Ελένη, Ντόρα, Ερατώ και Σοφία: «Οι ψυχές τους τριγυρίζουν ανάμεσα μας περιμένοντας τη δικαίωση» λένε οι μητέρες τους

Συγκίνηση, οργή αλλά και αποφασιστικότητα ήταν τα κυρίαρχα συναισθήματα στην Ημερίδα με θέμα «Γυναικοκτονίες, Έμφυλη Βία και ΜΜE» του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2022, στο πλαίσιο της καμπάνιας «Σπάσε τη Σιωπή», με την οποία οι γυναίκες -αλλά και οι άνδρες- δημοσιογράφοι στέλνουν ένα ηχηρό μήνυμα στήριξης και συμπαράστασης στα θύματα της έμφυλης βίας και τις οικογένειές τους. Αξίζει να σημειωθεί πως η ημερίδα έλαβε χώρα την ημέρα των γενεθλίων της ΕΣΗΕΑ, που ιδρύθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1914.

Στην Ημερίδα συμμετείχαν εκπρόσωποι της Πολιτείας, των κοινωνικών φορέων και της ΕΛΑΣ, αλλά και ειδικοί επιστήμονες στο θέμα, όπως νομικοί, ψυχίατροι, ψυχολόγοι και φυσικά δημοσιογράφοι, ενώ από το Παρίσι ήρθε ειδικά για την ημερίδα η Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (Δ.Ο.Δ.).

Όμως πραγματική γροθιά στο στομάχι ήταν τα λόγια και η παρουσία καθόλη τη διάρκεια της ημερίδας των τεσσάρων μητέρων θυμάτων γυναικοκτονίας: Η Κούλα Αρμουτίδου, η Κατερίνα Κώτη, η Ελένη Κρεμαστιώτη και η Ρόζα Φωτιάδου, ήταν υπογραμμίζοντας την ηχηρή απουσία των κοριτσιών τους: της Ελένης Τοπαλούδη, της Ντόρας Ζαχαριά, της Ερατούς Μανωλακέλλη, και της Σοφίας Σαββίδου.

Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας λαμβάνει χώρα δραματοποιημένη έκθεση φωτογραφίας της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (Ε.Φ.Ε.), φωτογραφίες από την οποία θα δείτε και στη συνέχεια του ρεπορτάζ.

Όπως εξήγησε η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ και του Μορφωτικού της Ιδρύματος, Μαρία Αντωνιάδου, ο κύκλος πρωτοβουλιών για το συγκεκριμένο θέμα ξεκίνησε πριν από δυο χρόνια, μετά το τραγικό συμβάν στα Γλυκά Νερά. Μεταξύ άλλων, αποφασίστηκε η κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων που δίνουν οι νέοι δημοσιογράφοι προκειμένου να ενταχθούν στην ΕΣΗΕΑ, και αντί για αυτό τα νέα μέλη πριν την είσοδο τους εκπαιδεύονται σε θέματα δεοντολογίας και μια σειρά άλλων θεμάτων. Όσο για την ημερίδα, εξέφρασε την ελπίδα να είναι η πρώτη από μία σειρά εκδηλώσεων σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας μέσω της ΠΟΕΣΥ, αλλά και η έκθεση φωτογραφίας να φιλοξενηθεί στους σταθμούς του Μετρό «για να σπάσουμε τη σιωπή».

Η διπλή θυματοποίηση των γυναικών δημοσιογράφων

«Οι γυναίκες δημοσιογράφοι είναι διπλά θύματα της επιθετικότητας», τόνισε η Dominique Pradalié, Προέδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (Δ.Ο.Δ.), που εκπροσωπεί περισσότερους από 600.000 δημοσιογράφους από 146 χώρες. «Προσπαθούν να τις τρομάξουν και να τις κάνουν να σωπάσουν. Εξαιτίας του επαγγέλματός τους, εκτίθενται επώνυμα. Μία έρευνα του 2017 κατέδειξε ότι 1 στις 2 γυναίκες σε αυτόν τον χώρο έχουν πέσει θύματα ψυχολογικής και άλλων μορφών βιας στο πλαίσιο της δουλειάς τους. Συχνά αυτό γίνεται για να τις κάνουν να σωπάσουν και να αφαιρέσουν από το κοινό την πληροφόρηση που προσπαθούν να παρέχουν. Στοχοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οι επιθέσεις σεξουαλικοποιούνται», εξήγησε, καλώντας τες να οικοδομήσουν τη δύναμη τους και να αγωνιστούν.

Όπως είπε η κ. Πρανταλί, η Δ.Ο.Δ. έχει χαρτογραφήσει τις βέλτιστες πρακτικές παγκοσμίως για να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο, τόσο μέσω επιμορφώσεων δημοσιογράφων και φοιτητών ΜΜΕ, όσο και μέσω συνεργασιών και υιοθεσίας πρωτοκόλλων προς την κατεύθυνση της αλλαγής νοοτροπίας. Η ομοσπονδία έχει ξεκινήσει ένα διεθνές πρόγραμμα με διετή διάρκεια, με στόχο να επεκταθούν οι επιμορφώσεις και σε άλλους κλάδους θεμελιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, όπως οι αστυνομικοί και οι δικαστές.

Παράλληλα, στις 25 Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης Γυναικών, η Δ.Ο.Δ. κάλεσε όλα τα κράτη-μέλη της να επικυρώσουν τη σύμβαση για την έμφυλη βία στην εργασία. Η κ. Pradalié δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο φλέγον ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου, στις δολοφονίες δημοσιογράφων αλλά και στην περίπτωση Ασάνζ. «Πάνω από 1000 δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν σε 10 χρόνια επειδή έκαναν τη δουλειά τους. Η σκέψη μας πάει και στον Τζούλιαν Ασάνζ, που πληρώνει επειδή έκανε τη δουλειά του. Πρέπει να εμποδίσουμε την έκδοση του», τόνισε.

Έκλεισε λέγοντας πως η ίδια είναι μόλις η δεύτερη γυναίκα πρόεδρος της Ομοσπονδίας σε 100 χρόνια. «Οι γυναίκες προχωρούν, αλλά η πρόοδος είναι αργή. Ζήτω οι γυναίκες!», αναφώνησε.

Ο χειμαρρώδης λόγος της μητέρας της Ελένης Τοπαλούδη

«Να μην αρκεστούμε σε ευχολόγια και σε λόγια, αλλά και σε όσα πράττουμε», ζήτησε η Κούλα Αρμουτίδου, μητέρα της Ελένης Τοπαλούδη, της φοιτήτριας που βιάστηκε, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε στη Ρόδο. 

«Μεγαλώσαμε την Ελένη μας με αρχές, αξίες, ιδανικά, στόχους και πάνω από όλα αγάπη. Όμως υπάρχουν οι γύπες που καιροφυλακτούν κι αρπάζουν με βία τα υποψήφια θύματά τους από την αγκαλιά σας. Τα παιδιά μας είναι εκεί, στις ορδές των οργισμένων αγγέλων. Υπάρχουν και αυτοί… Οι ψυχές τους τριγυρίζουν ανάμεσα μας περιμένοντας τη δικαίωση», είπε.

Και αμέσως μετά, εισήγαγε ένα ζήτημα κλειδί για την καταπολέμηση του φαινομένου, που επανήλθε πολλές φορές αργότερα στις συζητήσεις της ημερίδας: Την γονεϊκή ευθύνη στο μεγάλωμα των παιδιών. «Υποχρέωση και ευθύνη των γονέων είναι να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους, ώστε να μεγαλώσουν και να μη συμπεριφέρονται σαν λύκοι. Αν δεν μπορούμε εν έτει 2022 να αναθρέψουμε αγόρια που σέβονται το γυναικείο φύλο, αυτό αποτελεί ήττα και ντροπή για τον πολιτισμό μας. Υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για καλύτερη παιδεία και εκπαίδευση μαθητών αλλά και γονέων. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι κι υπόλογοι στις μελλοντικές γενιές. Ο χαμός των παιδιών μας ας αποτελεί τον κοινωνικό φάρο που θα φωτίζει αυτό το μονοπάτι για μια καλύτερη κοινωνία».

Δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί σε όσα περνάνε οι οικογένειες των θυμάτων στα δικαστήρια για χρόνια μετά από τον χαμό των παιδιών τους. «Κατά τη διάρκεια των δικαστηρίων δολοφονείται ξανά και ξανά η μνήμη του θύματος με την ανοχή της έδρας. Αυτό επιτέλους πρέπει να αλλάξει! Δικαιώματα δεν πρέπει να έχουν μόνο οι εγκληματίες αλλά και οι οικογένειες των θυμάτων. Απαιτούμε να μην ανέχονται οι δικαστές την προσβολή των θυμάτων!»

Κατόπιν, με ένταση και συγκίνηση, η Κούλα Αρμουτίδου διάβασε μια επιστολή με προτάσεις προς την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία του τόπου, την οποία απέστειλε πριν από λίγο καιρό μαζί με άλλους γονείς θυμάτων δολοφονίας, ζητώντας αλλαγές προς τον ποινικό κώδικα και όχι μόνο. Ανάμεσα στους υπογράφοντες είναι οι γονείς της Ελένης, της Γαρυφαλλιάς, της Σοφίας, του Ζακ, του Βαγγέλη και του Άλκη.

Μεταξύ άλλων στην επιστολή ζητούν αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία αλλά και του όρου οικογενειοκτονία. Το πλήρες κείμενο της επιστολής μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

Στο πλευρό των θυμάτων έμφυλης βίας 

«Η βία κατά των γυναικών επιφέρει ρήγμα στην κοινωνική συνοχή, είναι επαίσχυντη αλλά και η πιο διαδεδομένη μορφή παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ξεπερνά τα σύνορα, συχνά στιγματίζοντας το θύμα και όχι τον ένοχο», είπε ο Περιφερειάρχης Αττικής και Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, Γιώργος Πατούλης, τονίζοντας πόσο πολύτιμη είναι η δουλειά των δημοσιογράφων στην πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης. Έκανε λόγο επίσης για τα πεπαλαιωμένα στερεότυπα που αντιμετωπίζουν τη γυναίκα ως ασθενές φύλο, έρμαιο των διαθέσεων του άνδρα, και αναφέρθηκε επιγραμματικά στις δράσεις της περιφέρειας αττικής για την αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης βίας, μέσα από τη στήριξη ξενώνων, συμβουλευτικών κέντρων θυμάτων βίας της συμβουλευτικής γραμμής 1110 κ.α.

Ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ, Σωτήρης Τριανταφύλλου, απευθύνθηκε στις οικογένειες των θυμάτων γυναικοκτονίας: «Είμαστε στα πρώτα βήματα να κάνουμε κάτι για εσάς, αλλά δείχνουμε ότι είμαστε στο πλευρό σας με αυτές τις πρωτοβουλίες. Έχετε παραδώσει μαθήματα αξιοπρέπειας και αντιμετώπισης ενός προσωπικού δράματος». Παράλληλα, κάλεσε τις γυναίκες δημοσιογράφους να σπάσουν και αυτές τη σιωπή τους, μιλώντας για τις δικές τους εμπειρίες έμφυλης βίας. «Από 307 δημοσιογράφους που συμμετείχαν στη διδακτορική μου έρευνα το 2019, 22% δήλωσαν πως έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στη δουλειά τους. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα…»

Τη στήριξή του στην πρωτοβουλία της ΕΣΗΕΑ εξέφρασε και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΟΣΥ Α.Ε., Στέφανος Αγιάσογλου, καθώς το κοινωνικό μήνυμα «Σπάσε τη Σιωπή» ταξιδεύει σε όλη την Αθήνα μέσα από 5 λεωφορεία των Οδικών Συγκοινωνιών. «Μέσα από τις δημόσιες οδικές συγκοινωνίες προσπάθησα να περάσω αυτό το μήνυμα, που δεν έχει περάσει όπως πρέπει, και σε άλλους τομείς, για να βοηθήσω να φτάσει σε περισσότερο κόσμο».

Στην ημερίδα απευθύνθηκαν μέσω βιντεοσκοπημένων μηνυμάτων και οι Χρυσαυγή Ατσιδάκου, γραμματέας οικογενειακής πολιτικής ισότητας των φύλων από την ΝΔ, η Ειρήνη Αγαθοπούλου, βουλεύτρια Κιλκίς του ΣΥΡΙΖΑ και αναπληρώτρια Τομεάρχης Δικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ, η Μαρία Δαφέρμου, γραμματέας του Τομέα Ισότητας του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, η Βιβή Δάγκα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση των Γυναικών και η Μαρία Καρακίτσου, μέλος του Τομέα Ισότητας Φύλου & ΛΟΑΤΚΙ+ και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΜέΡΑ25. Επίσης, και η Καλυψώ Γούλα, Γενική Γραμματέας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, που αναφέρθηκε στη Γραμμή sos 15900, η οποία δέχεται κλήσεις για περιστατικά κακοποίησης, είτε είναι σωματική είτε ψυχολογική.

Για τις – υποστελεχωμένες – δομές πρόνοιας για κακοποιημένες γυναίκες που υπάρχουν σε όλους τους δήμους της χώρας πρόεδρος της ΚΕΔΕ Δημήτρης Παπαστεργίου, ενώ έστειλε και ένα μήνυμα προς την κοινωνία: «Να μιλάμε. Δεν είναι κουτσομπολιό να βγούμε και να πούμε στον δήμο ότι γίνεται κάτι στο σπίτι του γείτονα».

Μητέρα Ντόρας Ζαχαριά: Όχι άλλο αίμα, όχι άλλη βία!

Η Κατερίνα Κώτη, μητέρα της Ντόρας Ζαχαριά, συγκλόνισε το κοινό με την ομιλία της, ισορροπώντας ανάμεσα στον πόνο για το αδικοχαμένο της παιδί και την ευθύνη για τα αλλά της παιδιά που τη χρειάζονται…  Η Ντόρα ήταν το 11ο θύμα γυναικοκτονίας το 2021.

«Η Ντόρα είναι η πρώτη μας κόρη, το δυναμικό πλάσμα με το χαμόγελο πάντα στα χείλη. Την καμαρώναμε… Έκανε μεταπτυχιακό στην Αγγλία και θα προχωρούσε στην ειδική αγωγή. Αγαπούσε τον κόσμο. Χαρισματική, με ταλέντο στη δουλειά της. Για τους μαθητές της δεν υπήρξε μόνο η καθηγήτριά τους, αλλά φίλη και πρότυπό τους. Και χάθηκε άδικα με τρόπο ασύλληπτο, δίπλα στο σπίτι της. Γιατί; Επειδή τόλμησε να φύγει από μια σχέση μόλις λίγων μηνών. Έφυγε από έναν άνθρωπο χειριστικό, κενό από συναισθήματα και αγάπη. Η δολοφονία της ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς άλλων πράξεων βίας στις προηγούμενες σχέσεις του».

«Πίστευα πως όλα αυτά που ακούγονται είναι μακριά από εμάς. Πώς μπορούμε να μιλάμε για πρόοδο, πολιτισμό, όταν ακούμε για όλη αυτή την έμφυλη βία; Η γυναίκα γεννά τις ελπίδες της ανθρωπότητας, φέρει μέσα της τη ζωή. Χρειαζόμαστε μια κοινωνία που να απορρίπτει τη βία. Πρόληψη και επαγρύπνηση. Το κακό είναι δίπλα μας, όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε. Να διδάσκουμε τον σεβασμό και την ενσυναίσθηση. Τη σπουδαιότητα της συναίνεσης. Όταν βλέπουμε ανάρμοστες συμπεριφορές, να τις θεραπεύουμε κι όχι να τις συγκαλύπτουμε», τόνισε η μητέρα της Ντόρας.

Υπογράμμισε επίσης την επιθυμία που μοιράζεται με όλους τους γονείς των θυμάτων: «Η χώρα μας πρέπει να προβεί σε αλλαγές του ποινικού κώδικα. Χωρίς παραθυράκια. Τα ισόβια να είναι ισόβια. Τα αστέρια μας δεν έχουν δεύτερη ευκαιρία. Οι ζηλόφθονοι δολοφόνοι έχουν! Ζητάν εφετείο και Άρειο πάγο… Οι γονείς τους έχουν τη δυνατότητα να τους βλέπουν. Εμείς επισκεπτόμαστε τα κοιμητήρια και μιλάμε στα μάρμαρα. Και αν αντέχεις, βάζεις και τη φωνή του παιδιού σου ήχο κλήσης, για να την ακούς μέσα στο σπίτι. Μόνοι τους πρέπει να δικάζονται οι δολοφόνοι, εμείς δεν έχουμε καμία δουλειά στα εφετεία! Δική τους η απόφαση, δική τους και η ευθύνη. Δεν θέλουμε αλλες οικογένειες να το περάσουν αυτό. Όχι άλλη Ντόρα, Γαρυφαλλιά, Ερατώ, Ελένη, Βαγγέλης, Ζακ… Όχι άλλο αίμα, όχι άλλη βία. Η λάμψη της ψυχής τους ας φωτίσει τον δρόμο!»

Σώπα, μη μιλάς!

«Βαθύς αναστεναγμός, πόνος, πένθος, μοναξιά και το μεγάλο βάρος που σηκώνουν στις πλάτες τους αυτές οι οικογένειες. Όταν γράφουν τα ΜΜΕ για αυτό, προς στιγμήν ανάβει ένα φως, αλλά μετά βυθίζονται πάλι στο σκοτάδι», δήλωσε ο ηθοποιός Λεωνίδας Κακούρης, που επέλεξε να απαγγείλει στην ημερίδα ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Τούρκου ποιητή Αζίζ Νεσίν, το «Σώπα, μη μιλάς», τόσο ταιριαστό στο σύνθημα «Σπάσε τη Σιωπή»!

Πίσω από κάθε παιδί, ψάξε γονιό

Με μεγάλη συναισθηματική ένταση και αγανάκτηση μίλησε ο ψυχίατρος Δημήτρης Σούρας. «Μαζευόμαστε και μιλάμε μόνο όταν γίνει το κακό. Η λέξη πρόληψη δεν υπάρχει! Γιατί αν οι γονείς ήταν ενημερωμένοι και αν επιτέλους μέσα στα σχολεία έμπαιναν οι ειδικοί και έκανα την περίφημη σχολή γονέων, τότε θα υπήρχε… Πίσω από κάθε παιδί, ψάξε γονιό. Η βία είναι συμπεριφορά, δεν είναι αρρώστιες. Αρρώστια είναι τα χαρτιά που δίνουμε εμείς οι ψυχίατροι για να μην πάνε οι θύτες κανονική φυλακή. Η βία δημιουργείται μέσα στην οικογένεια όταν ξεκινάει η εφηβεία, 11 με 21. Με τη βοηθεια ή την τελεία απουσία των γονιών μερικά άτομα δημιουργούν μια φοβερή προσωπικότητα, χωρίς ενσυναίσθηση, χωρίς σεβασμό για τους άλλους, χωρίς τύψεις και ενοχές. Αν δεν πάνε τότε σε ειδικό, αν δεν καταλάβουν οι γονείς ότι κάτι τρέχει, θα δημιουργήσουν τον εν δυνάμει δολοφόνο».

«”Δεν μπορώ να χωρίσω θα γίνω ρεζίλι στη γειτονιά”, “Δεν είναι τίποτα έπεσα από τις σκάλες”… Γιατί αυτές οι γυναίκες δεν σπάνε τη σιωπή;», αναρωτήθηκε η Μαρία Ζάγκα,  ψυχολόγος και πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Ισότητας Παλαιού Φάληρου. «Δεν είναι εύκολο. Η βία ανακυκλώνεται. Το παιδί που μεγαλώνει σε μια κακοποιητικη οικογένεια θα διαλέξει τον ρόλο του, ή θα ταυτιστεί με το θύμα και αργότερα θα βρει κάποιον να το κακοποιεί ή θα γίνει θύτης. Χρειάζεται να συνεργάζεται το σπίτι με το σχολείο, αλλά χρειάζονται και οι ειδικοί. Χρειάζονται ομάδες γονέων», κατέληξε.

Στην ημερίδα συμμετείχε και ο αν. καθηγητής Ποινικού Δικαίου και Δικονομίας στη Νομική, Δημήτρης Κιούπης. «Διδάσκω τις ανθρωποκτονίες στους φοιτητές για να ξέρουν πώς αντιμετωπίζονται αυτές οι υποθέσεις, είτε γίνουν δικηγόροι είτε δικαστές… Στον νέο ποινικό κώδικα σωστά προβλέπεται ως μόνη ποινή για την ανθρωποκτονία από πρόθεση η ισόβια κάθειρξη. Όμως για το ποινικό δίκαιο έχει τεράστια σημασία αν είναι το αποτέλεσμα μιας πράξης που τελέστηκε με δόλο και πρόθεση ή από αμέλεια. Η τέλεση της πράξης της ανθρωποκτονίας έχει γίνει ένα κομμάτι της καθημερινότητας, λόγω της συχνότητας των περιπτώσεων. Δυστυχώς το έγκλημα είναι πολυπαραγοντικά. Το να πούμε ότι όποιος αφαιρεί μια ζωή είναι κτήνος δεν ωφελεί σε τίποτα και δεν λύνει το πρόβλημα».

Ο κ. Κιούπης τοποθετήθηκε επίσης στο αίτημα που διατυπώθηκε για αυστηροποίηση των ποινών. «Εκφράζεται συχνά η ευχή για αυστηρότερους νόμους. Παράλληλα υπάρχει το αίτημα αποσυμφόρησης των φυλακών… Έχοντας αρκετή εμπειρία στο θέμα της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας, λίγες φορές οι νόμοι είναι το πρόβλημα, αλλά η εφαρμογή τους, οι υποδομές, η εκπαίδευση των εμπλεκομένων. Δεν κοστίζει τίποτα να ψηφιστεί ένας νόμος. Ποιες είναι οι φυλακές που έχουμε; Σωφρονίζεται κάποιος; Ποιοι είναι εκεί μέσα κλεισμένοι; Πότε εκδικάζονται οι υποθέσεις; Ποιες είναι οι συνθήκες που διεξάγεται μια δίκη; Η ύπαρξη μιας ποινικής διάταξης δεν λύνει το πρόβλημα. Πρέπει να δοθεί περισσότερο προσοχή στις υποστηρικτικές δομές, στη διαπαιδαγώγηση, στην επιμόρφωση και λιγότερο στα κατασταλτικά μέτρα», επισήμανε ο καθηγητής.

Πώς να προστατεύσουμε τα παιδιά από τη βία;

Έναν οδικό χάρτη διαχείρισης του φαινομένου της κακοποίησης παιδιών χαρτογράφησε η βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Θεώνη Κουφονικολάκου. «Έχουμε αναλάβει υποχρεώσεις απέναντι στα παιδιά με τη σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού. Είτε είναι παιδί μάρτυρας οικογενειακής βιας, είτε παιδί που παραμελείται, είτε παιδί θύμα».

Η κ. Κουφονικολάκου αναφέρθηκε στους πυλώνες του φαινομένου της κακοποίησης, την αναγνώριση, την διερεύνηση και αξιολόγηση του τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να εφοδιάσουμε τους γονείς αν μπορούμε με ότι χρειάζονται για να ασκήσουν σωστά τον ρόλο τους και τη θεραπευτική παρέμβαση. Σε αυτή τη διαδικασία, υπογράμμισε τον ρόλο που έχει το σχολείο ως πυλώνας αναγνώρισης και παραπομπής. «Τα παιδιά αδυνατούν να αναγνωρίσουν την κακοποίηση ως τέτοια… Άρα χρειαζόμαστε εκπαιδευμένους εκπαιδευτικούς και οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης μέσα στην εκπαιδευτική κοινότητα. Θα έπρεπε να έχουμε ενδυνάμωση, ήδη από την προσχολική ηλικία, στα δικαιώματα τους, στην ακρόαση της γνώμης τους, για να μπορούν να αντιληφθούν και να μιλήσουν για την παραβίαση που ενδέχεται να βιώνουν. Όμως στα σχολεία εστιάζουμε περισσότερο στην διεκπεραίωση της σχολικής ύλης…»

Η κ. Κουφονικολάκου τόνισε εξάλλου την ανάγκη της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, που σε αλλες χώρες διδάσκεται ήδη από τη δεκαετία του 1940 και αναμεταδίδεται ραδιοφωνικά από τη δεκατία του 1970. «Οι στατιστικές είναι αποκαλυπτικές: 1 στα 5 παιδιά θα βιώσει ένα περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης (χωρίς να περιλαμβάνεται η διαδικτυακή κακοποίηση). Η σιωπή και η αμηχανία είναι εργαλείο του θύτη για να καθυποτάξει το παιδί. Δυστυχώς, συνήθως είναι οικείο πρόσωπο ο θύτης. Η γνώση σε σχέση με τα όρια του σώματος από νωρίς, προσαρμοσμένη στο ηλικιακό στάδιο του παιδιού, είναι το κλειδί. Θελουμε να αποδομήσουμε τα έμφυλα στερεότυπα. Παιδιά που παρεκκλίνουν από τη νόρμα σχετικά με την έκφραση φύλου τους, ακόμα κι αν δεν είναι απαραίτητα άλλου σεξουαλικού προσανατολισμού, εκφοβίζονται και υποφέρουν. Εκμάθηση των δικαιωμάτων σημαίνει εκμάθηση και των κανόνων και των υποχρέωσεων. Και οι γονείς μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν σε ένα σύγχρονο curriculum σεξουαλικής αγωγής. Αν αφήσουμε το διαδίκτυο να διδάξει τα παιδιά, είναι πολύ επικίνδυνο».

Σε ότι αφορά τη διερεύνηση, η βοηθός Συνήγορος του Πολίτη σκιαγραφεί μια σκοτεινή εικόνα: «στους δήμους δεν υπάρχει επένδυση, δεν υπάρχουν κοινωνικοί λειτουργοί, δεν έχουν πρωτόκολλο, δεν έχουν καθηκοντολόγιο. Ενώ ο γνώμονας θα έπρεπε να είναι το συμφέρον του ποδιού, επανατραυματίζονται, ενώ συχνά τοποθετούνται σε ιδρύματα…»

Δεν παρέλειψε όμως να αναφερθεί και στον τρόπο της μετάδοσης αυτών των ειδήσεων από τα ΜΜΕ, κάνοντας τη δημοσιογράφο Ντόρα Κουτροκόη, που συντόνιζε το επόμενο πάνελ ομιλητών, να αναρωτηθεί εάν η ίδια μετέδωσε σωστά την είδηση της δολοφονίας των κοριτσιών αυτών των οικογενειών που συμμετείχαν στην ημερίδα…

Όπως είπε η κ. Κουφονικολάκου: «Τα ΜΜΕ συχνά συμβάλλουν στον εγκλωβισμό των παιδιών στην ταυτότητα του θύματος και δημιουργούν μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Πράγματι έχουν αναδυθεί από το ρεπορτάζ πληροφορίες που βοηθούν περαιτέρω στην ευαισθητοποίηση. Δεν πρέπει όμως να οδηγούν και στην ταυτοποίηση και τον επανατραυματισμό του παιδιού. Ούτε να μεταδίδονται στο στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης, που μπορεί όλη αυτή η δημοσιότητα να αποτρέψει και άλλα παιδιά που ίσως να ήθελαν να μιλήσουν, αλλά φοβήθηκαν τη δημοσιότητα που πήρε το θέμα».

Τι μπορούμε όμως να κάνουμε, παρά τις θεσμικές ελλείψεις; «Με πρωτοβουλία της τοπικής αυτοδιοίκησης να ενισχυθεί και επιμορφωθεί το προσωπικό των ΟΠΑ συγκεκριμένων δήμων. Να ζητήσουμε από τις εκπαιδευτικές δομές την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα σχολεία μας. Να οργανώσουμε δράσεις ευαισθητοποίησης στην κοινότητα,με στόχο την αποδόμηση στερεοτύπων και την αντιμετώπιση των διακρίσεων. Να ενισχύσουμε το κλίμα διαλόγου στην περιοχή/δήμο μας. Αλλά πέρα και πάνω απ’όλα, να ακούμε τα παιδιά και να οικοδομούμε κλίμα εμποστοσύνης», τόνισε η κ. Κουφονικολάκου.

Μητέρα Ερατούς Μανωλακέλλη: Αν δεν υπήρχαν σχεδόν καθημερινά τέτοιου είδους εγκλήματα, θα μας θυμόσασταν;

Συγκλονιστική ήταν και η παρέμβαση της Ελένης Κρεμαστιώτη, μητέρας της αδικοχαμένης Ερατούς Μανωλακέλλη. «Θα θέλαμε να μην ήμασταν εμείς εδώ, αλλά τα παιδιά μας. Αλλά αφού δεν γίνεται αυτό, προσπαθούμε να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα. Με τη βοήθεια των πολιτών και των δημοσιογράφων προσπαθούμε να πιέσουμε τους νομοθέτες μας. Είναι δυνατή η φωνή σας, αλλά είναι πιο δυνατή η δική μας, γιατί μιλάμε μέσα από τον πόνο για τον χαμό των παιδιών μας. Παραδειγματική τιμωρία δεν θα υπάρξει ποτέ. Ισόβια έχουν καταδικαστεί τα παιδιά μας, όχι οι φονιάδες τους. Εκτός από τη θέσπιση του όρου γυναικοκτονία, ας καταργήσουν τη λέξη ισόβια, αφού δεν υφίσταται».

Αναφέρθηκε όμως και στο κακοποιητικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ο θύτης. «Με έναν πατέρα που φοβόντουσαν οι αδερφές του κι η μάνα του, που του έλεγε για την Ερατώ μας “αν την είχα εγώ θα την είχα σκοτώσει”. Και τελικά προσπάθησε και να τον καλύψει. Και παραμένει προκλητικός και απειλητικός απέναντι μας…»

Εξέφρασε ωστόσο ένα βαθύ παράπονο απέναντι στους δημοσιογράφους: «Αν δεν υπήρχαν σχεδόν καθημερινά τέτοιου είδους εγκλήματα, θα μας θυμόσασταν; Η δολοφονία του παιδιού μου μεταδόθηκε μια εβδομάδα, δέκα μέρες; Μετά ξεχάστηκε τελείως. Μετά τη δολοφονία της Καρολάιν, δεν σταμάτησε να χτυπάει το τηλέφωνο».

Αυτό το ξέσπασμα ώθησε τη δημοσιογράφο της ΕΡΤ, Χριστίνα Βίδου, να ζητήσει συγγνώμη. «Συγγνώμη. Έχετε δίκιο. Το χαρακτηριστικό της ειδησεογραφίας είναι η είδηση και η ταχύτητα της. Έχουμε αποτύχει, γιατί εδώ θα έπρεπε να είναι γεμάτη αυτή η αίθουσα. Να είναι εδώ τα νέα παιδιά για να μάθουν. Να δουν στα μάτια αυτών των ανθρώπων τον πόνο από κοντά. Το δικό μας επάγγελμα έχει αρχή – μέση – τέλος, πιεζόμαστε να πάμε στο επόμενο. Πάντα θυμόμαστε. Όταν μεταδίδεις την είδηση πρέπει να μείνεις ψύχραιμος, να μην παίρνεις θέση. Τα γιατί τα δικά σας, είναι και δικά μας. Αλλά αποτύχαμε. Έχει αποτύχει αυτή η κοινωνία, γιατί δεν έχει διδάξει στα παιδιά τι σημαίνει σεβασμός, τι σημαίνει όχι και τι ναι. Αυτή η ημερίδα είναι θαύμα που γίνεται, δεν έχει ξαναγίνει! Συγγνώμη που δεν ήμασταν εκεί καθόλη τη διάρκεια του πόνου σας, που δεν έχει τέλος… Βίαια φερόμαστε κι εμείς οι δημοσιογράφοι, γιατί είναι βιαιότητα το να δώσεις τέλος σε ένα θέμα και να πας στο επόμενο, όσο και να μην το θες. Είναι ζωές, δεν είναι τηλεθέαση ή νούμερα. Άρα συγγνώμη».

Και στρεφόμενη στους συναδέλφους της, είπε: «Πώς να μεταδίδουμε την είδηση; Να μένουμε στα γεγονότα. Χωρίς να κάνουμε σόου και εφέ. Αυτό δεν ξέρω αν είναι δημοσιογραφία. Δεν κάνουμε δραματικές ταινίες εδώ. Μένουμε στο γεγονός, πονάει από μόνο του. Ας γίνουμε εμείς οι δημοσιογράφοι η πλατφόρμα που θα μας πάει στο θέμα της εκπαίδευσης, που είναι τόσο σημαντικό».

Η δημοσιογράφος Έρση Βατού, πήρε τον λόγο για να μας υπενθυμίσει έναν από τους θεμελιώδεις σκοπούς της δημοσιογραφίας. «Ο μείζων ρόλος μας θα ήταν να παρεμβαίνουμε στους θεσμούς. Το πρόβλημα των ανθρώπων είναι ότι δεν έχουν πρόσβαση στους θεσμούς, για θέματα που αφορούν την υποδομή που δεν υπάρχει για να τους προστατεύσει. Οφείλουμε να γίνουμε η φωνή τους, να σπάμε αυτή τη σιωπή. Να παρεμβαίνουμε και να γίνουμε η μύγα επάνω τους. Ως παλιά -30 χρόνια στη δημοσιογραφία- αυτό προτείνω: να είμαστε πιο παρεμβατικοί στους θεσμούς».

Και η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, Μαρία Αντωνιάδου, πρόσθεσε: «Ο εντυπωσιασμός, το πούλημα των φύλλων και η τηλεθέαση κάνει και τον δημοσιογράφο θύμα πολλές φορές. Οι κώδικες δεοντολογίας μας, θέτουν τις αρχές. Μπορούμε να τις εφαρμόσουμε; Προσπαθούμε. Όταν βγάλαμε την ανακοίνωση για να σταματήσουν να πηγαίνουν τα ΜΜΕ έξω από το σπίτι της 12χρονης και αυτό σταμάτησε, πήρα μια δύναμη. Πρέπει να δούμε τη δημοσιογραφία στο νέο της πρίσμα, όπως ορίζεται. Δυστυχώς δεν έχουμε τα χρονικά περιθώρια να περιμένουμε να επιβεβαιώσουμε μια είδηση και μια πληροφορία και αυτό είναι το πιο δυσάρεστο για όλους μας».

Στη συζήτηση συμμετείχε και ο αστυνομικός ρεπόρτερ του Star Παναγιώτης Μπούσιος. «Τρέφω απεριόριστο σεβασμό στις οικογένειες των θυμάτων που βρίσκονται εδώ. Για εμάς τους δημοσιογράφους που αναγκαζόμαστε να σας ενοχλήσουμε όταν έχετε μόλις χάσει την κόρη σας, είναι παρά πολύ δύσκολο. Η προσέγγιση θέλει διακριτικότητα, θέλει ευγένεια, θέλει μέτρο… Μπορεί να έρθει κάποιος να με βρίσει και ξεκάθαρα δεν φταίει. Συμπαθάτε μας, όμως δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτή είναι η δουλειά. Δεν κάνουν όλη την ίδια προσέγγιση, δεν έχουν όλοι το ίδιο μέτρο και δεν φτάνουν όλοι στα άκρα. Είμαστε όλοι διαφορετικοί άνθρωποι. Κάνουμε τη δουλειά μας με την ελπίδα ίσως να προλάβουμε ένα κακό. Ίσως να αφυπνιστεί κάποιος, να προληφθεί κάτι. Μας λένε συχνά πως δυσκολεύουμε το έργο της αστυνομίας, τη διαλεύκανση μιας υπόθεσης, όμως έχουμε βοηθήσει πολλές φορές σε αυτό. Εξιχνίαση δεν κάνουμε, αλλά ψάχνουμε έναν μάρτυρα τον όποιον ψάχνει και η αστυνομία. Η δουλειά είναι διαφορετική βέβαια, εμείς κάνουμε ρεπορτάζ».

Στο σημείο αυτό παρενέβη από το κοινό ο πατέρας της Ελένης Τοπαλούδη, Γιάννης, δίνοντας μια άλλη διάσταση στον ρόλο αυτο των δημοσιογράφων: «Όταν πήρα το φέρετρο του παιδιου μου και ήταν η κηδεία και έβλεπα στα μάτια των δημοσιογράφων ότι ενώ μιλούσα έκλαιγαν… Δεν θα το ξεχάσω ποτέ».

Αυξάνονται οι καταγγελίες στην αστυνομία

Στην ημερίδα συμμετείχε και η εκπρόσωπος της ΕΛ.ΑΣ. Σοφία Σακκά, η οποία δήλωσε πως καταγράφεται αύξηση στα περιστατικά που καταγγέλλονται «Κοντεύουμε τα 11.000 περιστατικά αυτή τη στιγμή για το 2022… Τώρα, αν είναι αποτέλεσμα της πανδημίας, ή του τρόπου που λειτουργεί η αστυνομία πια ή του ότι μιλάει περισσότερο ο κόσμος, δεν ξέρω». Εξήγησε πως οι αστυνομικοί έχουν λάβει εκπαίδευση, έχουν πλέον τεχνικές στο πώς να προσεγγίζουν το άτομο που έρχεται να καταγγείλει, ενώ πλέον λειτουργούν ειδικά Γραφεία ενδοοικογενειακής βιας. Τόνισε μάλιστα πως το αδίκημα της ενδοοικογενειακής βιας διώκεται αυτεπαγγελτως, συνεπώς μπορεί και οποιοσδήποτε τρίτος να το καταγγείλει.

Δυστυχώς, όπως ανέφερε, ήδη μετράμε 12 γυναικοκτονίες με δράστες τους συντρόφους των θυμάτων μέσα στο 2022.

O αστυνομικός ρεπόρτερ του Mega, Βασίλης Λαμπρόπουλος, έδωσε την δική του εξήγηση για την άνοδο των καταγγελιών. «Όλα ξεκινάνε το καλοκαίρι του 2021 στη Δάφνη, που δολοφονήθηκε μια γυναίκα από τον σύζυγο της και διαπιστώθηκε ότι είχε ειδοποιηθεί η αστυνομία αλλά ήρθε κι έφυγε χωρίς να ελέγξει. Τότε οι αστυνομικοί των περιπολικών είπαν ότι πράγματι δεν κάναμε κάτι, έχουμε 60 κλήσεις κάθε βράδυ και δεν προλαβαίνουμε. Μέχρι τότε ήμασταν στο μοτίβο των 5.000 καταγγελιών ετήσιως. Ακολούθησε αλλαγή πρακτικής από την αστυνομία: σε κάθε επεισόδιο που καλείται, οφείλει να μπει στο σπίτι και να μεταφερθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι στο αστυνομικό τμήμα και να ασχοληθούν τα Γραφεία ενδοοικογενειακής βίας».

Μητέρα Σοφίας Σαββίδου: Ξανάγινα μαμά από την αρχή για τον εγγονό μου 

Στο τελευταίο πάνελ, με συντονίστρια τη δημοσιογράφο της ΕΡΤ, αλλά και μέλος της οργανωτικής επιτροπής της ημερίδας, Νία Αβδελλή, η συγκίνηση ξεχείλισε.

Η μητέρα της Σοφίας Σαββίδου, Ρόζα Φωτιάδου, μίλησε για την απώλεια της κόρης της, αλλά και τη διπλή ευθύνη που νοιώθει τώρα μεγαλώνοντας τον εγγονό της, που έμεινε πίσω.

«Η Σοφία ήταν ένα λαμπρό παιδί. Αγαπούσε τη ζωή, ήταν πολύ κοινωνική και υπεύθυνη. Εξαιρετικό πλάσμα από μικρή. Πολύ φωτεινή, με πολλούς φίλους και πολύ αγαπητή στον χώρο εργασίας της. Ήρθε αυτός ο κακοποιητής και έβγαλε ένα μίσος από το πουθενά. Ήταν συναδέλφισσες με τη γυναίκα του δράστη, είπαν δυο κουβέντες, έτυχε να κάνουν διάλειμμα, τι συνέβη δεν ξέρω… Αλλά βλέποντας τους ανθρώπους της οικογένειας του θύτη καταλαβαίνεις πολλά. Μεγάλωσε σε κακοποιητικό περιβάλλον… Είπε ο πατέρας για τη νύφη του ότι αν δεν το είχε κανείς ο γιος του, θα το έκανα εκείνος! Και την άλλη κοπέλα; Την κόρη μου; Που είχε και παιδάκι; Ούτε συγγνώμη. Κατά λάθος…»

«Εγώ ξανάγινα μαμά από την αρχή, μεγαλώνω τον εγγονό μου. Ήταν 5 ετών όταν έχασε τη μαμά του, είναι 8 τώρα. Έχω όλη την ευθύνη για το πώς θα μεγαλώσει, να γίνει ισορροπημένος, σωστός. Οι γονείς έχουν μεγάλη ευθύνη, όρια στα παιδιά, αγάπη, να τα ακούς, να τα αφουγκράζεσαι. Γονείς ανεπαρκείς βγάζουν ανασφαλή παιδιά».

«Και για τις οικογένειες των θυμάτων δεν υπάρχει ούτε μια παράγραφος στους νόμους… Για τα παιδάκια τους που μένουν πίσω. Πώς μεγαλώνουν… Τον πρώτο καιρό, που δεν μπορούσαμε να σταθούμε καν στα πόδια μας, που ήταν οι κρατικοί φορείς; Ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί; Κι εκεί έπρεπε να βάλουμε πάλι το χέρι στην τσέπη. Και μετά με όλα τα δικαστήρια, τιμωρούμαστε και πάλι».

Έμφυλη βία: Τα πρώτα σημάδια και τι μπορούμε να κάνουμε

Το γιατί είναι σημαντικό να μιλάμε για γυναικοκτονίες ανέλυσε η εγκληματολόγος και μέλος του Δ.Σ. του ΚΕΘΙ, Ελένη Συρμαλή. «Από τη δεκαετία του ’70 λέγονται γυναικοκτονίες σε ολον τον κόσμο, είναι κοινωνιολογικός ο όρος. Η βία με βάση το φύλο και η βία κατά των γυναικών είναι διαφορετικοί όροι, ωστόσο το μεγαλύτερο ποσοστό των θυμάτων είναι γυναίκες».

Η κ. Συρμαλή επεσήμανε πως, ενώ στις ανθρωποκτονίες παγκοσμίως πρωταγωνιστούν οι άνδρες, τόσο ως θύτες, όσο και ως θύματα, στο στενό οικογενειακό περιβάλλον τα θύματα είναι γυναίκες σε ένα ποσοστό 80%. «Χρησιμοποιούμε τον όρο γυναικοκτονία γιατί θελουμε να τονίσουμε ότι εδώ υπάρχει μια τάση και πρέπει να κάνουμε κάτι για αυτό», είπε.

Ανέλυσε επίσης τα διαφορά είδη έμφυλης βίας, ενώ κατέρριψε και διάφορους μύθους γύρω από αυτήν. «Τις κατατάσσανε παλαιότερα τις γυναικοκτονίες στα εγκλήματα πάθους, είναι λάθος. Ούτε “έχασε τον έλεγχο και τη σκότωσε”. Αυτό που έχασε, ή κινδύνευσε να χάσει, είναι τον έλεγχο του θύματος και αυτό τον έκανε να περάσει στην εγκληματική πράξη».

Όπως εξήγησε, τα πρώτα σημάδια είναι πολύ συχνά τα ίδια: εμμονική ενασχόληση με το θύμα, ελεγκτική χειριστική συμπεριφορά, έντονη ζήλεια, προσπαθούν από την αρχή να απομονώσουν το θύμα από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον…

«Η βία μεταξύ συντρόφων με δράστες άντρες και θύματα γυναίκες υπάρχει και στα νέα ζευγάρια, στη μετεφηβική δηλαδή ηλικία. Αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίσει. Η βία με βάση το φύλο έχει τις ρίζες της στην ανισότητα των φύλων, γιατί η δομή της κοινωνία μας είναι ακόμα πατριαρχική. Μεγάλο ρόλο παίζουν τα στερεότυπα. Η στρεβλή αντίληψη για τον ρόλο των φύλων αλλά και για την ιδανική σχέση. Ο σεξισμός παίζει καθοριστικό ρόλο, είναι αυτό που βρίσκεται στον πάτο του παγόβουνου, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η γυναικοκτονία».

Η κ. Συρμαλή κατέληξε παραθέτοντας μια σειρά προτάσεων για το τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο. «Καταπολέμηση σεξισμού. Να μην υποτιμούμε το θέμα ούτε να το θεωρούμε αστείο. Καταγγελία και ανάδειξη του θέματος. Ενδυνάμωση της γυναίκας, ψυχολογική αλλά και οικονομική. Συμβουλευτικά κέντρα με δωρεάν συμβουλευτική (λειτουργούν ήδη Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΟΠΙΦ σε Αθήνα, Πειραιά, Ηράκλειο, Λαμία, Πάτρα, Τρίπολη, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Κομοτηνή, Λάρισα, Μυτιλήνη και Ερμούπολη, Θεσσαλονίκη και Κοζάνη). Περιμένουμε και την εφαρμογή του panic button. Θα πρέπει και μέσα στο σπίτι και στο σχολείο να μην εφησυχάζουμε, να σκεφτόμαστε το θέμα».

«Πάλι αυτή;»

Στην τραγική αναστροφή των ποσοστών σε αυτό που αποκαλείται intimate violence αναφέρθηκε και ο ψυχίατρος Γεώργιος Τζεφεράκος. «47.000 γυναίκες δολοφονήθηκαν σύμφωνα με τον ΟΗΕ το 2020. Μια γυναίκα ανά έντεκα λεπτά», πρόσθεσε.

Κατόπιν μοιράστηκε με το κοινό μία εμπειρία που τον καθόρισε και τον ώθησε να ασχοληθεί με την ψυχιατροδικαστική: «Όταν έκανα την πρακτική μου στο νοσοκομείο μπήκε μια μέρα μια γυναίκα που ήταν σαν να είχε τρακάρει με λεωφορείο… Τη βλέπει ο συνάδελφός μου ο χειρουργός και λέει «πάλι αυτή;» Αφού τη ράψανε, τη διώξανε και έκλεισε το συμβάν. Η γυναίκα φαινόταν εξαιρετικά φοβισμένη και διαχεόταν στον αέρα μια ντροπή, ότι κάτι κακό έχει κάνει και μια βιασύνη να τελειώνουμε από τους συναδέλφους. Ρώτησα γιατί και μου είπαν ότι αυτή κάθε εβδομάδα έρχεται, την ξυλοφορτώνει ο άντρας της. Και στην ερώτησή μου “δεν γίνεται κάτι;”, μου απάντησαν “Τώρα, που να μπλέξεις!” Αυτή η φράση με έχει στοιχειώσει…»

Μίλησε ακόμα για τον κύκλο της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης, με έμφαση στη λεγόμενη φάση του «μήνα του μέλιτος», όπου μετά από μία βίαιη έκρηξη, ο θύτης  προβάλλει υπερβολική αγάπη, προσκόλληση και μεταμέλεια, εγκλωβίζοντας το θύμα στην ελπίδα ότι η καταιγίδα πέρασε. «Η εμπειρία μου λέει ότι όταν περάσουμε τη γραμμή της σωματικής βίας, δεν υπάρχει γυρισμός», σχολίασε ο κ. Τζεφεράκος.

«Οι γυναίκες πολύ συχνά κακοποιούνται όταν αποφασίζουν να διακόψουν μια σχέση. Στο πλαίσιο της ηγεμονικής αρρενωπότητας», πρόσθεσε η Μαρία Λιάπη, κοινωνιολόγος-ερευνήτρια και επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Διοτίμα, που εξυπηρετεί και υποστηρίζει δωρεάν γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ  θύματα έμφυλης βίας. Τα τελευταία 3 χρόνια το Κέντρο έχει υποστηρίξει 5228 γυναίκες στην Ελλάδα.

«Τα εργαλεία φαινομενολογίας δεν βοηθάνε», δήλωσε η κ. Λιάπη. «Περιγράφουμε ατελείωτα θύματα και θύτες, αλλά δεν αγγίζουμε κοινωνιολογικά τα αίτια, απέναντι στα οποία εξακολουθούμε να πέφτουμε από τα σύννεφα. Η αρρενωπότητα λειτουργεί ως εργαλείο συγκρότησης του ίδιου του εαυτού, πολύ εγκλωβιστική συνθήκη… Δεν είναι τυχαίο που οι γυναίκες οι οποίες είναι οι κουβαλητές στην οικογένεια, είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό θύματα κακοποίησης… Ο άνδρας δεν αντέχει το ότι θίγεται με αυτόν τον τρόπο η αρρενωπότητά του».

Ματωμένα Πορτρέτα

Ο ζωγράφος και εικαστικός Δημήτρης Αστερίου έχει βρει τον τρόπο να αντιδρά εκτονώνοντας την οργή του και τον πόνο του για όσα συμβαίνουν, μέσα από την Τέχνη. «Τα τελευταία χρόνια καταγράφω ζωγραφίζοντας τα πορτρέτα των θυμάτων ανθρωποκτονίας, όχι μόνο έμφυλης βίας. Τα αποκαλώ “Ματωμένα πορτρέτα“. Ήταν ο μόνος τρόπος μου για να αντιδράσω… Οι γυναικοκτονίες πλέον αριθμούν ίσως τα περισσότερα πορτρέτα, που δυστυχώς πολλαπλασιάζονται, με πιο πρόσφατο αυτό της Χρύσας. Και χθες του Κώστα. Ένας ματωμένος τοίχος – σύμβολο της βίαιης εποχής μας. Εμβόλιμα στα πορτρέτα υπάρχουν καθρέφτες, όπου μπορείς να δεις ξαφνικά το πρόσωπό σου και να καταλάβεις ότι ίσως εσύ να είσαι το επόμενο ματωμένο πορτρέτο».

Από πέρυσι ο Δημήτρης Αστερίου δουλεύει παράλληλα και τα “Μαύρα πορτρέτα“, αυτά των οικογενειών των θυμάτων. «Η ελληνική δικαιοσύνη είναι σαν να τους τιμωρεί, τους εξαθλιώνει οικονομικά και ψυχολογικά».

«Γιατί;»

Η ημερίδα έκλεισε με το τραγούδι «Γιατί;» του συνθέτη και τραγουδοποιού Κωνσταντίνου Γερμανού, μια σύνθεση από καταγραφές της αφήγησης τεσσάρων μανάδων δολοφονημένων κοριτσιών, που στόχο έχει, όπως είπε ο ίδιος ο συνθέτης, «να μας φέρει όλους αντιμέτωπους με τη δική τους πραγματικότητα και το πώς διαχειρίζονται τον ύπνο τους». Ένα μοιρολόι των μανάδων για τα αδικοχαμένα τους κορίτσια, που στοίχειωσε την αίθουσα.