ΜΙΤ: Νέα θεραπεία κατά του καρκίνου μπορεί να αφυπνίσει το ανοσοποιητικό σύστημα

Η ανοσοθεραπεία είναι μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία που στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του ασθενούς, διεγείροντας και απελευθερώνοντας τα ειδικά κύτταρα του οργανισμού, τα Τ-λεμφοκύτταρα που επιτίθενται και καταστρέφουν τους καρκινικούς όγκους. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη εφαρμογή σε όλους τους τύπους του καρκίνου.

Ερευνητές στο ΜΙΤ ανακάλυψαν τώρα έναν νέο τρόπο για την επανεκκίνηση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να μπορέσει να επιτεθεί στους όγκους. Έτσι, ελπίζουν ότι η ανοσοθεραπεία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περισσότερους τύπους καρκίνου.

Η νέα τους προσέγγιση περιλαμβάνει την αφαίρεση των καρκινικών κυττάρων από το σώμα, τη θεραπεία τους με χημειοθεραπευτικά φάρμακα και στη συνέχεια την επανατοποθέτησή τους στον όγκο. Όταν χορηγούνται μαζί με φάρμακα που ενεργοποιούν τα Τ-κύτταρα, αυτά τα τραυματισμένα καρκινικά κύτταρα φαίνεται να λειτουργούν ως “σήμα κινδύνου” που ωθεί τα Τ-κύτταρα σε δράση.

«Σε κάποιες περιπτώσεις και υπό ορισμένες συνθήκες, τα τραυματισμένα κύτταρα μπορούν να στείλουν ένα σήμα που αφυπνίζει το ανοσοποιητικό σύστημα», εξήγησε ο Μάικλ Γιάφε, διευθυντής του Κέντρου Ακριβείας για την Ιατρική του Καρκίνου στο ΜΙΤ και μέλος του Ινστιτούτου Koch του MIT για την Ολοκληρωμένη Έρευνα για τον Καρκίνο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η θεραπεία εξάλειψε πλήρως τους όγκους σχεδόν στα μισά ποντίκια.

Ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων

Μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα για την ανοσοθεραπεία είναι και οι αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος. Πρόκειται για  μονοκλωνικά αντισώματα που αποκλείουν τους αναστολείς της ενεργοποίησης και λειτουργίας των Τ κυττάρων. Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται σε περισσότερα από 14 διαφορετικά είδη καρκίνου και σύμφωνα με τους επίστήμονες, οι επιδράσεις τους μπορεί να διαρκέσουν ακόμα και για πάνω από 5 χρόνια.

Ο Γιάφε και οι συνεργάτες του προσπάθησαν να βελτιώσουν την απόδοση αυτών των φαρμάκων συνδυάζοντάς τα με κυτταροτοξικά φάρμακα χημειοθεραπείας, με την ελπίδα ότι η χημειοθεραπεία θα μπορούσε να βοηθήσει στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται σε ένα φαινόμενο γνωστό ως ανοσογενής κυτταρικός θάνατος, όπου τα νεκρά ή ετοιμοθάνατα καρκινικά κύτταρα στέλνουν σήματα τα οποία προσελκύουν την προσοχή του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αρκετές κλινικές δοκιμές που συνδυάζουν χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπευτικά φάρμακα βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά λίγα είναι μέχρι στιγμής γνωστά για τον καλύτερο τρόπο συνδυασμού αυτών των δύο τύπων θεραπείας.

Η ομάδα του ΜΙΤ δοκίμασε διάφορα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, σε διαφορετικές δόσεις. Είκοσι τέσσερις ώρες μετά τη θεραπεία, οι ερευνητές πρόσθεσαν δενδριτικά κύτταρα σε κάθε τρυβλίο Petri, ενώ 24 ώρες αργότερα πρόσθεσαν τα Τ-κύτταρα. Στη συνέχεια, μέτρησαν πόσο καλά τα Τ κύτταρα ήταν σε θέση να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα. Προς έκπληξή τους, διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα από τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα δεν βοήθησαν ιδιαίτερα. Και αυτά που βοήθησαν, λειτούργησαν καλύτερα σε χαμηλές δόσεις που δεν σκότωναν πολλά κύτταρα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το ανοσοποιητικό σύστημα το διέγειραν τα κύτταρα που είχαν τραυματιστεί από τη χημειοθεραπεία.

Τα φάρμακα που φαίνεται να λειτουργούν καλύτερα με αυτή την προσέγγιση, είναι αυτά που προκαλούν βλάβη στο DNA. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν εμφανίζεται βλάβη στο DNA στα καρκινικά κύτταρα, ενεργοποιούνται κυτταρικά μονοπάτια που στέλνουν σήματα κινδύνου. Αυτά τα σήματα προκαλούν τα Τ κύτταρα να αναλάβουν δράση και να καταστρέψουν όχι μόνο τα τραυματισμένα κύτταρα αλλά και τυχόν καρκινικά που βρίσκονται κοντά.

«Τα ευρήματά μας ταιριάζουν απόλυτα με την ιδέα ότι τα σήματα κινδύνου μέσα στα κύτταρα μπορούν να μιλήσουν στο ανοσοποιητικό σύστημα, μια θεωρία που εισήγαγε η Πόλι Μάτζινγκερ τη δεκαετία του 1990, αν και δεν είναι ακόμη καθολικά αποδεκτή», ανέφερε ο επιστήμονας.

Εξάλειψη όγκων

Σε μελέτες σε ποντίκια με μελάνωμα και όγκους του μαστού, οι ερευνητές έδειξαν ότι η θεραπεία αυτή εξάλειψε πλήρως τους όγκους στο 40% των τρωκτικών. Επιπλέον, όταν οι ερευνητές χορήγησαν με ένεση καρκινικά κύτταρα στα ίδια ποντίκια αρκετούς μήνες αργότερα, τα Τ κύτταρα τους τα αναγνώρισαν και τα κατέστρεψαν πριν μπορέσουν να σχηματίσουν νέους όγκους.

Οι ερευνητές δοκίμασαν επίσης να χορηγήσουν φάρμακα που βλάπτουν το DNA απευθείας στους όγκους, αντί να θεραπεύσουν τα κύτταρα εκτός του σώματος, αλλά διαπίστωσαν ότι αυτό δεν ήταν αποτελεσματικό επειδή τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα έβλαψαν επίσης τα Τ κύτταρα και άλλα ανοσοποιητικά κύτταρα κοντά στον όγκο. Επίσης, η έγχυση των τραυματισμένων κυττάρων χωρίς αναστολείς του αποκλεισμού των σημείων ελέγχου, είχε ελάχιστα αποτελέσματα.

Ο Γιάφε ελπίζει να δοκιμάσει αυτή την προσέγγιση σε ασθενείς των οποίων οι όγκοι δεν έχουν ανταποκριθεί στην ανοσοθεραπεία, αλλά χρειάζεται πρώτα περισσότερη μελέτη για να καθοριστούν τα φάρμακα και οι δόσεις για διαφορετικούς τύπους όγκων. Οι ερευνητές διερευνούν επίσης τον τρόπο με τον οποίον τα τραυματισμένα καρκινικά κύτταρα διεγείρουν μια τόσο ισχυρή απάντηση των Τ-κυττάρων.

Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο «Science Signaling».