Σύνοδος κορυφής BRICS: Για πρώτη φορά απουσιάζει ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ – Τι σηματοδοτεί

Ξεκινά σήμερα στη Βραζιλία η σύνοδος κορυφής του συνασπισμού των BRICS, των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών, χωρίς όμως τον κορυφαίο ηγέτη του ισχυρότερου μέλους του. Για πρώτη φορά μετά από περισσότερο από μία δεκαετία διακυβέρνησης, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ – ο οποίος έχει καταστήσει τις χώρες BRICS κεντρικό στοιχείο της προσπάθειάς του να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων – δεν θα παραστεί στην ετήσια συνάντηση των ηγετών.

Η απουσία του Σι από τη διήμερη σύνοδο κορυφής στο Ρίο ντε Τζανέιρο έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για τις χώρες BRICS, οι οποίες οφείλουν το ακρωνύμιό τους στα πρώτα μέλη Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, και από το 2024 έχουν επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβουν την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αιθιοπία, την Ινδονησία και το Ιράν.

Ορισμένα μέλη της συμμαχίας βρίσκονται αντιμέτωπα με την προθεσμία της 9ης Ιουλίου για να διαπραγματευτούν τους αμερικανικούς δασμούς που πρόκειται να επιβάλει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ενώ όλα αντιμετωπίζουν την παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα που προκαλείται από την ανατροπή των αμερικανικών εμπορικών σχέσεων – θέτοντας την ομάδα υπό μεγαλύτερη πίεση για να δείξει αλληλεγγύη.

Ενδεχομένως η απουσία του Σι ερμηνευτεί από πολλούς ότι ο Κινέζος πρόεδρος χάνει μια σπουδαία ευκαιρία για να αναδείξει τη χώρα του ως έναν σταθερό εναλλακτικό ηγέτη έναντι των ΗΠΑ, την εικόνα δηλαδή που το Πεκίνο επιδιώκει εδώ και καιρό να προβάλει στον Παγκόσμιο Νότο.

Όμως η απόφαση του Κινέζου ηγέτη να μην παραστεί – στέλνοντας αντ’ αυτού τον δεύτερο σε τάξη μέλος της Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, Λι Τσιάνγκ – δεν σημαίνει ότι το Πεκίνο έχει υποβαθμίσει τη σημασία που αποδίδει στις χώρες BRICS ή ότι είναι λιγότερο σημαντικές για την προσπάθεια του Πεκίνου να δημιουργήσει συμμαχίες ώστε να αντισταθμίσει τη δυτική ισχύ, λένε πολλοί παρατηρητές.

«Οι BRICS αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της προσπάθειας του Πεκίνου να διασφαλίσει ότι δεν θα περιοριστεί από τους συμμάχους των ΗΠΑ», σημειώνει ο Τσονγκ Χα Γιαν, αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης και η απουσία του Σι από τη σύνοδο κορυφής μπορεί να εντάσσεται στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης των σχέσεων με τον Αμερικανό πρόεδρο, καθορίζοντας ως «μεγαλύτερη προτεραιότητα» την καθοδήγηση της εγχώριας οικονομίας της Κίνας. Το Πεκίνο μπορεί επίσης να έχει χαμηλές προσδοκίες για σημαντική πρόοδο κατά φετινή σύνοδο κορυφής, πρόσθεσε ο Τσονγκ.

Απόντες και παρόντες

Ο Σι δεν είναι ο μόνος αρχηγός κράτους που αναμένεται να απουσιάζει στο Ρίο. Ο στενότερος σύμμαχος του Κινέζου ηγέτη στην ομάδα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, θα παραστεί μέσω βιντεοκλήσης , για τον ίδιο λόγο που συμμετείχε επίσης εξ αποστάσεως στη συνάντηση των BRICS το 2023 στη Νότια Αφρική: το ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Η Βραζιλία, όπως και η Νότια Αφρική, έχει υπογράψει για την αποδοχή της δικαιοδοσίας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και κατά συνέπεια θα ήταν υποχρεωμένη να συλλάβει τον Πούτιν, που κατηγορείται από το Διεθνές Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.

Η απουσία από τη σύνοδο των δύο ισχυρότερων προσωπικοτήτων με μεγάλη παγκόσμια επιρροή, αφήνει άφθονο χώρο στον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος θα επισκεφθεί τη Βραζιλία τόσο για τη σύνοδο κορυφής όσο και για επίσημη επίσκεψη. Αναμένεται επίσης να παραστεί ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα.

Απομακρύνεται η αποδολαριοποίηση;

Με την ιδρυτική διακήρυξη να υπογράφεται το 2009 από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα – και ένα χρόνο αργότερα από τη Νότια Αφρική – ο οικονομικός συνασπισμός των BRICS θεωρείται περίπου ως η απάντηση του Παγκόσμιου Νότου στην Ομάδα των Επτά (G7) των μεγάλων ανεπτυγμένων οικονομιών, ασκώντας πίεση για ένα περισσότερο «πολυπολικό κόσμο», με πιο κατανεμημένη την εξουσία, καθώς το Πεκίνο και η Μόσχα επιδιώκουν να ενισχύσουν τη διεθνή τους επιρροή.

Όμως πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η σύνθεση των BRICS – ένα μείγμα χωρών με εντελώς διαφορετικά πολιτικά και οικονομικά συστήματα, και με τριβές πολλές φορές μεταξύ τους – καθώς και η πρόσφατη επέκτασή τους, μπορούν να καταστήσουν την ομάδα πολύ δυσκίνητη για να είναι αποτελεσματική.

Οι προσπάθειες της ανομοιογενούς ομάδας να μιλήσει με μία φωνή, διακριτή από αυτή της Δύσης, συχνά καταλήγουν σε αντίθετες απόψεις. Μια δήλωση τον περασμένο μήνα εξέφρασε «σοβαρή ανησυχία» για τις στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον του Ιράν, μέλους των BRICS, χωρίς όμως να κατονομάζει συγκεκριμένα τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ, τις δύο χώρες που πραγματοποίησαν τις επιθέσεις.

Σε αυτό το κλίμα, αυτό που είναι απίθανο να βρεθεί στο τραπέζι των διαβουλεύσεων ο φιλόδοξος στόχος ενός «νομίσματος BRICS» – μια ιδέα που πρότεινε ο Λούλα το 2023 και η οποία προκάλεσε την οργή του Τραμπ, που απείλησε να επιβάλει δασμούς 100% σε «φαινομενικά εχθρικές χώρες» αν υποστήριζαν ένα νόμισμα BRICS ή υποστήριζαν ένα άλλο νόμισμα για να αντικαταστήσει «το ισχυρό δολάριο των ΗΠΑ».

Καθώς οι BRICS συνέρχονται στο Ρίο, οι παρατηρητές ασφαλώς θα στρέψουν την προσοχή τους στο κατά πόσο ένθερμα οι ηγέτες της ομάδας θα υποστηρίξουν την προώθηση της χρήσης των εθνικών νομισμάτων σε μια παγκόσμια συγκυρία όπου η οικονομική επιρροή των ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι μεγάλη.

Πηγή: CNN