Συμπιεσμένη γεωγραφικά μεταξύ Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ουκρανία διχάζεται μεταξύ του πρώην σοβιετικού αφέντη της και της Δύσης – της οποίας θέλει να είναι μέρος – από όταν ανεξαρτητοποιήθηκε το 1991.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν, ίσως μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τα όσα διαδραματίζονται σήμερα.
Ρωσική κυριαρχία
Η Ουκρανία ψηφίζει συντριπτικά υπέρ της ανεξαρτησίας από την καταρρέουσα Σοβιετική Ένωση σε δημοψήφισμα την 1η Δεκεμβρίου 1991. Ο Ρώσος Πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν την αναγνωρίζει την επόμενη μέρα και μια εβδομάδα αργότερα Ρωσία, Ουκρανία και Λευκορωσία υπογράφουν συμφωνία για την ίδρυση της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ).
Μετά την τελική κατάρρευση της ΕΣΣΔ στις 25 Δεκεμβρίου 1991, η Ουκρανία ξοδεύει τα επόμενα πέντε χρόνια προσπαθώντας να απαλλαγεί από τον γιγάντιο γείτονά της που την κυριαρχούσε για τρεις αιώνες.
Το Κίεβο δεν είναι ιδιαίτερα θερμό απέναντι στην ΚΑΚ, καθώς τη θεωρεί ρωσικό τέχνασμα που έχει ως στόχο να επαναφέρει τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στην τροχιά της.
Η Μόσχα, η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο υπογράφουν συμφωνία στη Βουδαπέστη στις 5 Δεκεμβρίου 1994 για τον σεβασμό της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, της εθνικής κυριαρχίας της και των συνόρων της.
Συνθήκη φιλίας με τη Μόσχα
Η Ρωσία και η Ουκρανία υπογράφουν μια συνθήκη φιλίας και συνεργασίας το 1997, αλλά δεν καταφέρνει να άρει όλη την ασάφεια που επισκιάζει τις σχέσεις τους.
Η συνθήκη επιλύει μια ακανθώδη διαφωνία σχετικά με το μοίρασμα του πρώην σοβιετικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας που είναι αγκυροβολημένο στη Σεβαστούπολη της Κριμαίας.
Η Ρωσία παραμένει ιδιοκτήτρια των περισσότερων από τα πλοία, αλλά συμφωνεί να πληρώσει στην Ουκρανία ενοίκιο για να χρησιμοποιεί το λιμάνι της Σεβαστούπολης.
Το Κρεμλίνο είναι κάθετα αντίθετο στην ένταξη της Ουκρανίας ή οποιασδήποτε άλλης πρώην σοβιετικής δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ και καταφέρνει να κρατήσει ένα οικονομικό όπλο στο κεφάλι της Ουκρανίας.
Η Ρωσία παραμένει ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Ουκρανίας και το Κίεβο εξαρτάται πλήρως από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Ο φιλοδυτικός που επέζησε από δηλητηρίαση
Το 2004, οι αμαυρωμένες από νοθεία προεδρικές εκλογές της Ουκρανίας κερδίζονται από τον υποστηριζόμενο από τη Ρωσία υποψήφιο Βίκτορ Γιανουκόβιτς.
Αλλά μετά από άνευ προηγουμένου διαδηλώσεις στους δρόμους, οι εκλογές ακυρώνονται.
Η νίκη στις 26 Δεκεμβρίου του φιλοδυτικού ηγέτη της αντιπολίτευσης Βίκτορ Γιούσενκο σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας πολιτικής εποχής στην Ουκρανία μετά από μια δεκαετία ηγεσίας του προσανατολισμένου στη Μόσχα Λεονίντ Κούτσμα.
Ο Γιούσενκο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας πέφτει θύμα μιας μυστηριώδους επίθεσης διοξίνης, η οποία τον παραμορφώνει, αλλά επιζεί.
Από τη στιγμή που αναλαμβάνει την εξουσία, ο Γιούσενκο εκφράζει την επιθυμία της Ουκρανίας να ενταχθεί στην ΕΕ, παρά την αντίθεση των Βρυξελλών και του ΝΑΤΟ.
Αλλά το 2008 το ΝΑΤΟ προκαλεί την οργή της Μόσχας, όταν οι ηγέτες του δηλώνουν ότι η Ουκρανία μπορεί μια μέρα να ενταχθεί στη συμμαχία.
Οι δύο γείτονες περνούν από αρκετούς εμπορικούς πολέμους και αντιπαραθέσεις, με την πιο εντυπωσιακή αυτή για το φυσικό αέριο το 2006 και το 2009, που διαταράσσει τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης.
Εξέγερση υπέρ της ΕΕ
Ο πρόεδρος Βίκτορ Γιανουκόβιτς έρχεται στην εξουσία τον Φεβρουάριο του 2010 και ξεκινά μια ταχεία επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, λέγοντας παράλληλα ότι η ενσωμάτωση στην ΕΕ παραμένει προτεραιότητα.
Όμως υπό την πίεση του Κρεμλίνου, αρνείται την τελευταία στιγμή να υπογράψει συμφωνία με την ΕΕ τον Νοέμβριο και αντ’ αυτού επιλέγει να συνάψει εμπορική συμφωνία με τη Μόσχα.
Η στροφή αυτή των 180 μοιρών εξαπολύει ένα μαζικό φιλοευρωπαϊκό κίνημα διαμαρτυρίας με επίκεντρο την κεντρική πλατεία του Κιέβου, το Μαϊντάν.
Η εξέγερση καταλήγει τον Φεβρουάριο του 2014 στη φυγή του Γιανουκόβιτς στη Ρωσία και την πολιτική του δίωξη, μετά τον θάνατο περίπου εκατό διαδηλωτών σε βίαιες συγκρούσεις.
Κριμαία και μετά Ντονμπάς
Η Ρωσία ανταπαντά αναπτύσσοντας τα «μικρά πράσινα ανθρωπάκια» της στην Κριμαία – που αποδεικνύεται ότι είναι ρωσικά στρατεύματα – και στη συνέχεια προσαρτώντας τη χερσόνησο.
Στις 16 Μαρτίου 2014, ένα οργανωμένο από τη Μόσχα δημοψήφισμα που διεξήχθη στην περιοχή εγκρίνει την προσάρτησή της στη Ρωσία.
Η προσάρτηση προκαλεί τη χειρότερη διπλωματική κρίση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και επιβάλλονται βαριές κυρώσεις στη Μόσχα.
Στη συνέχεια, τον Απρίλιο, οι φιλορώσοι αυτονομιστές καταλαμβάνουν βασικές τοποθεσίες στο Ντονμπάς, μια ως επί το πλείστον ρωσόφωνη βιομηχανική περιοχή στην ανατολική Ουκρανία. Οι συγκρούσεις κλιμακώνονται και καταλήγουν σε πόλεμο τον Μάιο.
Το Κίεβο και η Δύση πιστεύουν ότι η Μόσχα έχει σχεδιάσει την αυτονομιστική κίνηση ως αντίποινα για τη φιλοδυτική κλίση της Ουκρανίας.
Περίπου 14.000 άνθρωποι σκοτώνονται κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων.
Συσσώρευση στρατευμάτων και μετά εισβολή
Από τα τέλη του 2021 η Μόσχα έχει συγκεντρώσει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες στα σύνορα της Ουκρανίας, τροφοδοτώντας τους φόβους για εισβολή.
Τη Δευτέρα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία των δύο αυτοαποκαλούμενων αυτονομιστικών δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ.
Τρεις ημέρες αργότερα οι ρωσικές δυνάμεις εισβάλλουν στην Ουκρανία με τον Πούτιν να προειδοποιεί τη Δύση για «φρικτές συνέπειες» εάν παρέμβει.
Πηγή: AFP, Associated Press
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος