Πώς να αντιδράσετε όταν κάποιος σας κάνει gaslighting

Ένα από τα πράγματα που μου φαινόταν τρομερό θράσος, ήταν να αμφισβητεί κάποιος αυτά που έλεγα ενώ στην πραγματικότητα ήξερε ότι ήταν αλήθεια. Και όταν μου έλεγε με ύφος, «μα δεν θυμάσαι καλά. Αυτό έγινε έτσι», τα έβλεπα όλα κόκκινα.

Τις πρώτες φορές που μου συνέβη άρχισα να αμφιβάλλω για τον εαυτό μου. Έλεγα μέσα μου, μήπως έχει δίκιο και δεν θυμάμαι καλά; Στην πορεία αντιλαμβανόμουνα ότι προσπαθούσε να αλλάξει τη γνώμη που ήξερε ότι είχα για κάτι. Ωστόσο, όλο αυτό με ταλαιπωρούσε. Τότε δεν ήξερα το “gaslighting” .

Θα δούμε παρακάτω γιατί αυτή η πρακτική μπορεί να τραυματίσει και πώς μπορείτε να αντιδράσετε σε αυτήν με συγκεκριμένες στρατηγικές.

Καταρχάς, “gaslighting” ήταν η λέξη της χρονιάς για το 2022, σύμφωνα με το λεξικό Merriam-Webster. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως φωτισμός πετρελαίου, αλλά στα αγγλικά δηλώνει την προσπάθεια χειραγώγησης κάποιου προσώπου με σκοπό την επίτευξη ενός στόχου.

Η λέξη δημιουργήθηκε από τα  θεατρικά έργα και τις ταινίες που ονομαζόντουσαν “Gaslight”. Το 1938 παίχτηκε το θεατρικό έργο, το 1940 η ταινία, και το 1944 το remake της ταινίας, που χάρισε το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου στην Ίνγκριντ Μπέργκμαν.

Στην ταινία, ο «κακός» σύζυγος προσπαθεί να πείσει την γυναίκα του Πόλα ότι χάνει το μυαλό της. Η γυναίκα ζει μια κόλαση, αφού ο άντρας της για να την κάνει να φανεί τρελή, της απαγορεύει τις συναναστροφές με τον έξω κόσμο. Η Πόλα παραμένει έγκλειστη και μόνη σ’ ένα τεράστιο σπίτι, αφού εκείνος φεύγει τα βράδια χωρίς να της εξηγήσει τον λόγο. Τότε είναι που βλέπει τα φώτα του γκαζιού να χαμηλώνουν, ακούει ήχους από την κλειστή σοφίτα και αντικείμενα χάνονται διά μαγείας. Είναι τρελή ή μήπως κάποιος άλλος προσπαθεί και θέλει να τη βγάλει τρελή για προσωπικούς λόγους; Η νεαρή γυναίκα βουτηγμένη στην αμφιβολία αγγίζει πραγματικά τα όρια της τρέλας.

Μην σας φαίνεται υπερβολικό. Το να γνωρίζουμε ότι μπορούμε να εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας είναι ένα εργαλείο επιβίωσης, οπότε όταν κάποιος μας το στερεί αυτό, μας αποσταθεροποιεί. Το gaslighting θεωρείται μια μορφή κακοποίησης και μπορεί να βιωθεί και να διαπραχθεί από άτομα όλων των ηλικιών.

Έχεις τρελαθεί

Η παραπάνω φράση ίσως είναι η κλασσική ρηματοποίηση του gaslighting ακολουθούν και άλλες όπως:

• Εσύ μ΄εκανες να φερθώ έτσι
• H αντίδρασή σου είναι υπερβολική 
• Αυτό δεν συνέβη ποτέ
• Αν νοιαζόσουν για ‘μένα, θα …
• Θα αφήσεις αυτό το πράγμα να χαλάσει τη σχέση μας;
•  Γι’ αυτό δεν έχεις φίλους
• Δεν αντέχεις ένα αστείο
• Είσαι πολύ ευαίσθητη

Πώς να απαντήσετε

• Αυτή δεν είναι η αλήθεια και αρνούμαι να δεχτώ αυτά που λες
• Αξίζω καλύτερη μεταχείριση
• Θέλω να είμαι μόνο με κάποιον που είναι ειλικρινής και με σέβεται και αυτός δεν είσαι εσύ.
• Αντιλαμβάνομαι ότι διαφωνείς μαζί μου
• Μη μου λες πώς να αισθάνομαι- έτσι αισθάνομαι εγώ.

Στρατηγικές για την αντιμετώπιση του Gaslighting

Επειδή είναι μια μορφή κακοποίησης, το gaslighting είναι πολύ σοβαρό. Μπορεί να είναι ο σύντροφός σας, μπορεί κάποιος φίλος, ή κάποιος από την οικογένεια. Μην τους αφήνετε. Είναι σημαντικό να είστε διεκδικητικοί στην επικοινωνία σας με εκείνον που σας υπονομεύει.

• Διατηρήστε οπτική επαφή
• Διατηρήστε μια στάση αυτοπεποίθησης
• Μιλήστε ξεκάθαρα και τεκμηριωμένα, χωρίς νεύρα
• Μην υπερβάλλετε
• Χρησιμοποιείστε το «εγώ», όχι το «εσύ»

Κατά τη διάρκεια του gaslighting, μπορεί να έχετε απομακρυνθεί από τους κοντινούς σας ανθρώπους και αυτό δεν είναι δικό σας λάθος. Συχνά, όταν κάποιος σας κάνει gaslighting ή σας χειραγωγεί, προσπαθεί να σας απομονώσει από ανθρώπους στους οποίους μπορεί να χρειαστεί να λογοδοτήσει για τη συμπεριφορά του.

Φροντίστε να περιβάλλεστε από πραγματικά υποστηρικτικούς ανθρώπους. Όταν είστε με ανθρώπους που είναι ειλικρινείς και σας αγαπούν πραγματικά, δεν θα μείνετε για πάντα με έναν gaslighter. Οι άνθρωποι γύρω σας θα σάς θυμίζουν πώς είναι μια καλή σχέση στην πραγματικότητα.

---

Σχετικό άρθρο: Εγκλωβισμένος στον ιστό ενός νάρκισσου – Αναγνωρίζοντας τα σημάδια