Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, ο Ντάρελ Γουέστ δίδασκε ένα μάθημα πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Brown, ενώ η Νικόλ Τέρνερ-Λη, βρισκόταν στο σπίτι της στην κομητεία Westchester, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης. Το πρωί των τρομοκρατικών επιθέσεων, ο Ντάρελ είχε τελειώσει τη διάλεξή του και περπατούσε στην πανεπιστημιούπολη, όταν συνάντησε έναν συνάδελφό του, ο οποίος του είπε ότι ήταν τρομερό αυτό που συνέβη σε εκείνα τα αεροπλάνα. «Ποια αεροπλάνα;» ρώτησε ο Ντάρελ, μη γνωρίζοντας για τις επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον. Ήταν η εποχή πριν από τα κινητά τηλέφωνα και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Η Νικόλ-η οποία ετοιμαζόταν να παντρευτεί τέσσερις μέρες αργότερα- άνοιξε την τηλεόραση στο σπίτι των γονιών της και είδε το ένα από τα δύο αεροπλάνα να χτυπά τον δεύτερο από τους πρώην Δίδυμους Πύργους, ο οποίος βρισκόταν μόλις 30 λεπτά μακριά από την τοποθεσία της. Ακολούθησαν τηλεφωνήματα από ανήσυχους και φρενήρεις καλεσμένους οι οποίοι δεν ήξεραν εάν θα μπορούσαν να πετάξουν με αεροπλάνο, ενώ ο γαμπρός ήταν αναγκασμένος να οδηγήσει περισσότερο από 10 ώρες για να πάει στο γάμο. Η τελετή πραγματοποιήθηκε τελικά με πολύ λιγότερους από τους αναμενόμενους 500 καλεσμένους.
Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχαν smartphones. Η υπηρεσία κινητής τηλεφωνίας διακόπηκε μετά το χτύπημα των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη, γεγονός που καθιστούσε δύσκολη την επικοινωνία με συγγενείς και φίλους που μπορεί να βρίσκονταν κοντά στο σημείο της επίθεσης.
Κανείς δεν γνώριζε πόσο δραματικά θα άλλαζαν η τεχνολογία και ο κόσμος μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Σημαντικές αλλαγές στη μετάδοση ειδήσεων, στην τεχνολογική καινοτομία, στα δίκτυα τηλεπικοινωνιών, στην ετοιμότητα για καταστροφές, στην προστασία της ιδιωτικότητας, στην ψηφιακή ανισότητα και στα επίπεδα ασφαλείας, προέκυψαν μετά τα τραγικά γεγονότα της ημέρας αυτής. Έχουν αλλάξει τόσα πολλά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον κόσμο όπως ήταν πριν από το 2001.
Άμεσες ειδήσεις και παραπληροφόρηση
Σήμερα, είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς μια κατάσταση όπου συμβαίνει κάτι τόσο σημαντικό και οι άνθρωποι δεν το μαθαίνουν αμέσως. Οι ειδήσεις διαδίδονται γρήγορα μέσω ψηφιακών ιστότοπων, πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, κλήσεων μέσω κινητών τηλεφώνων και μηνυμάτων.
Το θετικό της ταχύτητας της μετάδοσης των ειδήσεων είναι ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν τις νέες εξελίξεις πολύ πιο γρήγορα και σε περιπτώσεις τέτοιων τρομοκρατικών επιθέσεων είναι σε θέση να προστατευτούν.
Ωστόσο, η σημερινή πραγματικότητα της παραπληροφόρησης αποκαλύπτει τα μειονεκτήματα των άμεσων ειδήσεων, ιδίως την πίεση για άμεση αντίδραση σε γεγονότα που εκτυλίσσονται και μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολικές αντιδράσεις, λανθασμένες ερμηνείες ή πρόωρα συμπεράσματα. Η Νικόλ για παράδειγμα θυμάται ότι έπρεπε να αποφασίσει αν θα ακύρωνε τον γάμο, αλλά δεν το έκανε γιατί άκουσε τη γνώμη αγαπημένων προσώπων της που επιθυμούσαν να παρεβρεθούν στο γάμο, μόνο και μόνο για να είναι πιο κοντά σε άλλα μέλη της οικογένειας εν μέσω αυτού του δραματικού γεγονότος. Σε έναν σύγχρονο κόσμο ταχείας μετάδοσης ειδήσεων και γρήγορων αντιδράσεων, η δυνατότητα της τεχνολογίας για διαστρεβλωμένες αλήθειες μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες, γρήγορες κρίσεις και ψευδείς εκτιμήσεις σχετικά με όσα συμβαίνουν. Τόσο τα γεγονότα όσο και οι άνθρωποι γίνονται εύκολα χειραγωγήσιμοι όταν οι πληροφορίες διαμορφώνονται γρήγορα και είναι ελλιπείς.
Φανταστείτε μόνο τις σημερινές αντιδράσεις εάν συνέβαινε κάτι αντίστοιχο σήμερα. Αμέσως, θα υπήρχαν εικασίες σχετικά με το τι συνέβη και ποιος ήταν υπεύθυνος. Πιθανότατα θα υπήρχε ένα ευρύ φάσμα πιθανών υπόπτων: ξένοι τρομοκράτες, εγχώριοι πράκτορες, πολιτικοί αντίπαλοι, μετανάστες ή φυλετικές, θρησκευτικές ή εθνοτικές μειονότητες.
Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θα προωθούσαν πιθανότατα τις αναρτήσεις με τη μεγαλύτερη εμπλοκή, δηλαδή τις εμπρηστικές και τις αμφιλεγόμενες. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιστατικά βίας σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πολλοί άνθρωποι δεν θα εμπιστεύονταν τους εμπειρογνώμονες κατά τη διάρκεια μιας εξαιρετικά πολωμένης περιόδου και πιθανότατα δεν θα υπήρχε διακομματική επιτροπή για να διερευνήσει τι συνέβη. Οι θεωρίες συνωμοσίας θα ανθούσαν καθώς και οι ψευδείς λογαριασμοί που θα αναρτούσαν εμπρηστικό περιεχόμενο.
Οι θάλαμοι της ψηφιακής ηχούς που δημιουργούνται από το σημερινό οικοσύστημα πληροφοριών ανησυχούν πολλούς για το πώς η τεχνολογία τροφοδοτεί τον εξτρεμισμό, την πόλωση και τη ριζοσπαστικοποίηση. Πολλοί παρατηρητές ανησυχούν ότι η σημερινή τεχνολογία διαλύει τις κοινότητες, αντί να χτίζει γέφυρες ή να επιτρέπει τον εποικοδομητικό διάλογο των πολιτών. Το 2001, είναι πιθανό ότι η σύγχρονη τεχνολογία θα είχε καταστήσει πολύ πιο δύσκολο τον ορισμό, την αντιμετώπιση, ακόμη και την επούλωση από τα τραγικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου.
Πιο ισχυρά αλλά και ευάλωτα δίκτυα
Αυτό που είναι θετικό σήμερα, είναι ότι τα επικοινωνιακά μας δίκτυα είναι πιο ευρεία και ισχυρά από ό,τι πριν από 20 χρόνια. Οι κυβερνητικές υπηρεσίες και οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν ενισχύσει την ετοιμότητά τους για καταστροφές και οι πάροχοι τηλεπικοινωνιών έχουν ενισχύσει την ψηφιακή τους υποδομή. Διαθέτουμε ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα που μπορούν να αντέξουν τις πιθανές διακοπές που προκαλούνται από την πτώση κεραιών ή από κατεστραμμένες καλωδιώσεις. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τον τυφώνα Κατρίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνειδητοποίησαν τη σημασία των κινητών επικοινωνιών κατά τη διάρκεια τρομοκρατικών επιθέσεων και φυσικών καταστροφών.
Έχουν ληφθεί επίσης μέτρα για τη διασφάλιση ζωτικών δικτύων, γεγονός που αποτελεί τεράστια πρόοδο από την 11η Σεπτεμβρίου, όταν χιλιάδες άνθρωποι στη Νέα Υόρκη και στην περιοχή της βομβιστικής επίθεσης στο Πεντάγωνο έπρεπε να περπατήσουν πολλά χιλιόμετρα μέχρι να βρουν καταφύγιο. Τότε, δεν υπήρχαν καν εργαλεία πλοήγησης με φωνητική ενεργοποίηση μέσω διαδικτύου που θα μπορούσαν να ενημερώνουν τους πεζούς και τους οδηγούς για το κλείσιμο δρόμων ή άλλους πιθανούς κινδύνους στο δρόμο ή στο περπάτημα.
Αλλά ακόμη και με τις βελτιωμένες επικοινωνιακές μας δυνατότητες, τώρα αντιμετωπίζουμε διαφορετικά είδη απειλών. Τότε, είχαμε τα αεροπλάνα που έπεφταν πάνω σε κτίρια ή άτομα που πυροδοτούσαν εκρηκτικούς μηχανισμούς. Σήμερα, η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, αντιμετωπίζουν απειλές στον κυβερνοχώρο, επιθέσεις ransomware και ανεπιθύμητες ψηφιακές εισβολές. Οι επιθέσεις αυτές μπορεί να προέρχονται από κρατικές πηγές ή από εγκληματικές οργανώσεις.
Πρόκειται για διαφορετικά προβλήματα από εκείνα που προέκυψαν την 11η Σεπτεμβρίου και απαιτούν διαφορετικές κοινωνικές και παγκόσμιες λύσεις. Θα μπορούσε να είχε εκτραπεί η 11η Σεπτεμβρίου αν η τεχνολογία είχε προβλέψει ένα τέτοιο γεγονός; Πώς θα μπορούσαν τα αποτελεσματικότερα μέτρα κυβερνοασφάλειας και επιτήρησης στο διαδίκτυο να αποκαλύψουν τα γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο;
Γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι όλοι -από την κυβέρνηση μέχρι τον μέσο πολίτη- πρέπει να λάβουν πολύ πιο σοβαρά υπόψη τους την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και να εφαρμόσουν μέτρα που διασφαλίζουν τα δίκτυα και τις προσωπικές τους συσκευές.
Κάποια από αυτά σημαίνουν καλύτερη ψηφιακή υγιεινή, προστασία με κωδικό πρόσβασης και έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων. Αλλά περιλαμβάνει και ισχυρότερα συστήματα που προστατεύουν-μεταξύ άλλων- κρίσιμες υποδομές, χρηματοπιστωτικά δίκτυα και εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης.
Ιδιωτικότητα έναντι εθνικής ασφάλειας
Η ισορροπία μεταξύ ιδιωτικότητας και εθνικής ασφάλειας μετατοπίστηκε σημαντικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Με την ψήφιση του αμερικανικού νόμου Patriot Act τον Οκτώβριο του 2001, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι απέκτησαν νέες εξουσίες για την παρακολούθηση πιθανών απειλών. Για τους Αμερικανούς πολίτες, οι διαχειριστές μπορούσαν να απευθυνθούν σε ένα δικαστήριο παρακολούθησης ξένων μυστικών υπηρεσιών (FISA) και να ζητήσουν άδεια για την παρακολούθηση τηλεφωνικών κλήσεων, ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή/και μηνυμάτων. Με την έλευση των smartphones και την επικράτηση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι δημόσιες αρχές ανέπτυξαν νέα εργαλεία για την παρακολούθηση συγκεκριμένων ατόμων και τον εντοπισμό της φυσικής τους παρουσίας μέσω δεδομένων γεωγραφικού εντοπισμού.
Στο σύνολό τους, οι ενέργειες αυτές ενίσχυσαν σημαντικά την κυβερνητική μαζική παρακολούθηση. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, οι κινήσεις αυτές θορύβησαν τους υποστηρικτές των πολιτικών ελευθεριών, οι οποίοι ανησυχούσαν για παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής και αδικαιολόγητη εποπτεία των δραστηριοτήτων των ανθρώπων. Αυτοί οι φόβοι οδήγησαν τελικά σε κάποιο περιορισμό των κυβερνητικών δραστηριοτήτων μέσω του νόμου περί ελευθερίας των ΗΠΑ του 2015. Ωστόσο, είκοσι χρόνια μετά την επίθεση, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να συζητούν για την ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και της εθνικής ασφάλειας.
