Ένα μαγγρόβιο δάσος 100.000 ετών αποκαλύπτει τους κινδύνους της ανόδου της στάθμης της θάλασσας

Επιστημονική ομάδα αποκάλυψε την προέλευση ενός μυστηριώδους μαγγρόβιου δάσους μανγκρόβια που βρίσκεται εγκλωβισμένο στην ξηρά, στην καρδιά της χερσονήσου Γιουκατάν του Μεξικού.

Κανονικά, τα δέντρα αυτού του είδους -γνωστά ως κόκκινα μαγκρόβια ή Rhizophora mangle- αναπτύσσονται μόνο σε αλμυρό νερό, κατά μήκος τροπικών ακτών. Όμως αυτό το δάσος βρίσκεται κοντά στον ποταμό Σαν Πέντρο στην πολιτεία Ταμπάσκο, σε απόσταση μεγαλύτερη από 200 χιλιόμετρα από τον πλησιέστερο ωκεανό. Με κάποιο τρόπο, έχουν προσαρμοστεί για να ζουν αποκλειστικά σε αυτό το περιβάλλον γλυκού νερού στο νοτιοανατολικό Μεξικό.

Το πώς ακριβώς προέκυψε αυτό το οικολογικό αίνιγμα έχει προβληματίσει τους επιστήμονες. Αλλά τώρα, μια διεθνής, διεπιστημονική ομάδα ερευνητών αποκάλυψε ότι αυτό το εκτός τόπου οικοσύστημα, άρχισε να αναπτύσσεται πριν από περίπου 125.000 χρόνια, όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ ψηλότερη και ο ωκεανός κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής.

«Το πιο εκπληκτικό μέρος αυτής της μελέτης είναι ότι καταφέραμε να εξετάσουμε ένα οικοσύστημα που έχει παγιδευτεί στο χρόνο για περισσότερα από 100.000 χρόνια», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Οκτάβιο Αμπούρτο-Οροπέζα, θαλάσσιος οικολόγος στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Scripps του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο. Ήταν σαν να συναρμολογούμε έναν «χαμένο κόσμο», πρόσθεσε.

Πώς βρέθηκε εκεί

Οι ερευνητές άρχισαν να μελετούν το μαγγροβιότοπο του Σαν Πέντρο μόλις πρόσφατα, αλλά οι ντόπιοι άνθρωποι απολάμβαναν το μοναδικό οικοσύστημα εδώ και γενιές.

«Συνήθιζα να ψαρεύω εδώ και να παίζω σε αυτά τα μαγγρόβια όταν ήμουν παιδί, αλλά ποτέ δεν ξέραμε πώς ακριβώς βρέθηκαν εκεί», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Κάρλος Μπουρέλο, βοτανολόγος στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο Juárez του Ταμπάσκο, στο Μεξικό, ο οποίος μεγάλωσε κοντά στο δάσος.

Για να ανακαλύψουν πώς αυτό το παράκτιο οικοσύστημα κατέληξε να βρίσκεται εγκλωβισμένο τόσα πολλά χιλιόμετρα μακριά από την ακτή σε ένα ξένο περιβάλλον, οι ερευνητές ανέλυσαν το DNA των μαγγρόβιων δέντρων για να δουν πόσο διαφέρουν από άλλους πληθυσμούς μαγγρόβιων.

Τα γονιδιώματα του μαγγρόβιου δέντρου «συσσωρεύουν μεταλλάξεις σε κάθε γενιά, με ρυθμό περίπου ένα σε κάθε 300 εκατομμύρια γράμματα του γενετικού κώδικα, οι οποίες θα μεταβιβαστούν στις μελλοντικές γενιές», δήλωσε στο Live Science ο Ρίτσαρντ Νίκολς, εξελικτικός γενετιστής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Μετρώντας τον αριθμό των διαφορών μεταξύ δύο γονιδιωμάτων είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ο αριθμός των γενεών από τότε που αυτά τα δύο γονιδιώματα μοιράστηκαν έναν κοινό πρόγονο».

Αυτός είναι ένας από τους πιο ακριβείς τρόπους για να χρονολογήσουμε πότε δύο πληθυσμοί απομονώθηκαν. «Εάν δύο πληθυσμοί έχουν απομονωθεί μεταξύ τους, οι πιο πρόσφατοι κοινοί πρόγονοι των ατόμων από διαφορετικούς πληθυσμούς, πρέπει να είναι προγενέστεροι της περιόδου της απομόνωσης», δήλωσε ο Νίκολς.

Με βάση τον αριθμό των γενετικών μεταλλάξεων που συσσωρεύτηκαν στο DNA των μαγγρόβιων, η ομάδα διαπίστωσε ότι ήταν απομονωμένα από τα γεωγραφικά πλησιέστερα παράκτια μαγγρόβια για περίπου 125.000 χρόνια.  Επειδή η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ υψηλότερη πριν από 125.000 χρόνια λόγω των θερμότερων ατμοσφαιρικών θερμοκρασιών, οι ερευνητές υποψιάζονται ότι η περιοχή ήταν κάποτε ακτογραμμή.

Ως εκ τούτου, το δάσος των μαγγρόβιων πιθανότατα ρίζωσε όσο ο ωκεανός ήταν ψηλότερα και κατάφερε να επιβιώσει αφού υποχώρησε στα σημερινά επίπεδα, αφήνοντας το παράκτιο οικοσύστημα παγιδευμένο στην ενδοχώρα και αναγκάζοντάς το να προσαρμοστεί στις συνθήκες γλυκού νερού του ποταμού Σαν Πέντρο.

