Κλιματική αλλαγή: Μόνο επείγουσες ενέργειες θα εξασφαλίσουν το μέλλον της ανθρωπότητας

«Η κλιματική αλλαγή πρέπει να αντιμετωπιστεί με επείγουσες ενέργειες που αποκαθιστούν την υγεία στα οικοσυστήματα, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να παρέχουν νερό και τρόφιμα απαραίτητα για την ανθρωπότητα», δήλωσε σήμερα μια παγκόσμια ομάδα επιστημόνων που μελετά αυτό το φαινόμενο και τις συνέπειές του.

Σε μια νέα έκθεση που εμβαθύνει στη σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της βιοποικιλότητας, του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνίες ζουν και καταναλώνουν, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) επισημαίνει ότι μεγάλο μέρος της ζημίας που προκαλείται στα χερσαία οικοσυστήματα, τα γλυκά νερά, τα παράκτια και τα ωκεάνια είναι ήδη μη αναστρέψιμη, και αυτό το μέρος τους είχε υποτιμηθεί.

Διατροφική ανασφάλεια

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα (κύματα καύσωνα, ξηρασίες, πλημμύρες) έχουν «ξεπεράσει το επίπεδο ανοχής των ζώων και των φυτών, προκαλώντας μαζική θνησιμότητα σε είδη όπως τα δέντρα ή τα κοράλλια».

Το αποτέλεσμα ήταν μια αύξηση της ανασφάλειας στην πρόσβαση σε τρόφιμα και νερό, ιδιαίτερα στις πιο ευάλωτες περιοχές όπως η Αφρική, η Ασία, η Νότια και Κεντρική Αμερική, σε μικρά νησιά και στην Αρκτική, σύμφωνα με αυτή τη δεύτερη έκθεση της IPCC που παρουσιάστηκε τον περασμένο Αύγουστο και το οποίο επικαιροποίησε τις προβλέψεις για την αύξηση της θερμοκρασίας.

Για να αντιμετωπίσουν τους επικείμενους κινδύνους, οι επιστήμονες επιμένουν στην επείγουσα εφαρμογή μέτρων προσαρμογής -σε πολλές περιπτώσεις εγκεκριμένα, αλλά δεν εφαρμόζονται- για τη μείωση της ευπάθειας, κάνοντας ταυτόχρονα γρήγορες και βαθιές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Προσαρμογή στις πόλεις

Η προσαρμογή είναι ιδιαίτερα επείγουσα στις πόλεις, όπου ζει περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, και όπου κινδυνεύουν όχι μόνο ζωές και θέσεις εργασίας, αλλά και βασικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων ενέργειας και μεταφορών, που απειλούνται από φυσικές καταστροφές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της ανόδου επιπέδου της θάλασσας.

Τα στοιχεία που έχουν μελετήσει οι επιστήμονες -συνολικά 270 κύριοι συγγραφείς από 67 χώρες, συν άλλοι 675 που έχουν συνεισφέρει σε μικρότερο βαθμό- δείχνουν ότι οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι για τους φτωχότερους, που ζουν σε μέρη χωρίς αστικό σχεδιασμό και έλλειψη βασικών υπηρεσιών.

Μεταξύ 3,3 και 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε μέρη εξαιρετικά ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, ενώ όσον αφορά τη βιοποικιλότητα, λιγότερο από το 15% της γης, το 21% του γλυκού νερού και το 8% των ωκεανών είναι προστατευόμενες περιοχές, πολύ λίγα για να βοηθήσουν στη μείωση των ζημιών της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, όπου βρίσκονται τα προβλήματα, οι ειδικοί εντοπίζουν επίσης τις ευκαιρίες: «πράσινα» κτίρια, αξιόπιστες παροχές καθαρού νερού και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βιώσιμα συστήματα μεταφορών που συνδέουν αστικές και αγροτικές περιοχές.

Κρίσιμες αποφάσεις

Όλα δείχνουν, σύμφωνα με την έκθεση, ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν τα επόμενα δέκα χρόνια θα καθορίσουν σε ποιο βαθμό η ανθρωπότητα θα μπορέσει να αντέξει και να προσαρμοστεί στις αλλαγές που προκαλούνται από την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, για τις οποίες επιστήμονες και κυβερνήσεις έχουν συμφωνήσει ότι πρέπει να παραμείνει εντός του ορίου της 1,5 μοίρας, πέραν του οποίου θα υπάρξουν ανεξέλεγκτες επιπτώσεις.

Προς το παρόν, τα μέτρα προσαρμογής που φαίνονται είναι «κατακερματισμένα, μικρής κλίμακας, για συγκεκριμένους τομείς ή στοχεύουν στην αντιμετώπιση άμεσων κινδύνων», και η χρηματοδότηση που απαιτούν απέχει πολύ από τους πόρους που τους διατίθενται στην πραγματικότητα.

Το μέλλον θα επηρεαστεί επίσης από την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας, ιδίως εάν συνεχιστεί με ένα μη βιώσιμο μοντέλο κατανάλωσης και παραγωγής. Η αύξηση του πληθυσμού, η γεωργία και η υπεύθυνη ή μη χρήση του εδάφους, του νερού και των ωκεανών θα επηρεάσουν επίσης σε μεγάλο βαθμό.

Μετάφραση – Επιμέλεια: Αθανάσιος Ρούντος