου Λειβαδίτη. Η πόλη περιλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο Πρακτικά εικοστού τέταρτου συμποσίου ποίησης, εκδ. Περί τεχνών, Πάτρα 2005. Ακόμη, έχει δημοσιεύσει μελέτες σε λογοτεχνικά περιοδικά.