Ένα μαγγρόβιο δάσος 100.000 ετών αποκαλύπτει τους κινδύνους της ανόδου της στάθμης της θάλασσας

Αλλαγή της στάθμης της θάλασσας

Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ), η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί και μειωθεί πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Γης, εν μέρει λόγω των ανεπαίσθητων αλλαγών στην τροχιά της γύρω από τον ήλιο οι οποίες επηρεάζουν την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεται ο πλανήτης.

Τις περιόδους κατά τις οποίες η Γη δέχεται τη λιγότερη ποσότητα ακτινοβολίας, η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας πέφτει και οι πάγοι καλύπτουν πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις στις πολικές περιοχές (εποχή των παγετώνων). Όταν ο πλανήτης δέχεται τη μεγαλύτερη ποσότητα ακτινοβολίας, η θερμοκρασία αυξάνεται και τα στρώματα πάγου λιώνουν, απελευθερώνοντας περισσότερο νερό στους ωκεανούς (μεσοπαγετώδης περίοδος).

Η τελευταία μεσοπαγετώδης περίοδος έληξε πριν από περίπου 120.000 χρόνια, σύμφωνα με τη NOAA, γεγονός που συνάδει με τη θεωρία των ερευνητών σχετικά με το μαγγρόβιο δάσος και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Ωστόσο, τα προηγούμενα μοντέλα δεν προέβλεπαν ότι η στάθμη της θάλασσας εκείνη την εποχή θα ήταν αρκετά υψηλή ώστε να καλύψει το δάσος- το οποίο σήμερα βρίσκεται 9 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η περιοχή που περιβάλλει το δάσος βρίσκεται τόσο χαμηλά που μια σχετικά μικρή αλλαγή στη στάθμη της θάλασσας μπορεί να προκαλέσει δραματικές επιπτώσεις στην ενδοχώρα, οπότε παρόλο που τα προηγούμενα μοντέλα υποτίμησαν ελάχιστα την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, υποτίμησαν μαζικά το πόσο μεγάλο μέρος της περιοχής θα είχε βυθιστεί, σύμφωνα με την ανακοίνωση.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη του τρόπου με τον οποίο η περιοχή μπορεί να επηρεαστεί από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή στο μέλλον. «Η μελέτη αυτών των προσαρμογών του παρελθόντος θα είναι πολύ σημαντική για να κατανοήσουμε καλύτερα τις μελλοντικές συνθήκες σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα», δήλωσε ο Αμπούρτο-Οροπέζα.

Οι ερευνητές περιέγραψαν το δάσος του ποταμού Σαν Πέντρο, ως ένα οικοσύστημα που έχει επιβιώσει από μια παλαιότερη χρονική περίοδο. Και δεν ήταν μόνο τα μαγγρόβια που κατάφεραν να επιβιώσουν – το ίδιο έκαναν και περίπου 100 άλλα είδη που ζούσαν μέσα ή κοντά στον αρχαίο ωκεανό, συμπεριλαμβανομένων ψαριών, χελωνών και φυτών, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

«Αυτή η ανακάλυψη είναι εξαιρετική», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Φελίπε Ζαπάτα, γενετιστής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες. «Όχι μόνο τα κόκκινα μαγκρόβια βρίσκονται εδώ με την προέλευσή τους τυπωμένη στο DNA τους, αλλά ολόκληρο το οικοσύστημα της παράκτιας λιμνοθάλασσας της τελευταίας μεσοπαγετώδους περιόδου έχει βρει καταφύγιο εδώ».

Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι για το πώς ακριβώς τα μαγκρόβια και τα είδη που ζουν ανάμεσά τους μπόρεσαν να προσαρμοστούν σε συνθήκες γλυκού νερού, ωστόσο άλλοι επιστήμονες μπορούν τώρα να διερευνήσουν αυτά τα ερωτήματα στην περιοχή. «Έχουμε ακόμη πολλά να ανακαλύψουμε για το πώς τα είδη σε αυτό το οικοσύστημα προσαρμόστηκαν σε όλες τις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες τα τελευταία 100.000 χρόνια», δήλωσε ο Αμπούρτο-Οροπέζα.

Ωστόσο, χωρίς καθεστώς προστασίας, το δάσος θα μπορούσε να κινδυνεύσει. Στη δεκαετία του 1970, ένα λανθασμένο σχέδιο ανάπτυξης οδήγησε μεγάλα τμήματα της περιοχής να πληγούν από την αποψίλωση των δασών και τα μαγγρόβια μόλις και μετά βίας απέφυγαν την καταστροφή.  Αλλά το δάσος εξακολουθεί να είναι πολύ ευάλωτο σε μια παρόμοια κατάσταση στο μέλλον.

«Ελπίζουμε τα αποτελέσματά μας να πείσουν την κυβέρνηση του Ταμπάσκο και την περιβαλλοντική διοίκηση του Μεξικού για την ανάγκη προστασίας αυτού του οικοσυστήματος», έγραψαν οι ερευνητές. «Η ιστορία των παγετωνικών κύκλων του Πλειστόκαινου είναι γραμμένη στο DNA των φυτών του και περιμένει τους επιστήμονες να την αποκρυπτογραφήσουν».

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στις 4 Οκτωβρίου στο περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences».

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος