Γιατί φεμινισμός σημαίνει να ανατρέπεις -όλα- τα στερεότυπα

Στις αρχές του περασμένου μήνα, στην υπόθεση «χρίσμα των Δημοκρατικών», μπήκε μια νέα παράμετρος. Και ένα δύσκολο ερώτημα. Έχει μια γυναίκα την υποχρέωση να υποστηρίξει την -πιθανά- πρώτη γυναίκα πρόεδρο στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών; Είναι αυτό φεμινισμός; Και αν επιλέξει έναν άντρα, «προσπερνώντας» ένα «ιστορικό ενδεχόμενο», είναι αυτό έλλειψη φεμινισμού; Την αντιπαράθεση πυροδότησαν δύο δηλώσεις. Η μία είχε μεγαλύτερο «ειδικό βάρος». Έγινε από μια γυναίκα-σύμβολο για το φεμινιστικό κίνημα στην Αμερική. Οι δηλώσεις «έφεραν» μια ανοιχτή επιστολή-απάντηση στην εφημερίδα Guardian, και χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν στην κουβέντα.

της Μάχης Μαργαρίτη

«Υπάρχει ένα ειδικό μέρος στην κόλαση για τις γυναίκες που δε βοηθούν η μία την άλλη.» Με αυτό τον τρόπο παρουσίασε η πρώην υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών  Μάντλιν Ολμπράιτ τη Χίλαρι Κλίντον σε εκδήλωση στο Νιου Χαμσάιρ, έναν μήνα πριν. «Οι άνθρωποι μιλούν για επανάσταση. Τι είδους επανάσταση θα ήταν αυτή που θα έφερνε την πρώτη γυναίκα πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών;»

«Πού είναι τα αγόρια;»

Τα πράγματα οξύνθηκαν όταν στη συζήτηση παρενέβη μια γυναίκα που θεωρείται σύμβολο για το αμερικανικό φεμινιστικό κίνημα -ή τουλάχιστον για ένα μέρος του. Η Γκλόρια Στάινεμ, δημοσιογράφος, συγγραφέας, ακτιβίστρια, στα 81 της χρόνια σήμερα, εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή , και είπε, μεταξύ άλλων: «Οι άντρες τείνουν να γίνονται πιο συντηρητικοί επειδή κερδίζουν δύναμη καθώς μεγαλώνουν, οι γυναίκες γίνονται πιο ριζοσπαστικές επειδή χάνουν δύναμη καθώς μεγαλώνουν.» Μέχρι εδώ, οι περισσότερες γυναίκες μάλλον δε θα διαφωνούσαν. Αλλά, θέλοντας να εξηγήσει την ψήφο των νέων γυναικών, που φαίνεται να στηρίζουν τον Μπέρνι Σάντερς, συμπλήρωσε, «όταν είσαι νεότερη, σκέφτεσαι: ‘Πού είναι τα αγόρια; Τα αγόρια είναι με τον Μπέρνι’».

Οι δηλώσεις προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων. «Το σχόλιο της Στάινεμ ήταν το χειρότερο είδος γενίκευσης που έχω ακούσει εδώ και πολλά χρόνια για γυναίκες της ηλικίας μου», λέει η 25χρονη Μουχίτα Άχμεντ. «Με πλήγωσε επειδή τη θεωρώ μύθο για το φεμινιστικό κίνημα. Αυτοπροσδιορίζομαι ως φεμινίστρια.»

Και η 31 ετών Τενεσί Τόμας, «θα μπορούσα να γράψω μια λίστα με ένα εκατομμύριο λόγους για τους οποίους προτιμώ τον Μπέρνι από τη Χίλαρι. Υποστήριξε τον αγωγό KXL, υποστήριξε την TPP και ήταν αντίθετη στα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων μέχρι πριν από τρία χρόνια».

Η ανοιχτή επιστολή που «μοιράστηκαν» δεκάδες χιλιάδες

Λίγες ώρες μετά τις δηλώσεις Στάινεμ και Ολμπράιτ, μια συνδικαλίστρια έγραψε ένα ανοιχτό γράμμα στον βρετανικό Guardian, με τίτλο, «Είμαι γυναίκα και θα ψηφίσω τον καλύτερο φεμινιστή για πρόεδρο: τον Μπέρνι Σάντερς». Την επιστολή της «μοιράστηκαν» διαδικτυακά σχεδόν 60.000 άνθρωποι. Η Ροζάν Ντεμόρο αυτοπροσδιορίζεται ως «παντοτινή ακτιβίστρια για την κοινωνική αλλαγή και την εργασία». Είναι επικεφαλής του μεγαλύτερου συνδικάτου νοσοκόμων των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην επιστολή της λέει: «Είμαι φεμινίστρια. Και θα ήθελα μια μέρα να σπάσω το «γυάλινο διαχωριστικό», με μια προοδευτική γυναίκα που βλέπει την τάξη και τη φυλή ως δομικά προβλήματα της αμερικανικής κοινωνίας. Αλλά δεν πιστεύω ότι το σχίσμα που έχει προκαλέσει η εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον γεννά τις προϋποθέσεις -κυρίως μετά το καταστροφικό πολιτικό δίλημμα που οι υποστηρίκτριες της καμπάνιας της Κλίντον Μάντλιν Ολμπράιτ και Γκλόρια Στάινεμ προσπάθησαν να δημιουργήσουν το περασμένο Σαββατοκύριακο, όταν κατηγόρησαν νέες γυναίκες που υποστηρίζουν τον Μπέρνι Σάντερς ως μη επαρκώς φεμινίστριες. (Η Στάινεμ ζήτησε συγνώμη στη συνέχεια και η Κλίντον δικαιολόγησε την Ολμπράιτ).

Όπως έχει επανειλημμένα πει, ο Μπέρνι Σάντερς είναι, επίσης, φεμινιστής. Και είναι ο φεμινιστής που θα πάρει την ψήφο μου.

Είμαι εκτελεστική διευθύντρια του μεγαλύτερου συνδικάτου νοσοκόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες: τα μέλη είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα γυναίκες και, όχι τυχαία, υπήρξαμε η πρώτη μεγάλη οργάνωση που υποστήριξε τον Σάντερς. Οι νοσοκόμες αναγνώρισαν τον Σάντερς ως δικό τους με το που μπήκε στην κούρσα, επειδή αυτές, όπως και εκείνος, πιστεύουν στην ισότητα για όλους τους ανθρώπους -ειδικά όσον αφορά την περίθαλψη- ανεξάρτητα από τη φυλή, το φύλο ή τη δυνατότητα να πληρώσουν.»

Οι αντιδράσεις νέων γυναικών

Λίγες μέρες προτού ξεσπάσει η αντιπαράθεση, η καθηγήτρια του Χάρβαρντ Τζιλ Άμπραμσον έγραφε στη βρετανική εφημερίδα ένα άρθρο με τίτλο, «’Χίλαρι, μπορείς να μας ενθουσιάσεις;’: το πρόβλημα με την Κλίντον και τις νέες γυναίκες». Η αρθρογράφος σημείωνε ότι διάβασε μηνύματα φοιτητριών μετά το ντιμπέιτ των Δημοκρατικών, και μίλησε με κάποιες από αυτές. Η Κάρα Λέσιν, τελειόφοιτη στο πανεπιστήμιο, είχε ενθουσιαστεί με την Κλίντον οκτώ χρόνια πριν, αλλά τώρα κάνει εθελοντική δουλειά με τον Σάντερς. Και λέει: «Το μήνυμα ‘Είμαι γυναίκα και είναι εντάξει να ψηφίζεις με βάση τη βιολογία σου΄, είναι κουραστικό.Ο Μπέρνι κατανοεί πραγματικά την καταπίεση του συστήματος. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της είναι ξεπερασμένες».

Αλλά είναι ζήτημα «μη πρόκλησης ενθουσιασμού» η μικρότερη διείσδυση της υποψηφιότητας Κλίντον στις νεότερες γυναίκες; Να τι έλεγε δύο μέρες μετά, στην ίδια εφημερίδα,  η Τζο Ίρβιν, μια νέα ψηφοφόρος από τη Μινεσότα. ««Αυτές είναι οι πρώτες εκλογές στις οποίες μπορώ να ψηφίσω. Ζω στη Μινεάπολη, μια πόλη γεμάτη νέους ανθρώπους που είναι πολιτικά ενεργοί και συνειδητοποιημένοι -φάνηκε πρόσφατα στις αντιδράσεις στον θάνατο του άοπλου Τζαμάρ Κλαρκ από πυρά αστυνομικών. Είμαι φεμινίστρια. Αλλά, η εκστρατεία της Κλίντον δε δίνει πολλή στήριξη στον φεμινισμό κάθε είδους (ίσα δικαιώματα για τις έγχρωμες γυναίκες, γυναίκες με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, ανάπηρες γυναίκες). Ο Σάντερς δεν άρχισε την εκστρατεία του στην πλατφόρμα του φεμινισμού και της ισότητας των φύλων, αλλά ανταποκρίθηκε στις αμέτρητες φωνές που του το ζήτησαν. Οι υπεύθυνοι της καμπάνιας της Κλίντον, και οι δημοσιογράφοι του Guardian ίσως πιστεύουν ότι αυτό που λείπει από την εκστρατεία της είναι η πλάκα και ο ενθουσιασμός, αλλά αυτό είναι μειωτικό για την ευφυία του 36% των πρώτων ψηφοφόρων. Ο Μπέρνι Σάντερς δεν είναι ένας ιδιαίτερα δεινός ομιλητής –είναι αυτά που λέει που προκαλούν τη φρενίτιδα υποστήριξης».

Είναι το φύλο, ή οι ιδέες;

[blocktext align=”right”]”Δε μπορείς να διαχωρίσεις το φύλο από τη φυλή και την τάξη: οι ρατσιστικές διακρίσεις και ο διαχωρισμός με βάση το φύλο παραμένουν πολύ πραγματικοί”[/blocktext]«…Το στρατόπεδο της Κλίντον δε μπορεί να μας υπαγορεύσει τον σωστό τρόπο να βιώσουμε τα φεμινιστικά μας ιδεώδη”, γράφει στην επιστολή της η Ροσάν Ντεμόρο. “Η εκστρατεία της Κλίντον έχει προσπαθήσει να ανυψώσει τη σημασία του φύλου πάνω από όλα τα άλλα ζητήματα -αλλά αν ο στόχος είναι ‘γυναίκα για γυναίκα’, τότε θα έπρεπε όλοι να είμαστε ενθουσιασμένοι με τη θαυμάσια δουλειά της πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ… Δεν είμαστε… Ο Σάντερς έχει κάνει την ανισότητα επίκεντρο της εκστρατείας του… Οπότε, δε σκοπεύω να ψηφίσω κατά της Κλίντον επειδή είναι γυναίκα, αλλά δε σκοπεύω να ψηφίσω υπέρ της επειδή είμαι εγώ.»

«Ντροπή στη Γκλόρια Στάινεμ και τη Μάντλιν Ολμπράιτ που υπονοούν ότι εμείς οι γυναίκες πρέπει να ψηφίζουμε έναν υποψήφιο με αποκλειστικό κριτήριο το φύλο του», έγραφε στο facebook η Ζόι Τρίμπολι, μια 23χρονη υποστηρίκτρια του Σάντερς που αυτοπροσδιορίζεται ως φεμινίστρια.

Ακόμη και όσες γυναίκες, όμως, θα ήθελαν να δουν μια γυναίκα πρόεδρο, σημείωναν οι New York Times, δε θέλουν να βασίσουν την ψήφο τους σε αυτό μόνο το κριτήριο. «Παρότι η ιστορική προοπτική της πρώτης γυναίκας προέδρου είναι τρομερά ισχυρή και σημαντική και θα οδηγούσε σε ένα εξαιρετικά ισχυρό πρότυπο για τα νεαρά αγόρια και κορίτσια, ίσως δε θα ήταν η σωστή πρώτη γυναίκα», λέει η Ντάνα Εντέλ, εκτελεστική διευθύντρια του κινήματος SPARK, μιας οργάνωσης για τη δικαιοσύνη όσον αφορά τα φύλα.

Τα χιλιάδες σχόλια αναγνωστών σε όλα τα παραπάνω γράμματα και άρθρα, είναι ενδεικτικά της έντασης της συζήτησης για το τι σημαίνει σήμερα, φεμινισμός. Ίσως, το σημαντικό είναι ότι η συζήτηση γίνεται. Ή, ίσως, αυτό να μην αρκεί, σε μια κοινωνία όπου, ακόμη, συχνά, ισχύει η ρήση της Μπέτι Ντέιβις: «Όταν ένας άντρας λέει την άποψή του, είναι άντρας. Όταν μια γυναίκα λέει την άποψή της, είναι μέγαιρα».

πηγές: Guardian, New York Times

φωτογραφίες: ΑΠΕ/ΜΠΕ