Σημαντική πηγή παραπληροφόρησης για τα εμβόλια το Instagram

Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που το Instagram δεσμεύτηκε να μειώσει την εξάπλωση της παραπληροφόρησης σχετικά με τα εμβόλια στην πλατφόρμα του. Παρόλα αυτά, το Instagram παραμένει μια πλατφόρμα όπου θριαμβεύει ο σκεπτικισμός σχετικά με τα εμβόλια κατά του κορονοϊού.

Το πρόβλημα είναι γνωστό και το Facebook, το οποίο έχει αγοράσει το Instagram, έχει κάνει κάποιες αλλαγές για να σταματήσει την εξάπλωση της παραπληροφόρησης σχετικά με τα εμβόλια, στις πλατφόρμες του. Έχει για παράδειγμα αφαιρέσει εκατομμύρια δημοσιεύσεις που περιέχουν ψευδείς πληροφορίες σχετικά με την COVID-19 και τα εμβόλια. Παρόλα αυτά, το αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο συνεχίζει να διαδίδεται σε ένα από τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα.

Πρόκειται για μια επιδημία παραπληροφόρησης (infodemic) όπως λένε οι ειδικοί, η οποία εξαπλώνεται σε κοινωνικές πλατφόρμες όπως το Instagram. Είναι επίσης και μια διάσταση της κρίσης που επηρεάζει τις απόψεις των ανθρώπων για την πανδημία και τις πολιτικές  δημόσιας υγείας. Επί του παρόντος σχεδόν το ένα τρίτο των Αμερικανών δεν σκοπεύει να εμβολιαστεί, όπως δείχνει μια μελέτη της Pew Research που δημοσιεύθηκε στις αρχές Μαρτίου. Ωστόσο, για να επιτευχθεί η «ανοσία της αγέλης», θα πρέπει να πειστεί να εμβολιαστεί ένας σημαντικός αριθμός φοβισμένων, διστακτικών και παρανοϊκών ανθρώπων, για το καλό όλων μας.

«Όσο περισσότεροι άνθρωποι παραμένουν ανεμβολίαστοι, τόσο περισσότερες ευκαιρίες θα έχει ο ιός να εξαπλωθεί», λέει στο Fast Company ο Summer Johnson McGee, πρύτανης της Σχολής Επιστημών Υγείας στο Πανεπιστήμιο του New Haven.

Μέχρι σήμερα, προτεραιότητα ήταν ο περιορισμός της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης, τώρα αυτό που προέχει είναι να πειστούν εκείνοι που έχουν αμφιβολίες. Το σύστημα υγείας και οι φαρμακευτικές εταιρείες ενδέχεται να χρειαστεί να υιοθετήσουν νέες τακτικές. Σε αυτό πλαίσιο, η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε μια νέα πρωτοβουλία.

Ένα από τα επίκεντρα αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι το Instagram, το οποίο έχει γίνει ένας μικρόκοσμος παραπληροφόρησης. Η εφαρμογή σημείωσε τεράστια αύξηση σε αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο και πιο ύπουλους τύπους παραπληροφόρησης σχετικά με την COVID-19 τις πρώτες μέρες της πανδημίας, και παραμένει ένας κόμβος για άτομα και αναρτήσεις που σπέρνουν αμφιβολίες για τα εμβόλια. Όπως και άλλα κοινωνικά δίκτυα, έχει έναν αλγόριθμο παραγωγής προτάσεων που τροφοδοτεί τους χρήστες με όλο και πιο ακραίο περιεχόμενο.

Ποιο είναι το πρόβλημα του Instagram

Το AdiCo, ένας ιστότοπος που ερευνά την παραπληροφόρηση, διαπίστωσε πέρυσι ότι τους πρώτους μήνες της πανδημίας οι λογαριασμοί μερικών αντιεμβολιαστών influencers, όπως ο Robert Kennedy Jr., είδαν μεγάλη αύξηση του κοινού τους σε σχέση με τις σελίδες τους στο Facebook.

Οι ακόλουθοι του RFK Jr. τριπλασιάστηκαν σε σχεδόν 350.000 τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2020, σύμφωνα με το AdiCo. Εν τω μεταξύ, η σελίδα του RFK στο Facebook αυξήθηκε μόνο κατά 24% (127.000 ακόλουθους).

Ο Lyric Jain, Διευθύνων Σύμβουλος της πλατφόρμας ανίχνευσης παραπληροφόρησης Logically, λέει ότι εκείνοι που διακινούν παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με το εμβόλιο, συνδέθηκαν στην αρχή της πανδημίας, με χρήστες που είχαν εκδηλώσει αμφιβολίες για τον ιό. «Ήταν αρκετά καλοί στα πρώτα στάδια της πανδημίας στο να εντοπίζουν ευάλωτες κοινότητες και να τις στοχεύουν με αφηγήσεις που πιθανότατα θα τους έπειθαν να γίνουν αντιεμβολιαστές», δήλωσε ο Jain στο Fast Company.

Αυτό που είναι ύπουλο με την παραπληροφόρηση κατά του εμβολίου στα κοινωνικά μέσα, είναι ότι δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα. Χρειάζεται μόνο να φυτέψεις έναν σπόρο αμφιβολίας.

Όταν πληκτρολογείς τη λέξη-κλειδί «εμβόλιο» στο Instagram εμφανίζεται ένας αριθμός λογαριασμών με αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο. Περίπου 8 στους 10 πρώτους λογαριασμούς που εμφανίζονται, περιέχουν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τα εμβόλια.

Υπάρχουν επίσης λογαριασμοί που ειδικεύονται στη συλλογή αναφορών περιστατικών ατόμων που αρρώστησαν ή πέθαναν μετά τη χορήγηση του εμβολίου. Βέβαια, μέσα στο γενικό πλαίσιο της αβεβαιότητας και της παράνοιας, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι άνθρωποι συχνά καταλήγουν σε συμπεράσματα που ενισχύουν αυτά που ήδη πιστεύουν.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αλγόριθμος πρότασης περιεχομένου του Instagram μπορεί να «μυήσει» ακόμη περισσότερο τους χρήστες σε αυτόν τον τρόπο σκέψης. Το Κέντρο για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους (Center for Countering Digital Hate, (CCDH) δημοσίευσε πρόσφατα μια μελέτη στην οποία εξέτασε πόσο συχνά ο συγκεκριμένος αλγόριθμος του Instagram πρότεινε αναρτήσεις που προωθούσαν την παραπληροφόρηση.

Για να δοκιμάσουν τον αλγόριθμο, οι ερευνητές δημιούργησαν τρεις ομάδες λογαριασμών στο Instagram. Η μια ομάδα ακολούθησε λογαριασμούς με αντιεμβολιαστικό και ρατσιστικό περιεχόμενο και άλλους που στήριζαν το κίνημα QAnon.

Η δεύτερη ομάδα ακολούθησε λογαριασμούς που έχουν ήδη πιστοποιηθεί ως αξιόπιστες πηγές πληροφοριών (όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ), ενώ η τρίτη ακολούθησε έναν συνδυασμό λογαριασμών (αντιεμβολιαστών, QAnon, influencer και επίσημες πηγές πληροφοριών για την υγεία). Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το Instagram πρότεινε αναρτήσεις και λογαριασμούς που περιείχαν παραπλανητικές πληροφορίες στα προφίλ που είχαν ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για το αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο και το QAnon. Ωστόσο, δεν το πρότειναν στους λογαριασμούς που ακολούθησαν μόνο επίσημες πηγές πληροφοριών. Συνολικά, το Instagram πρότεινε 104 αναρτήσεις με παραπλανητικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης που διήρκησε από το Σεπτέμβριο έως το Νοέμβριο 2020. Οι μισοί από αυτούς περιείχαν παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με την COVID-19, ενώ το ένα πέμπτο αναφερόταν ειδικά στο εμβόλιο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν ένας λογαριασμός στο Instagram ακολουθούσε έναν influencer, φιλικό προς το αντιεμβολιαστικό κίνημα, ο αλγόριθμος του πρότεινε αναρτήσεις από πιο ακραίους και υψηλού προφίλ λογαριασμούς.

Εάν ο αλγόριθμος εντόπιζε το ενδιαφέρον του χρήστη για τέτοιο περιεχόμενο, πρότεινε άλλους, παρόμοιους λογαριασμούς με αντισημιτικές θεωρίες συνωμοσίας, λένε οι ερευνητές.

«Το συνωμοσιακό περιεχόμενο προωθείται από ανθρώπους που έχουν επιστημονικό άγχος, αλλά ταυτόχρονα δεν τους ικανοποιεί ποτέ», λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος της CCDH Imran Ahmed. «Έτσι, μόλις πιστέψουν μια θεωρία συνωμοσίας, αρχίζουν να σκέφτονται και να πιστεύουν και άλλες».

Υπάρχουν επιχειρηματικοί λόγοι πίσω από τον τρόπο λειτουργίας των αλγορίθμων που προτείνουν περιεχόμενο. Το κοινωνικό δίκτυο προσπαθεί συνεχώς να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των χρηστών έτσι ώστε να παραμένουν περισσότερο στην πλατφόρμα και να εκτίθενται σε περισσότερες διαφημίσεις. Το περιεχόμενο ταξινομείται όχι βάσει πραγματικότητας ή συνάφειας, αλλά με σκοπό να κρατήσει τους χρήστες στη σελίδα, λέει ο Ahmed.

Ένας εκπρόσωπος του Instagram ανέφερε, σύμφωνα με το Fast Company, ότι η μελέτη του CCDH διεξήχθη το φθινόπωρο του 2020 και συνεπώς ενδέχεται να μην αντικατοπτρίζει τυχόν αλλαγές εποπτείας περιεχομένου που έχουν πραγματοποιηθεί έκτοτε, προσθέτοντας ότι από την αρχή της πανδημίας η εταιρεία έχει αφαιρέσει 12 εκατομμύρια ψευδείς αναφορές στην COVID-19 ή στο εμβόλιο.

Τι μέτρα έχει πάρει το Facebook

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, το Facebook έχει εντείνει τις προσπάθειές του, επισημαίνοντας ή υποβαθμίζοντας ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια κατά του κορονοϊού.

Ξεκίνησε με τον λογαριασμό του Robert Kennedy Jr. στο Instagram, ο οποίος δημοσίευε επανειλημμένα ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τον ιό και τα εμβόλια.

Ωστόσο, η εταιρεία άφησε τη σελίδα του στο Facebook, η οποία έχει περισσότερους από 300.000 ακόλουθους. Ένας εκπρόσωπος του Facebook είπε ότι οι δυο πλατφόρμες χρησιμοποιούν διαφορετικό σύστημα για να υπολογίσουν μετά από πόσες παραβιάσεις των κοινοτικών οδηγιών καταργείται ένας λογαριασμός. Ο συγκεκριμένος χρήστης είχε ξεπεράσει το όριο στο Instagram, αλλά όχι στο Facebook. Η εταιρεία δεν κοινοποιεί τον αριθμό των παραβιάσεων που απαιτείται για την ενεργοποίηση μιας αναστολής, επειδή φοβάται ότι οι συγκεκριμένοι χρήστες θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να ξεγελάσουν το σύστημα.

Το Facebook είναι αναγκασμένο να ισορροπεί ανάμεσα στην ελευθερία του λόγου των χρηστών και τη ζημιά για τη δημόσια υγεία που μπορεί να προκαλέσει η παραπληροφόρηση σχετικά με τα εμβόλια. Όμως, όπως και με την παραπληροφόρηση για τις εκλογές του 2020, η πλατφόρμα αναγκάστηκε να περιορίσει την ελευθερία του λόγου για χάρη της δημόσιας υγείας.

Στις αρχές Φεβρουαρίου 2021, η εταιρεία ενημέρωσε τις πολιτικές της με σκοπό να απαγορεύσει την ανάρτηση ψευδών ισχυρισμών, όπως αυτή για τα εμβόλια που προκαλούν αυτισμό ή κορονοϊό. Από την άλλη, το Instagram προσθέτει πλέον ετικέτες που παρέχουν πληροφορίες από επαληθευμένες πηγές με σκοπό να «ενημερώσει» αναρτήσεις που δεν είναι ακριβώς ψευδείς αλλά εκφράζουν αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Στην πραγματικότητα όμως βάζει ετικέτες σε οποιαδήποτε ανάρτηση αναφέρει την COVID-19 ή τα εμβόλια, και σε οποιοδήποτε πλαίσιο.

Το Facebook είπε επίσης ότι όταν οι χρήστες αναζητούν λογαριασμούς χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά που σχετίζονται με την παραπληροφόρηση για τα εμβόλια, τα αποτελέσματα θα προέρχονται από επίσημες πηγές. Πλεόν, όταν αναζητάτε λογαριασμούς στο Instagram χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά που σχετίζονται με την COVID-19 ή το εμβόλιο, τα αποτελέσματα συμπληρώνονται από τους λογαριασμούς των CDC, της Συμμαχίας Εμβολίων Gavi και τον Ερυθρό Σταυρό. Ωστόσο, τα πραγματικά αποτελέσματα αναζήτησης – συμπεριλαμβανομένης μιας ποικιλίας λογαριασμών με θεωρίες συνωμοσίας- εμφανίζονται ακριβώς παρακάτω.