Ψηφιακή ανισότητα
Η τεχνολογική καινοτομία έχει ανθίσει, αλλά πολλοί εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση στα οφέλη της ψηφιακής επανάστασης. Είτε δεν έχουν ουσιαστική ευρυζωνική πρόσβαση από το σπίτι τους, είτε έχουν τόσο αργές ευρυζωνικές ταχύτητες που η ικανότητά τους να επωφεληθούν από την ψηφιακή συνδεσιμότητα είναι αρκετά περιορισμένη. Δεν είναι σε θέση να υποβάλουν αίτηση για εργασία, να κάνουν ηλεκτρονικές αγορές, να χρησιμοποιήσουν υπηρεσίες ροής βίντεο, να επωφεληθούν από την τηλεϊατρική ή να εγγραφούν σε διαδικτυακά μαθήματα.
Χωρίς καλή πρόσβαση, αυτοί οι άνθρωποι αποκλείονται από την ψηφιακή οικονομία. Πριν από είκοσι χρόνια, ήταν μάλλον φυσιολογικό να βρίσκονται σε μια κοινωνία με περιορισμένα τεχνολογικά εργαλεία. Σήμερα, οι ίδιοι αυτοί πληθυσμοί διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να είναι ψηφιακά αόρατοι και αποκλεισμένοι, αν εκδηλωθεί μια νέα εθνική επίθεση.
Διατήρηση της ελπίδας σε μια εποχή ψηφιακής ανασφάλειας
Αν προσθέσετε όλες αυτές τις ψηφιακές καινοτομίες από την 11η Σεπτεμβρίου μέχρι σήμερα, έχουμε βιώσει μια επανάσταση. Περνάμε όλο και μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας στο διαδίκτυο, γεγονός που μας δίνει πρόσβαση στις τελευταίες εξελίξεις, τη δυνατότητα να επικοινωνούμε γρήγορα μεταξύ μας και τη δυνατότητα πρόσβασης σε ένα ευρύ φάσμα ψηφιακών υπηρεσιών και προϊόντων. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η αυξανόμενη εξάρτησή μας από την τεχνολογία έγινε ακόμη πιο έντονη.
Ωστόσο, η εξαιρετική αύξηση των αλλαγών σε όλα τα επίπεδα αύξησε το άγχος, την ανασφάλεια και τη νευρικότητα. Σύμφωνα με το Βαρόμετρο Εμπιστοσύνης της εταιρείας επικοινωνίας Edelman, τα δύο τρίτα των ανθρώπων ανησυχούν για τον ρυθμό των ψηφιακών αλλαγών και αισθάνονται ότι δεν είναι πάντα σε θέση να διακρίνουν την πραγματική από την ψευδή πραγματικότητα. Πολλοί ανησυχούν καθώς εκτιμούν πως η τεχνολογία έχει πυροδοτήσει μια σειρά από κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα.
Ωστόσο, η τεχνολογική καινοτομία μάλλον δεν θα επιβραδυνθεί και οι ψηφιακές εξελίξεις μάλλον θα επιταχυνθούν. Οι υπερυπολογιστές και οι κβαντικοί υπολογιστές θα ωθήσουν την αλλαγή προς τα εμπρός και θα επιτρέψουν ακόμη πιο ισχυρές ψηφιακές εφαρμογές. Αλλά το να βρούμε πώς να διατηρήσουμε την ελπίδα και την ανθρωπιά μέσα από τη χρήση των τεχνολογικών εξελίξεων θα είναι ζωτικής σημασίας, ιδίως στις προσπάθειες ελαχιστοποίησης των προβλημάτων παραπληροφόρησης, προσωπικής ιδιωτικότητας, κυβερνοασφάλειας, ανισότητας και τοξικότητας των πολιτών.
ΠΗΓΗ: Brookings
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος