Το christmas creep είναι το φαινόμενο κατά το οποίο τα Χριστούγεννα «έρχονται» κάθε χρόνο όλο και νωρίτερα — όχι ως συνθήκη ή συναίσθημα, αλλά ως εμπορική παρουσία.
Στην πράξη σημαίνει ότι:
• τα καταστήματα στολίζουν από τον Οκτώβριο,
• οι προσφορές και οι διαφημίσεις αρχίζουν πολύ πριν τον Δεκέμβριο,
• οι επιχειρήσεις «τραβούν» τη γιορτινή περίοδο όσο γίνεται περισσότερο ώστε να παρατείνουν τον χρόνο αγορών.
Είναι δηλαδή μια στρατηγική του λιανεμπορίου που επεκτείνει τεχνητά τη χριστουγεννιάτικη εποχή, δημιουργώντας την αίσθηση ότι οι γιορτές φτάνουν πιο νωρίς από ότι παλιά.
Στις ΗΠΑ, τα καταστήματα γεμίζουν με χριστουγεννιάτικα είδη και οι δρόμοι φωτίζονται από λαμπερά φώτα, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα γιορτών, από τον Σεπτέμβριο. Και στην Ελλάδα, από την 1η Νοεμβρίου, εμφανίζονται οι στολισμοί στα καταστήματα και τοποθετούνται στα ράφια τα χριστουγεννιάτικα. Κάποιοι έχουν στολίσει ήδη το χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Γυρίζουν την πλάτη οι Έλληνες, στις αγορές του Christmas creep
Ωστόσο, στην Ελλάδα, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπαίνουν τόσο νωρίς στη διαδικασία των αγορών. Όχι μόνο επειδή το εισόδημα είναι συχνά περιορισμένο, αλλά και επειδή υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη νοοτροπία «να κρατάμε τις γιορτές κοντά στις γιορτές». Οι έρευνες του ΙΟΒΕ δείχνουν πως η καταναλωτική εμπιστοσύνη παραμένει χαμηλή και η πρόθεση για μεγάλες αγορές είναι πάντα πιο συγκρατημένη τον Δεκέμβριο. Αυτό δεν σημαίνει απλώς ότι οι Έλληνες περιμένουν μέχρι αργά για να ψωνίσουν· σημαίνει ότι ψυχολογικά συνδέουν τα Χριστούγεννα με μια πιο εσωτερική προετοιμασία, που δεν ξεκινά από τον Οκτώβριο.
Το Christmas creep (χριστουγεννιάτικη ανατριχίλα), δεν περιορίζεται μόνο στα φυσικά καταστήματα, αλλά και στα online, αρχίζοντας εορταστικές διαφημιστικές καμπάνιες πολύ νωρίς στη σεζόν. O όρος χρησιμοποιείται πλέον για οποιαδήποτε χριστουγεννιάτικη εμπορική πράξη ξεκινά πριν από τη Μαύρη Παρασκευή.
Christmas creep και συναισθηματικές αγορές
Ο κυριότερος λόγος της εμφάνισης του Christmas creep είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ των καταστημάτων. Οι καταστηματάρχες θέλουν να τραβήξουν την προσοχή και να εξασφαλίσουν τις αγορές των καταναλωτών αν όχι τώρα, τουλάχιστον στις γιορτές. Οπότε σπρώχνουν τις γιορτές όλο και νωρίτερα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ορισμένα σούπερ μάρκετ πουλάνε σοκολατένια πασχαλινά αυγά πριν από τα Χριστούγεννα και στις ΗΠΑ προϊόντα που σχετίζονται με την επέτειο της 4ης Ιουλίου φτάνουν στα καταστήματα πριν τελειώσει το Πάσχα.
Κάποιες φορές ο πρόωρος στολισμός και η γιορτινή ατμόσφαιρα μπορεί να οδηγήσεις σε συναισθηματικές αγορές. Οι συναισθηματικές δαπάνες -που περιγράφονται και ως παρορμητικές αγορές– είναι οι αγορές που καθοδηγούνται από τα συναισθήματα, παρά από την ανάγκη για ένα συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία. Έτσι, η λαχτάρα μας να αποκτήσουμε κάτι, ξεπερνάει την πραγματική αγοραστική μας δύναμη.
Ψυχαναγκαστικές αγορές ή η ανάγκη μας για κατανάλωση
Τα Χριστούγεννα είναι η ιδανική περίοδος για τους καταστηματάρχες οι οποίοι στοχεύουν στους συναισθηματικούς καταναλωτές αλλά και στις ψυχαναγκαστικές αγορές. Η διαφορά τους με τις συναισθηματικές αγορές έγκειται στο εσωτερικό κίνητρο. Ενώ οι συναισθηματικές αγορές είναι σε μεγάλο βαθμό απρογραμμάτιστες και συμβαίνουν ως αντίδραση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα –το αντικείμενο του πόθου μας στη βιτρίνα-, οι ψυχαναγκαστικές αγορές είναι περισσότερο εσωτερικά υποκινούμενες.
Σε αντίθεση με τις παρορμητικές αγορές, οι καταναγκαστικές αγορές είναι κάτι περισσότερο από το να ξοδεύεις περισσότερα από όσα σκοπεύεις ή αντέχεις. Κάποιος αγοράζει πράγματα που δεν του χρειάζονται, για να βελτιώσει τη διάθεσή του, να τονώσει την αυτοεικόνα του ή να κάνει εντύπωση στο περιβάλλον του.
Τα καταναγκαστικά ψώνια συχνά οδηγούν σε συναισθήματα ενοχής και τύψεων. Πολύ συχνά οι άνθρωποι που ψωνίζουν καταναγκαστικά οδηγούνται σε οικονομικά και νομικά προβλήματα. Όσο για τις προσωπικές τους σχέσεις, καταλήγουν σε αδιέξοδο λόγω της οικονομικής καταστροφής την οποία αδυνατούν να διαχειριστούν.
Αν και δεν αναγνωρίζεται ως ξεχωριστή διαταραχή στο DSM-5*, πολλοί ειδικοί αναφέρουν ότι οι καταναγκαστικές αγορές αποτελούν μια μορφή συμπεριφορικού εθισμού.
Το ξέρουμε ότι έρχονται Χριστούγεννα και μπορεί να σας χαλάμε τη διάθεση για «τρελά» ψώνια. Για να μην έρθουμε όλοι σε δύσκολη θέση το 2026 και επειδή σε όλους αρέσουν τα ψώνια, ιδίως λίγο πριν την Πρωτοχρονιά, καλό είναι να προσέχουμε όταν:
- η πιστωτική μας κάρτα έχει φτάσει στο «κόκκινο»,
- μαλώνουμε με τον σύντροφό μας λόγω υπερβολικών δαπανών ή αγορών μας,
- κρύβουμε τις αγορές ή τα χρήματα του ποσού που έχουμε ξοδέψει,
- κάνουμε αγορές για να νιώσουμε καλύτερα.
Πριν υποκύψουμε στις χριστουγεννιάτικες αγορές- και πριν την ώρα τους- ας σκεφτούμε τι μας σπρώχνει σε ψώνια που δεν μπορούμε να αντέξουμε.
*DSM-5: To Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, συντομογραφία DSM-5) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.
Σχετικά άρθρα:
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος