Η αεροπορική εταιρεία του Κατάρ επένδυσε 10 εκ. σε λόμπι δεν υπάρχει όμως στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ

Πονοκέφαλο συνεχίζουν να προκαλούν στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα διάφορα λόμπι καθώς εκτός από το Κατάρ και το Μαρόκο, το Αιζερμπαιτζάν, η Ρωσία αλλά και διάφορα επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν διεισδύσει ποικιλοτρόπως στην διαμόρφωση των πολιτικών της ΕΕ, εξ ου και η συγκρότηση ειδικών εξεταστικών επιτροπών.

Οι δαπάνες των Λόμπι

Ειδικά αναφορικά με σκάνδαλο που έχει συνταράξει το ΕΚ, δεν είναι καταρχήν τυχαίο, όπως εκτιμούν πηγές του Κοινοβουλίου, ότι η αεροπορική εταιρία του Κατάρ, φέρεται, σύμφωνα με υπολογισμούς, να επένδυσε μεταξύ Απριλίου 2020 και Μαρτίου 2021 και ένα χρόνο πριν από την διεξαγωγή του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2022,  περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ σε λόμπι σε επίπεδο ΕΕ, καθιστώντας την ως πρώτη παγκοσμίως σε δαπάνες που διοχετεύτηκαν σε δραστηριότητες τέτοιου είδους στην ΕΕ. Η εταιρεία σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, ξόδεψε, ωστόσο μεταξύ Απριλίου 2014 και Απριλίου 2021 μόλις 75.000 ευρώ γαι ανάλογες δραστηριότητες.

Στη δεύτερη θέση των ομάδων συμφερόντων που ξόδεψαν συστηματικά πολλά χρήματα σε λόμπι βρίσκονται, η Bayer και η Apple με ετήσιο προϋπολογισμό περίπου 6,5 εκατ. ευρώ και ακολούθησαν οι Meta, Google, Shell, Exxon Mobil, BASF, οι οποίες όμως ανευρίσκονται στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ.

Διάτρητο το Μητρώο Διαφάνειας

Περιέργως, όπως επιβεβαίωσε και ο Πρόεδρος της Επιτροπής PEGA του ΕΚ κ. Γερεον Λεναερς που μίλησε στο ertnews.gr,  τόσο η αεροπορική εταιρεία του Κατάρ αλλά ούτε και το ίδιο το κράτος του Κατάρ δεν βρίσκονται στο ευρετήριο του Μητρώου Διαφάνειας της ΕΕ ως εγγεγραμμένοι ομάδα ή εταιρεία συμφερόντων λόμπι. To ίδιο συμβαίνει και με την ΜΚΟ του Παντσέρι Fight Ιmpunity. Ίσως έτσι εξηγούνται και τα δωρεάν ταξίδια στο Κατάρ όπως προέκυψε τις τελευταίες ώρες.

Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς, οι κυβερνήσεις και οι πρεσβείες πρέπει να δηλώνονται ως ομάδες ακόμη και όταν προσλαμβάνουν επαγγελματίες λομπίστες. Το γεγονός ότι το Κατάρ δεν εμφανίζεται καθόλου στο μητρώο της ΕΕ, ενώ αναφέρεται σε ανάλογα μητρώα κρατών μελών της ΕΕ, είναι κατά πολλούς απίστευτο, αφήνοντας πολλά αναπάντητα ερωτήματα για την δραστηριοποίηση αυτής της ομάδας συμφερόντων σε όλους τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Tο γεγονός αυτό, το οποίο προφανώς είναι ένα πολλά που μένουν αθέατα, καταδεικνύει την τεράστια αδυναμία που υπάρχει στην εφαρμογή των κανόνων που έχουν θεσπιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίοι έχουν σκοπό να βοηθήσουν στην πρόληψη της διαφθοράς και τον έλεγχο της δραστηριότητας των λόμπι.

Τα επίσημα στοιχεία για τα λόμπι

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζει σήμερα το ertnews.gr, μέχρι στις 15 Ιανουαρίου 2023 σε επίπεδο EE καταγράφονται στο μητρώο 12.450 δραστηριοποιούμενα λόμπι, εκ των οποίων 8.254 που προωθούν τα δικά τους συμφέροντα ή τα συλλογικά συμφέροντα των μελών τους, 3.500 που δεν εκπροσωπούν εμπορικά συμφέροντα, ενώ 672 εγγεγραμμένοι προωθούν τα συμφέροντα των πελατών τους.

Και στις τρεις κατηγορίες την μερίδα του λέοντος καταλαμβάνουν 3.483 μη κυβερνητικές οργανώσεις, πλατφόρμες και δίκτυα και ακολουθούν 3.048 εταιρείες και όμιλοι καθώς και 2.640 εμπορικές και επιχειρηματικές ενώσεις.

Η καθημερινή τους δουλειά. Προσωπικές συνομιλίες με ευρωβουλευτές, βοηθούς και συμβούλους. Παράλληλα και δικηγορικά γραφεία, εταιρείες δημοσίων σχέσεων, δεξαμενές σκέψης και ανεξάρτητοι πολιτικοί σύμβουλοι έχουν επίσης ειδικευτεί ως εξωτερικοί λομπίστες στη διευθέτηση διασυνδέσεων προς το συμφέρον των πελατών τους, τη λήψη πληροφοριών ή την ανάδειξη ζητημάτων.

Στην πραγματικότητα υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 25.000 λομπίστες με ετήσιο προϋπολογισμό 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ επηρεάζουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ πραγματοποιούνται περισσότερες από 30.000 συναντήσεις.

Λόμπι ως νόμιμη πολιτική πράξη συμμετοχής

Το λόμπι σε όλες τις μορφές του, σύμφωνα με τον ορισμό της ΕΕ αλλά και του ΟΑΣΑ, «είναι μια νόμιμη πράξη πολιτικής συμμετοχής. Παρέχει στους ενδιαφερομένους πρόσβαση στην ανάπτυξη και εφαρμογή δημόσιων πολιτικών. Οι λομπίστες, καθώς και όλοι όσοι επηρεάζουν τις κυβερνήσεις, εκπροσωπούν  νόμιμα συμφέροντα και φέρνουν στην προσοχή των υπευθύνων χάραξης πολιτικής τις απαραίτητες γνώσεις και δεδομένα για ζητήματα πολιτικής με στόχο καλύτερα ενημερωμένες και, τελικά, καλύτερες πολιτικές».

Ωστόσο, η κρυφή επιρροή, οι απόπειρες χειραγώγησης και οι πρακτικές διαφθοράς θεωρούνται από ανεξάρτητους ερευνητικούς φορείς κατά της διαφθοράς, με τους οποίους μίλησε το ertnews.gr, αντιδημοκρατικές. Τόνισαν ότι το τρέχον σκάνδαλο του Qatargate είναι μια αφορμή η ΕΕ να βάλει στο μικροσκόπιο τόσο τον ρόλο των λόμπι όσο και τις στρατηγικές επιρροής που ακολουθούν ορισμένες αυταρχικές κυβερνήσεις όπως το Κατάρ, η Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν στις δημοκρατίες της Δύσης και να αναπτύξει αντίμετρα, όπου και όποτε ανακαλύπτει, πως υπονομεύονται οι δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Αυτό μπορεί να ξεκινά από την επιρροή σε προεκλογικές εκστρατείες κρατών της ΕΕ και να φτάνει μέχρι την κατασκοπεία, την παρακολούθηση και την παραπληροφόρηση, θέματα για τα οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συγκροτήσει ως γνωστόν ειδικές επιτροπές.

Υπαρκτοί ή ανύπαρκτοι οι έλεγχοι των οικονομικών

Φαίνεται όμως πως οι κανόνες στους θεσμούς της ΕΕ είναι ιδιαίτερα αδύναμοι όταν πρόκειται για χρήματα κυρίως όσον αφορά τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Έτσι οι ευρωβουλευτές της ΕΕ δεν χρειάζεται να αποκαλύπτουν το πρόσθετο εισόδημά τους, όπως δεν χρειάζεται να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τους «ανεξάρτητους συμβούλους» που εργάζονται στο πλευρό τους. Αυτό αποτελεί πρόβλημα, αφού προκαλεί σύγκρουση συμφερόντων και παράνομη επιρροή.

Παράλληλα πρόβλημα φαίνεται να δημιουργεί και η δήλωση οικονομικής κατάστασης των ευρωβουλευτών όταν πρόκειται για μετοχές σε εταιρείες όπου οι ευρωβουλευτές έχουν πολλά περιθώρια δήλωσης. Μέχρι στιγμής δεν υποχρεούνται επίσης να υποβάλλουν πληροφορίες για την οικονομική τους κατάσταση στην αρχή και στο τέλος της θητείας τους.

Επιπλέον υπάρχει έλλειψη συνεπούς ελέγχου και επιβολής των κανόνων όχι μόνο στο μητρώο των λόμπι, αλλά και μεταξύ των βουλευτών. Το Κοινοβούλιο διαθέτει κανόνες, οι οποίοι δεν ωφελούν εάν δεν ελέγχεται η συμμόρφωσή τους και δεν επιβάλλονται κυρώσεις για την παραβίασή τους. Έτσι το αρμόδιο όργανο ελέγχου, που διερευνά τέτοιες υποθέσεις αποτελείται από ευρωβουλευτές, με αποτέλεσμα αυτές να τιμωρούνται μόνο σπάνια ή να τίθενται στο αρχείο.

Επιτρεπτό όριο δώρων στους ευρωβουλευτές

Παράλληλα εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δώρα και παρόμοιες παροχές που μπορούν να λαμβάνουν οι ευρωβουλευτές κατά την διάρκεια της θητείας τους. Ο Κώδικας δεοντολογίας για τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε θέματα οικονομικών συμφερόντων και σύγκρουσης συμφερόντων προβλέπει ότι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απέχουν, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, από την αποδοχή οιωνδήποτε δώρων ή παρόμοιων παροχών, πέραν αυτών των οποίων η κατά προσέγγιση αξία είναι μικρότερη των 150 Ευρώ και δίδονται ως δώρα φιλοφρόνησης, ή εκείνων που δίδονται ως δώρα φιλοφρόνησης, όταν εκπροσωπούν το Κοινοβούλιο υπό επίσημη ιδιότητα.

Παράλληλα οιαδήποτε δώρα δίδονται στους βουλευτές, σύμφωνα με την παράγραφο 1, όταν αυτοί εκπροσωπούν το Κοινοβούλιο με την επίσημη ιδιότητά τους, παραδίδονται στον Πρόεδρο, ο οποίος τα διαχειρίζεται στο πλαίσιο των μέτρων εφαρμογής που θεσπίζει το Προεδρείο δυνάμει του άρθρου 9.

Επίσης οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 δεν εφαρμόζονται όσον αφορά την επιστροφή των εξόδων ταξιδιού και διαμονής των βουλευτών, ή την απευθείας καταβολή των εξόδων αυτών από τρίτους, στις περιπτώσεις που οι βουλευτές, κατόπιν προσκλήσεως και κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, συμμετέχουν σε εκδηλώσεις που έχουν οργανωθεί από τρίτους.

Το ertnews.gr συνομίλησε με επικεφαλής πολιτικών ομάδων, πρόεδρων επιτροπών αλλά και ευρωβουλευτές, οι οποίοι συμφωνούν στην λήψη μέτρων που θα αναχαιτίσουν την παράνομη δράση των λόμπι αλλά και τα φαινόμενα διαφθοράς.

ΕΡΤ: Κώστας Δαβάνης