«Υπερασπίσου το δικαίωμά σου να σκέφτεσαι, γιατί ακόμα και το να σκέφτεσαι με λάθος τρόπο είναι καλύτερο από το να μην σκέφτεσαι»
Νεοπλατωνική φιλόσοφος, μαθηματικός και αστρονόμος, η πρώτη γυναίκα με ουσιαστική συμβολή στην ανάπτυξη των μαθηματικών, η πρώτη γυναίκα που δίδαξε φιλοσοφία στην Αλεξάνδρεια. Γεννημένη το 370 μΧ, (κατά άλλους το 355 μΧ) σε μία επιφανή οικογένεια της Αλεξάνδρειας, η Υπατία απέκτησε γνώσεις που δεν συνηθίζονταν για τις γυναίκες ακόμη και της κοινωνικής της τάξης. Σπούδασε φιλοσοφία στην Αθήνα και την Ιταλία, στην Αθήνα μάλιστα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή, ενώ μαθήτευσε και κοντά στον Πρόκλο και τον Ιεροκλή. Πατέρας της, ο διάσημος μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος Θέωνας, ο τελευταίος διευθυντής της Bιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και του «Μουσείου» (αντίστοιχου Πανεπιστημίου), μέχρι την παύση της λειτουργίας τους το 391 μΧ, ο οποίος διατηρούσε τη δική του φιλοσοφική σχολή στην Αλεξάνδρεια. Στον χώρο αυτό, η Υπατία καθιερώθηκε ως μία ισχυρή παρουσία της αλεξανδρινής διανόησης.
«Η κατανόηση των πραγμάτων που μας περιβάλλουν είναι η καλύτερη προετοιμασία για την κατανόηση των πραγμάτων που βρίσκονται πέρα από εμάς»
Δίδαξε πλατωνική και αριστοτελική φιλοσοφία και μαθηματικά στη σχολή Πλατωνιστών και αποτέλεσε πόλο έλξης για τους διανοούμενους της εποχής. Πολλοί από τους μαθητές της ανήκαν στους ανώτατους κύκλους της αριστοκρατίας της πόλης, ενώ η ίδια επηρεάστηκε φιλοσοφικά από τους νεοπλατωνικούς Πλωτίνο και Ιάμβλιχο τις φιλοσοφικές ιδέες των οποίων δίδαξε με μια μεγαλύτερη επιστημονική έμφαση από ότι οι πρώτοι οπαδοί του Νεοπλατωνισμού.
Γύρω της δημιουργήθηκε ένας πνευματικός κύκλος μαθητών που προέρχονταν από την Αλεξάνδρεια, άλλα μέρη της Αιγύπτου, τη Συρία, την Κυρήνη, την Κωνσταντινούπολη, και ανήκαν κυρίως σε εύπορες και ισχυρές οικογένειες. Μεταξύ τους ο Συνέσιος ο Κυρηναίος, μετέπειτα Μητροπολίτης Πενταπόλεως, οι αδερφοί του Ευτρόπιος και Αλέξανδρος, ο Αλεξανδρινός σοφιστής Αθανάσιος, ο Ερκουλιανός, στενός φίλος του Συνέσιου, ο Ολύμπιος, πλούσιος γαιοκτήμονας από τη Σελεύκεια, ο Ησύχιος, κυβερνήτης της Άνω Λιβύης.
«Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι μάχονται για μια δεισιδαιμονία όσο και για μια αλήθεια, ή και περισσότερο. Δεδομένου ότι μια δεισιδαιμονία είναι τόσο άυλη που είναι δύσκολο να την αποδείξει κανείς για να την αντικρούσει, ενώ η αλήθεια είναι μια άποψη και, επομένως, μπορεί να αλλάξει»
Ένας μαθητής στη σχολή της Υπατίας μπορούσε να διδαχθεί μαθηματικά, αστρονομία, αριστοτελική λογική και πλατωνική θεολογία. Στη σχολή της, εκτός από κλασικά κείμενα, διδάσκονταν και όλες οι νέες φιλοσοφικές τάσεις και οι ερμηνείες τους. Επιπλέον, οι μαθητές της διδάσκονταν την Πυθαγόρεια φιλοσοφία και τις έννοιές της. Το φιλοσοφικό πλαίσιο της διδασκαλίας της Υπατίας βασίστηκε στο έργο των νεοπλατωνικών φιλοσόφων Πορφύριου και Πλωτίνου, αλλά όχι στον Πλατωνισμό του Ιάμβλιχου που στρεφόταν προς τις μυστικιστικές πρακτικές, ήταν παγανιστικός/ειδωλολατρικός και προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τον Χριστιανισμό. Αν και εκείνη την περίοδο η Αλεξάνδρεια ήταν κατά κύριο λόγο μια χριστιανική πόλη, στη σχολή της όπου συνυπήρχαν χριστιανοί και ειδωλολάτρες, κυριαρχούσε η παράδοση των Πλωτίνου και Πορφυρίου, έναντι των τελετουργικών στοιχείων της φιλοσοφίας του Ιάμβλιχου. Με τον τρόπο αυτό η Υπατία κατάφερε να γίνει η κορυφαία στοχάστρια της Αλεξάνδρειας για περίπου 35 χρόνια.
«Ανεξάρτητα από το χρώμα, τη φυλή και τη θρησκεία μας, είμαστε αδέλφια»
Πρότυπο ηθικού θάρρους, δικαιοσύνης, ειλικρίνειας, αφοσίωσης στην πολιτεία και πνευματικής τόλμης, η Υπατία είχε κερδίσει την εκτίμηση των συμπολιτών της για τη σωφροσύνη της.
Ζώντας στο σημαντικότερο κέντρο διανόησης του ελληνικού πολιτισμού, και έχοντας κατακτήσει την ελευθερία κινήσεων, η Υπατία κυκλοφορούσε φορώντας τον χαρακτηριστικό φιλοσοφικό μανδύα, τον τρίβωνα, συναντούσε ισχυρούς αξιωματούχους, επισκεπτόταν δημόσια και επιστημονικά ιδρύματα.
«Αυτός που επηρεάζει τη σκέψη της εποχής του, επηρεάζει όλες τις στιγμές που τον ακολουθούν. Αφήστε τη γνώμη σας για την αιωνιότητα»
Η Υπατία ασκούσε τεράστια επιρροή στους σημαντικότερους άρχοντες της Αλεξάνδρειας και της Μεσογείου. Μεταξύ αυτών και ο Ρωμαίος έπαρχος Ορέστης, ο οποίος διατηρούσε πολύ στενή σχέση μαζί της και την συμβουλευόταν σε πολιτικά ζητήματα. Η Υπατία δεν συμμετείχε απλά στα πολιτικά δρώμενα της Αλεξάνδρειας, αλλά στην ουσία ήταν εκείνη η οποία επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές εξελίξεις.
Σε ορισμένους κύκλους ωστόσο προκαλούσε αντιγνωμίες με αποτέλεσμα να γίνεται στόχος επιθέσεων, προσβολών, οργής. Η ανάμειξη της Υπατίας στην πολιτική ενοχλούσε τρομερά τους πολιτικούς από όλες τις εθνικότητες, όπως ήταν οι Έλληνες χριστιανοί, οι Εβραίοι αλλά και οι Εθνικοί. Οι πολιτικοί-θρησκευτικοί παράγοντες, όπως ο πατριάρχης Κύριλλος και οι ραβίνοι, δεν δέχονταν να τους επισκιάζει η Ελληνίδα μαθηματικός – φιλόσοφος.
«Η αλήθεια δεν αλλάζει επειδή την πιστεύουν ή δεν την πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι»
Αποτελούσε άλλωστε σύμβολο της μάθησης και της επιστήμης, οι οποίες την εποχή εκείνη ταυτίζονταν ευρέως από τους πρώτους Χριστιανούς με την ειδωλολατρία.
Παρά τις διαμαρτυρίες και τις πολλές συστάσεις, η Υπατία εξακολουθούσε να συμμετέχει στα συμβούλια και ουδέποτε δέχτηκε να αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική.
Περί το 415 οι πολιτικο-θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ διαφορετικών ομάδων της Αλεξάνδρειας πήραν ανησυχητικές διαστάσεις. Η δράση της θεωρήθηκε επικίνδυνη για την εξάπλωση του Χριστιανισμού, σταδιακά καλλιεργήθηκε κλίμα εναντίον της που οδήγησε στη βίαιη δολοφονία της από τον όχλο ή από ομάδες φανατικών μοναχών.
Οι υποστηρικτές του Κύριλλου, μην μπορώντας να της επιτεθούν με την δικαιολογία ότι ήταν παγανίστρια, την κατηγόρησαν για σατανικές επικλήσεις σε βάρος «των ανθρώπων του Θεού» και ολόκληρης της πόλης.
«Όλες οι επίσημες θρησκείες είναι παραπλανητικές και δεν πρέπει να γίνονται αποδεκτές από σεβασμό προς τον εαυτό μας».
Στις 8 Μαρτίου του 415 δολοφονήθηκε με ιδιαίτερη αγριότητα από μια ομάδα φανατισμένων χριστιανών. Ηθικός αυτουργός θεωρήθηκε ο επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, Κύριλλος, ο οποίος είχε έρθει σε μεγάλη αντίθεση με τον Ρωμαίο Κυβερνήτη της Αιγύπτου και φιλικά διακείμενου προς την Υπατία, Ορέστη.
Ο μαρτυρικός θάνατός της ήταν μια πολιτική δολοφονία που προκλήθηκε από τις μακροχρόνιες διαμάχες για την διανομή της εξουσίας στην Αλεξάνδρεια.
Η Υπατία, θεωρείται μία έντονη προσωπικότητα, που δεν δίστασε να συγκρουστεί με το κατεστημένο της εποχής προκειμένου να ακολουθήσει τις επιλογές της.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος