Δεν μπορείτε να ησυχάσετε εάν το σπίτι δεν είναι πεντακάθαρο;

Μήπως την ώρα που πέφτετε για ύπνο, σκέφτεστε το επάνω αριστερά ράφι της κουζίνας, που δεν έχετε καθαρίσει και σας πιάνει μια ανησυχία; Μην ανησυχείτε, δεν είστε μόνοι σας.

Και για τα δυο φύλα ισχύει ότι η τελειομανία με την καθαριότητα του σπιτιού, ξεπερνά κατά πολύ το «θέλω τα πράγματα τακτοποιημένα». Η τελειομανία μπορεί να μεταμφιεστεί σε προτέρημα, ωστόσο, όλο και περισσότερα στοιχεία συνδέουν τις χρόνιες τάσεις της με το άγχος, την κατάθλιψη, την αϋπνία και την εξουθένωση.

Καταναγκασμός για τάξη και οργάνωση

Ένας από τους έξι παράγοντες της Πολυδιάστατης Κλίμακας Τελειομανίας του Φροστ (Frost) είναι η oργάνωση – μια κινητήρια ανάγκη για τάξη και συμμετρία.

Και ενώ αυτή η υποκλίμακα συνδέεται λιγότερο με την ψυχοπαθολογία, είναι εκείνη η οποία είναι περισσότερο ορατή και ενοχλητική. Τα πιάτα στον νεροχύτη σάς τρελαίνουν και το άστρωτο κρεβάτι όταν γυρίζετε από τη δουλειά σάς δημιουργεί κατάθλιψη.

Άσκηση: Μείνετε μια ώρα χωρίς να κάνετε τίποτα σε ένα ακατάστατο δωμάτιο– πολύ ακατάστατο όμως. Παρατηρείστε τα κύματα της δυσφορίας που σάς προκαλεί, μέχρι να το συνηθίσετε.

Αμείλικτα προσωπικά πρότυπα (αυτοπροσανατολισμένη τελειομανία)

Η μελέτη των ψυχολόγων Hewitt και Flett κατέγραψε την αυτοπροσανατολισμένη τελειομανία: την αμείλικτη πίεση που ασκεί κάποιος στον εαυτό του για να είναι άψογος.

Δηλαδή για εκείνον καθαρό είναι μόνο το σπίτι που λάμπει και μπορείς να φας στο πάτωμα. Κι ας τσακώνεται συνέχεια με συντρόφους ή συγκάτοικους γιατί δεν είναι καλά διπλωμένες οι πετσέτες.

Άσκηση: Χρησιμοποιήστε τη βουδιστική αρχή της μη προσκόλλησης στο αποτέλεσμα: ορίστε ένα χρονικό όριο (π.χ. 20 λεπτά) για μια δουλειά και όπως γίνει.

Αμφιβολίες και ατελείωτος επανέλεγχος

Η  αναποφασιστικότητα αποτελεί συχνά προϊόν της τελειομανίας σύμφωνα με την κλίμακα της αναποφασιστικότητας του Φρόστ. Βάζετε ξανά και ξανά την ηλεκτρική σκούπα χωρίς να σας ικανοποιεί το αποτέλεσμα. Είναι εξαντλητικό και συσχετίζεται με ψυχαναγκαστικές τάσεις.

Γενικά, όσο υψηλότερη βαθμολογία πιάνει κάποιος στην κλίμακα αναποφασιστικότητας, τόσο χαμηλότερη είναι σε μετρήσεις σχετικά με το πόσο ικανοποιημένος είναι κάποιος  από τη ζωή. 

Άσκηση: Σκεφτείτε πόσο μπορεί να κρατήσει η τελειότητα σ΄ ένα ζωντανό σπίτι και δοκιμάστε τον κανόνα του ενός περάσματος.

Ο φόβος της αρνητικής αξιολόγησης (κοινωνικά προδιαγεγραμμένη τελειομανία)

Οι Hewitt και Flett επισημαίνουν επίσης την κοινωνικά προδιαγεγραμμένη τελειομανία – την πεποίθηση ότι οι άλλοι θα σας κρίνουν αυστηρά για την ατέλεια. Η αναμονή των επισκεπτών πυροδοτεί μανιώδεις διαδικασίες καθαριότητας όχι από αίσθημα  φιλοξενίας αλλά από τον φόβο της αρνητικής αξιολόγησης. Καθαρίζετε πριν έρθει η καθαρίστρια ανησυχώντας ότι θα σας θεωρήσει ακατάστατο.

Άσκηση: Σκεφτείτε ότι στο σπίτι μας έρχονται οι φίλοι μας. Και οι φίλοι δεν κρίνουν. Οι άλλοι ας μην έρθουν.

Ανάγκη για έλεγχο σε έναν αβέβαιο κόσμο

Η καθαριότητα προσφέρει βεβαιότητες. Όποιος καθαρίζει εξαφανίζει τη βρωμιά. Αυτό δεν αλλάζει με τίποτα. 

Η ακαταστασία τροφοδοτεί τη γνωστική υπερφόρτωση, ωστόσο η επιθυμία για απόλυτο έλεγχο μπορεί να μετατραπεί σε ένα συνεχές συμμάζεμα αντί για ένα στρατηγικό ξεκαθάρισμα.

Άσκηση: Αναπροσανατολίστε τον έλεγχο σε εσωτερικές καταστάσεις. Προσπαθήστε να ελέγξετε την αναπνοή σας με τεχνικές που θα σας δώσουν ηρεμία.

Δυσκολία στην ανάθεση αρμοδιοτήτων και μικροδιαχείριση

«Αν δεν το κάνω εγώ, δεν θα γίνει σωστά», σκέφτονται οι τελειομανείς. Λάθος. Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες θα σας εξαντλήσουν και θα χαλάσετε και τις σχέσεις σας.  Έρευναστο περιοδικό SELF δείχνει πως η τελειομανία επιβαρύνει τις σχέσεις και στη δουλειά και στο σπίτι.

Άσκηση: Στο σπίτι μοιράστε τις δουλειές και στο γραφείο αφήστε τους άλλους να κάνουν τη δουλειά τους.

Καταπνίγετε το άγχος με δουλειές

Οι πολυάσχολες μέλισσες με τα άψογα σπίτια, διοχετεύουν το αδιάκοπο βάσανο της τελειομανίας τους στο νοικοκυριό και την τάξη. Όταν είναι στενοχωρημένοι ή αγχωμένοι, οι τελειομανείς άνθρωποι αρχίζουν να τρίβουν, το μπάνιο, την κουζίνα, τα πόμολα.

Άσκηση: Αντικαταστήστε τις δουλειές με την επίγνωση. Όταν προκύπτει ένταση, βάλτε ένα χρονοδιακόπτη δύο λεπτών για να αναπνεύσετε. Και μετά αποφασίστε εάν το καθάρισμα σάς εξυπηρετεί πραγματικά εκείνη τη στιγμή.

Ένα τακτοποιημένο σπίτι μπορεί πράγματι να καθαρίσει το μυαλό, αλλά όταν η καθαριότητα μετατρέπεται σε καταναγκασμό, ίσως χρειάζεται να φροντίσετε περισσότερο τον εαυτό σας…

Αφήστε τα πιάτα στον νεροχύτη… Έστω μόνο γι’ απόψε.

---

Σχετικά άρθρα:

• Εσείς στρώσατε το κρεβάτι σας σήμερα το πρωί;
• H ψυχολογία της ακαταστασίας: Γιατί η ανοιξιάτικη γενική καθαριότητα μπορεί να μειώσει το άγχος μας
• Γιατί νιώθουμε καλά όταν ασχολούμαστε με τo συμμάζεμα του σπιτιού;