Αλκοόλ και ανήλικοι: Ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που τείνει να γίνει κοινωνική μάστιγα

Ανησυχία προκαλεί η συχνότητα με την οποία καταγράφονται περιστατικά μέθης ανηλίκων σε διάφορες περιοχές της χώρας, με αρκετούς εφήβους να χρειάζονται άμεση ιατρική φροντίδα μετά από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ. Τα επαναλαμβανόμενα συμβάντα φέρνουν στο προσκήνιο –παρά το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει, αλλά ακυρώνεται στην πράξη- τόσο την εύκολη πρόσβαση που έχουν οι ανήλικοι σε αλκοολούχα ποτά, όσο και την επιτακτική και κατεπείγουσα ανάγκη εντατικοποίησης των ελέγχων και δράσεων πρόληψης και προστασίας των ανηλίκων.

Διαβάστε επίσης Ανησυχητική η σχέση ανηλίκων με το αλκοόλ στην Ελλάδα – Ένας στους τρεις 16χρονους πίνει πάνω από 5 ποτά σε ένα βράδυ

Παιδιά στο νοσοκομείο μετά από κατανάλωση αλκοόλ

Στην Κέρκυρα, το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, μια ανήλικη μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ύστερα από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ, το οποίο είχε προμηθευτεί μαζί με συνομήλικούς της από περίπτερο και στη συνέχεια από κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Η αστυνομία συνέλαβε τρία άτομα -την ιδιοκτήτρια του καταστήματος, καθώς και τον ιδιοκτήτη και έναν υπάλληλο του περιπτέρου- οι οποίοι κατηγορούνται για έκθεση και παραβάσεις της νομοθεσίας περί προστασίας ανηλίκων από το αλκοόλ.

Παρόμοια περιστατικά έχουν σημειωθεί το τελευταίο διάστημα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Ενδεικτικά, στον Βόλο, 13χρονη κατέρρευσε μετά από κατανάλωση αλκοόλ που προμηθεύτηκε από περίπτερο, στον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου 14χρονη ήπιε μεγάλη ποσότητα αλκοόλ σε εκδήλωση Πολιτιστικού Συλλόγου, στην Πάτρα, 17χρονη κατέρρευσε σε πάρτι στο σπίτι φίλης της, με τον πατέρα της οικοδέσποινας να συλλαμβάνεται για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου καθώς και στα Ιωάννινα, δύο ανήλικοι μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο σε κατάσταση οξείας μέθης, ενώ συνελήφθησαν γονείς και υπεύθυνοι καταστημάτων.

Αντίστοιχα, στον Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας, ανήλικο κορίτσι εντοπίστηκε σε κωματώδη κατάσταση έπειτα από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε πάρτι, με την αστυνομία να προχωρά στη σύλληψη πέντε διοργανωτών της εκδήλωσης.

Τα περιστατικά αυτά δεν αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά δείχνουν ένα ανησυχητικό φαινόμενο με σοβαρές συνέπειες που εξαπλώνεται. Οι αρχές καλούνται να εντείνουν τους ελέγχους και τις παρεμβάσεις ενημέρωσης, ώστε να περιοριστεί η πρόσβαση των ανηλίκων στο αλκοόλ και να προστατευθεί η σωματική και ψυχική τους υγεία. Ουσιαστικός είναι ο ρόλος των ιδιοκτητών bar ή των διοργανωτών εκδηλώσεων που θα πρέπει να εφαρμόσουν τον νόμο που απαγορεύει τη διάθεση αλκοολούχων ποτών σε ανήλικούς.

Ανησυχητικά στατιστικά για την πώληση αλκοόλ σε παιδιά

Αρκετές είναι οι συλλήψεις που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα σε διάφορες περιοχές της χώρας για πώληση ή διάθεση αλκοόλ σε ανηλίκους. Στα Ιωάννινα, στη Μεσσηνία, στην Πρέβεζα, στη Χίο, στην Κω, στη Λέσβο, στη Λήμνο και στη Σύρο, οι αστυνομικές αρχές προχώρησαν σε δεκάδες ελέγχους και σε συλλήψεις υπευθύνων καταστημάτων και διοργανωτών εκδηλώσεων, σχηματίζοντας δικογραφίες για παραβάσεις της νομοθεσίας περί προστασίας ανηλίκων από το αλκοόλ. Οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και χώρους διασκέδασης, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι παραβάτες κατηγορήθηκαν και για το αδίκημα της «έκθεσης» σε κίνδυνο.

Νέο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των ανηλίκων – Αυστηρές κυρώσεις για όσους διαθέτουν αλκοόλ σε ανηλίκους

Η αστυνομία έχει εντατικοποιήσει τους ελέγχους πώλησης αλκοόλ σε ανήλικους, ενώ σε κάθε περιστατικό προχωρά σε συλλήψεις και παραπομπές στη δικαιοσύνη.

Μέτρα όπως οι περιπολίες ήπιας αστυνόμευσης, η τηλεφωνική γραμμή «10201» και η εφαρμογή «SafeYouth» ενισχύουν το δίκτυο προστασίας των ανηλίκων. Με το νέο νόμο του Υπουργείου Υγείας, που ψηφίστηκε τον Ιούλιο και ενισχύει το πλαίσιο για καπνικά προϊόντα και αλκοόλ, ο ελεγκτικός ρόλος της Ελληνικής Αστυνομίας έγινε πιο ουσιαστικός.

Η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει ποινική ευθύνη για τον ανήλικο που καταναλώνει αλκοόλ, αλλά επιβάλλει αυστηρές κυρώσεις σε όσους το διαθέτουν. Η πώληση και διάθεση αλκοόλ σε άτομα κάτω των 18 ετών απαγορεύεται ρητά, ενώ οι υπεύθυνοι καταστημάτων, διοργανωτές εκδηλώσεων ή ακόμη και γονείς και κηδεμόνες που ανέχονται την κατανάλωση διώκονται για παραβάσεις της νομοθεσίας περί προστασίας ανηλίκων. Σε περιπτώσεις που η μέθη εκθέτει τον ανήλικο σε κίνδυνο ζωής ή υγείας, εφαρμόζεται και το αδίκημα της «έκθεσης», που μπορεί να επισύρει ποινές φυλάκισης. Παράλληλα, στις επιχειρήσεις που επιτρέπουν την κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους επιβάλλονται πρόστιμα και διοικητικά μέτρα, όπως αναστολή λειτουργίας.

Από την εφαρμογή του Νόμου (7 Ιουλίου 2025) έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2025:

• Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 24.162 έλεγχοι, εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα (99,4%) από την Ελληνική Αστυνομία.
• Καταγράφηκαν 144 παραβάσεις, οδηγώντας σε 112 συλλήψεις και 75 διοικητικά πρόστιμα.
• Η πιο συχνή παράβαση αφορά την πώληση ή διάθεση αλκοόλ σε ανηλίκους, με 74 δικογραφίες και 82 συλλήψεις — σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των παραβάσεων.
• Ακολουθούν οι παραβάσεις μη ανάρτησης πινακίδας απαγόρευσης (41 περιπτώσεις) και οι περιπτώσεις καπνού (9).
• Οι λιγότερες παραβάσεις αφορούν την απασχόληση ανηλίκων σε καταστήματα όπου απαγορεύεται (μόνο 1 πρόστιμο).
• Η εφαρμογή του νέου νόμου φαίνεται να έχει ενεργοποιήσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και να έχει οδηγήσει σε αυξημένες κυρώσεις, κυρίως για παραβάσεις που αφορούν αλκοολούχα προϊόντα — στοιχείο που αναδεικνύει τόσο την κοινωνική διάσταση του προβλήματος όσο και την ανάγκη για πιο συστηματική πρόληψη.

Προστασία ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ (Ν. 3730/2008 όπως τροπ. με Ν. 5216/2025)

Στατιστικά στοιχεία από 07/07/2025 έως 30/09/2025 (πηγή: ΕΛ.ΑΣ)

Είδος ελέγχου	Αριθμός
Έλεγχοι σε συνεργασία με άλλους φορείς	136
Έλεγχοι μόνο από αστυνομικές υπηρεσίες	24.026

Είδος παράβασης	Δικογραφίες / Υποθέσεις	Συλλήψεις	Διοικητικά πρόστιμα
Πώληση, προσφορά ή διάθεση προϊόντων καπνού σε ανηλίκους	9	9	3
Πώληση, προσφορά ή διάθεση αλκοόλ σε ανηλίκους	74	82	20
Είσοδος και παραμονή ανηλίκων σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ	15	13	6
Απασχόληση ανηλίκων σε καταστήματα όπου προβλέπεται σχετική απαγόρευση	0	0	1
Μη ανάρτηση πινακίδας στις εισόδους καταστημάτων και λοιπών σημείων πώλησης για απαγορεύσεις σχετικά με αλκοόλ και καπνό σε ανηλίκους	41	0	43
Λοιπές παραβάσεις σχετικά με την προστασία των ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ	5	8	2
Σύνολο	144	112	75

Ιδιαίτερα ανησυχητικά κρίνονται τα ευρήματα που σχετίζονται με την πρώιμη επαφή των ανηλίκων με το αλκοόλ, ένα φαινόμενο που φαίνεται να λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις ήδη από την πρώιμη εφηβική ηλικία.

Οι ειδικοί προειδοποιούν: Το αλκοόλ δεν είναι «αθώο» για τα παιδιά

Γονείς και εκπαιδευτικοί εκφράζουν ανησυχία για το φαινόμενο, ενώ γιατροί επισημαίνουν τους σοβαρούς κινδύνους της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ από παιδιά και εφήβους, όπως βλάβες στο νευρικό σύστημα, απώλεια αισθήσεων και ακόμη και κίνδυνο για τη ζωή τους.

Ιδιαίτερα ανησυχητικά κρίνονται τα ευρήματα που σχετίζονται με την πρώιμη επαφή των ανηλίκων με το αλκοόλ, ένα φαινόμενο που φαίνεται να λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις ήδη από την παιδική ηλικία.

Σύμφωνα με την τριετή έρευνα της Κοινωνικής Οργάνωσης Αλληλεγγύης «Βοήθεια για το Παιδί και τον Έφηβο – HELP», το 84,3% των μητέρων στη Λέσβο χαρακτηρίζει ως ιδιαίτερα ανησυχητική την πρώιμη επαφή των παιδιών τους με το τσιγάρο και το αλκοόλ, γεγονός που δείχνει ότι η κατανάλωση ή η δοκιμή ποτών εμφανίζεται πλέον σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Η μέθη ανηλίκων, αν και δεν αποτυπώνεται με ξεχωριστό ποσοτικό δείκτη, εντάσσεται στο πλαίσιο των εξαρτήσεων και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων που απειλούν τη νεανική ηλικία. Όπως επισημαίνεται στην ίδια έρευνα, τα υψηλά ποσοστά που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών, την παρεκκλίνουσα συμπεριφορά και τα φαινόμενα βίας αναδεικνύουν την ανάγκη για ενίσχυση των προληπτικών προγραμμάτων και την ενεργό συμμετοχή όλων των φορέων στην προστασία της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων. Τα αποτελέσματα παρουσίασε ο επιστημονικός διευθυντής της οργάνωσης, Δρ. Παναγιώτης Τσουκαρέλλης.

Ο ψυχίατρος Χρήστος Τσάμης, τονίζει πως η κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους αποτελεί ένα σοβαρό και συχνά υποτιμημένο πρόβλημα, με επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική τους υγεία.

Ο οργανισμός των παιδιών και των εφήβων δεν είναι έτοιμος να μεταβολίσει το αλκοόλ. Ο εγκέφαλος, που βρίσκεται ακόμα σε φάση ανάπτυξης, επηρεάζεται άμεσα, με αποτέλεσμα προβλήματα στη μνήμη, στη συγκέντρωση και στην ικανότητα λήψης αποφάσεων, επισημαίνει.

Όπως εξηγεί, ακόμη και μικρές ποσότητες μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια ελέγχου, ριψοκίνδυνη συμπεριφορά και σε αυξημένο κίνδυνο τροχαίων ή άλλων ατυχημάτων. Η μέθη σε ανήλικους δεν είναι απλώς ένα περιστατικό υπερβολής. Μπορεί να προκαλέσει οξεία δηλητηρίαση, υπογλυκαιμία ή ακόμη και αναπνευστική καταστολή, με απειλητικές συνέπειες για τη ζωή.

Ο γιατρός υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της πρόληψης και της ενημέρωσης επισημαίνοντας ότι χρειάζεται να μιλάμε ανοιχτά στα παιδιά για το αλκοόλ, να εξηγούμε τους κινδύνους χωρίς υπερβολές αλλά και χωρίς σιωπή. Η κατανάλωση αλκοόλ δεν πρέπει να παρουσιάζεται ως κάτι “φυσιολογικό” ή αθώο στις κοινωνικές συναναστροφές. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και η κοινωνία συνολικά έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών.

Κλείνοντας, τονίζει ότι η πρόληψη είναι πάντα πιο αποτελεσματική από την αντιμετώπιση: «Αν ένα παιδί φτάσει στο σημείο της μέθης, το σύστημα έχει ήδη αποτύχει να το προστατεύσει. Χρειάζεται έγκαιρη ενημέρωση, ουσιαστική επικοινωνία και κοινή γραμμή δράσης από όλους τους φορείς — οικογένεια, σχολείο και κοινότητα.

Ενημέρωση, όρια και συνεργασία – Το τρίπτυχο της πρόληψης

Ειδικοί υπογραμμίζουν ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με κατασταλτικά μέτρα. Χρειάζεται ενημέρωση των νέων για τις συνέπειες του αλκοόλ, ευαισθητοποίηση των γονέων και συνεργασία σχολείων και τοπικών φορέων για την ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης.

Η πρόληψη της χρήσης αλκοόλ από εφήβους αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες δράσης του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας «Πρόταση Ζωής», που λειτουργεί στο Βόλο, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Π.Α.Ε.

Όπως τονίζει η Ζωή Γώγου, ψυχολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου, στόχος μας είναι η σωστή ενημέρωση τόσο των εφήβων όσο και των γονέων τους, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος κατανάλωσης αλκοόλ και των συνεπειών που αυτή μπορεί να έχει, από μια απλή μέθη μέχρι ακόμη και τη δηλητηρίαση, την απώλεια αισθήσεων ή τον θάνατο.

Στο πλαίσιο αυτό, το Κέντρο υλοποιεί προληπτικές παρεμβάσεις σε σχολεία, με ενημερωτικές συναντήσεις σε μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων, όταν υπάρχει σχετικό αίτημα. Σκοπός είναι να ενδυναμώσουμε τα παιδιά, να καλλιεργήσουμε δεξιότητες ώστε να αναλάβουν την ευθύνη για την υγεία τους και να κάνουν συνειδητές επιλογές που θα προστατεύσουν την ασφάλειά τους, εξηγεί η κα. Γώγου.

Η εφηβεία, σημειώνει, είναι μια περίοδος έντονων αλλαγών – βιοσωματικών, γνωστικών και συναισθηματικών.  Οι έφηβοι αναζητούν την ταυτότητά τους, προσπαθούν να αυτονομηθούν από την οικογένεια και στρέφονται στην ομάδα των συνομηλίκων. Έτσι, συχνά δοκιμάζουν αλκοόλ για να ταιριάξουν με την παρέα ή για να βρουν αποδοχή, ενώ το κάνουν και ως απάντηση στο άγχος της ηλικίας.

Καθοριστικός παράγοντας είναι τα πρότυπα που δίνει η οικογένεια. Οι γονείς πρέπει να είναι ξεκάθαροι, να θέτουν όρια, αλλά και να επικοινωνούν ανοιχτά με τα παιδιά. Η έλλειψη ενημέρωσης, η ανοχή ή η εύκολη πρόσβαση στο αλκοόλ επιδεινώνουν την κατάσταση, υπογραμμίζει η επιστημονικά υπεύθυνη. Εξηγεί ακόμη ότι ο εγκέφαλος του εφήβου δεν έχει ολοκληρώσει την ανάπτυξή του, ενώ ο οργανισμός τους δεν μεταβολίζει το αλκοόλ όπως των ενηλίκων, γεγονός που πολλοί γονείς αγνοούν.

Η κα. Γώγου τονίζει τη σημασία των ομάδων γονέων που διοργανώνονται σε συνεργασία με σχολεία και συλλόγους γονέων, αλλά και την ανάγκη αυστηρότερου ελέγχου στην πώληση αλκοόλ σε ανηλίκους. Οι επαγγελματίες οφείλουν να δείχνουν υπεύθυνη στάση και να βάζουν πάνω από το κέρδος τη ζωή των παιδιών, καταλήγει.

Η ψυχολόγος κα Άννα Παπαγιάννη, πρώην επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης «Αριάδνη» στην Ηγουμενίτσα, επισημαίνει ότι το αλκοόλ αποτελεί εξαρτησιογόνο ουσία, όλες οι έρευνες που αφορούν τις εξαρτήσεις συμπεριλαμβάνουν τόσο το αλκοόλ όσο και την νικοτίνη.  Η κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους δεν είναι απλά «πειραματισμός», αλλά ένα ανησυχητικό φαινόμενο που συνδέεται με βαθύτερες ψυχολογικές και κοινωνικές αιτίες, όπως και όλες οι εξαρτησιογόνες ουσίες.

Πολλοί έφηβοι στρέφονται στο αλκοόλ αναζητώντας αποδοχή, χαλάρωση ή τρόπο διαφυγής από το άγχος και την πίεση της καθημερινότητας. Ωστόσο, η χρήση του σε αυτή την ηλικία μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ψυχολογική τους ανάπτυξη, τη συναισθηματική σταθερότητα και τη συμπεριφορά τους, τονίζει.

Όπως εξηγεί, η μέθη στους ανήλικους ενέχει διπλό κίνδυνο καθώς το αλκοόλ μειώνει τις αναστολές και ενισχύει την παρορμητικότητα, με αποτέλεσμα να οδηγεί σε επικίνδυνες αποφάσεις ή σε συμπεριφορές που οι ίδιοι αργότερα μετανιώνουν. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι η συχνή κατανάλωση σε νεαρή ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης, άγχους και εξαρτητικών συμπεριφορών στο μέλλον.

Η ψυχολόγος υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης μέσω επικοινωνίας και εκπαίδευσης, τόσο των ομάδων ενηλίκων οι οποίες υποστηρίζουν τους έφηβους, γονέων και εκπαιδευτικών, όσο και των ίδιων των εφήβων , προβάλλοντας έναν τρόπο ζωής μακριά από κάθε είδους εξάρτηση. Η καταστολή δεν αρκεί. Κάθε έφηβος έχει ανάγκη ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, όπου  θα νιώθει ότι μπορεί να εκφράσει τις απορίες, τις πιέσεις και τα συναισθήματά του.

Κλείνοντας, σημειώνει: «Η κατανάλωση αλκοόλ σε ανήλικους είναι ένδειξη ότι κάτι λείπει — υποστήριξη, κατανόηση ή αίσθηση ασφάλειας. Αν δεν καλυφθούν αυτές οι ανάγκες με υγιείς τρόπους, το παιδί θα τις αναζητήσει αλλού. Και εκεί αρχίζουν τα πραγματικά προβλήματα. Καθώς εξάρτηση είναι ζωή χωρίς νόημα…

Ρεπορτάζ: Ελένη Μανώλη – ΕΡΤ Βόλου, Βάσω Γκόρου – ΕΡΤ Ιωαννίνων, Δήμητρα Λαχουρή – ΕΡΤ Β. Αιγαίου