Μετά από μια διαδήλωση ενάντια στον εμβολιασμό όπου συμμετείχαν 8.000 άτομα και που διοργανώθηκε από το Facebook, η διοίκηση του Μπάιντεν ζήτησε από την εταιρεία να σταματήσει την εξάπλωση της παραπληροφόρησης των εμβολίων στις πλατφόρμες της, καθώς θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα πραγματικό κίνημα, αναφέρει το Reuters.

Στις 15 Μαρτίου το Facebook ανακοίνωσε ένα νέο “κέντρο πληροφοριών COVID-19”, το οποίο θα εμφανίζεται στην αρχή των ροών των χρηστών του Instagram.

Αντιμετωπίζοντας τα ψέματα για τα εμβόλια

Ωστόσο, αυτά τα ευρεία μέτρα ενδέχεται να μην φέρουν την αλλαγή που απαιτείται.

Ο Jain της Logically πιστεύει ότι τα κοινωνικά δίκτυα θα πρέπει να κατανοήσουν καλύτερα τους τύπους χρηστών που είναι πιο «ευάλωτοι» στην παραπληροφόρηση και τις θεωρίες συνωμοσίας. Το Facebook διεξάγει τώρα μια μεγάλη εσωτερική μελέτη για να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίον εξαπλώνεται η παραπληροφόρηση για τα εμβόλια στις πλατφόρμες του.

«Μόλις κατανοήσουμε τι ακριβώς κάνουν και ποιες ομάδες στοχεύουν, θα πρέπει να σταματήσουμε την αιμορραγία», δήλωσε ο Jain. «Πρέπει να εμποδίσουμε περισσότερα άτομα να πάρουν αυτό το δρόμο και να καταλάβουμε ποιον μπορούμε να φέρουμε πίσω».

Η «επιστροφή» των ανθρώπων μπορεί να απαιτεί πολύ περισσότερα από τη μείωση της έκθεσής τους στην παραπληροφόρηση. Μπορεί να απαιτεί μια πιο ενεργή ανακήρυξη των ψευδών ειδήσεων που υποστηρίζουν την προπαγάνδα κατά των εμβολίων. Αυτό το γνωρίζει το Facebook. Η εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι παρέχει εκατομμύρια διαφημιστικές πιστώσεις σε ομάδες υπεράσπισης της υγείας για την προβολή διαφημίσεων στο Facebook και το Instagram που περιέχουν την αλήθεια για τα εμβόλια. Αυτό είναι ένα θετικό βήμα, αλλά και πάλι το Facebook αναθέτει σε άλλους την επίλυση του προβλήματός του.

Μόνο το Facebook έχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το ποιοι χρήστες ενδιαφέρονται για αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο στο Facebook και στο Instagram. Ίσως θα πρέπει να χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να στοχεύει απευθείας τους χρήστες του με τις επιβεβαιωμένες πληροφορίες. Ο Jain λέει ότι αυτό μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας τα ίδια ισχυρά εργαλεία κοινωνικής επικοινωνίας και στόχευσης μηνυμάτων που χρησιμοποιούν οι αντιεμβολιαστικές ομάδες για να «φυτέψουν» τους σπόρους της αμφιβολίας.

Το πόσο αποτελεσματικό θα είναι το Facebook στον έλεγχο των πληροφοριών για τα εμβόλια θα μπορούσε να έχει πραγματικό αντίκτυπο στον κόσμο που θα ζούμε όλοι το ερχόμενο καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Ένας κόσμος στον οποίο μόλις το 65% με 70% του πληθυσμού έχει ανοσία μπορεί να είναι πιο επικίνδυνος και πιο περιορισμένος από έναν όπου έχει εμβολιαστεί το 85% με 90%.

Μετά από όλα όσα έχουν κάνει το Facebook και το Instagram για να διαιωνίσουν τις ανησυχίες σχετικά με τα εμβόλια επωφελούμενοι από τις πωλήσεις διαφημίσεων, ήρθε η ώρα για τα κοινωνικά δίκτυα να χρησιμοποιήσουν τη δύναμή τους για την αποκατάσταση της επιστημονικής αλήθειας.

ΠΗΓΗ: Fast Company, Huffington Post