Μια ανώμαλη διαδρομή με αεροπλάνο για 10 επιβάτες από την πόλη Μπελίζ σας μεταφέρει πάνω από καταπράσινες ζούγκλες, απόκρημνες βουνοκορφές και περνάει κατά μήκος της ζωντανής Καραϊβικής Θάλασσας, διάσπαρτης με παραδεισένιες ατόλες, προτού προσγειωθείτε σε ένα αεροδρόμιο με μία μόνο λωρίδα, μια κόκκινη σκονισμένη κηλίδα ανάμεσα σε πυκνές δεντροστοιχίες.
Πρόκειται για το αεροδρόμιο της Πούντα Γκόρντα, της νοτιότερης πόλης του Μπελίζ, με πληθυσμό 5.000 κατοίκους.
Είναι απομακρυσμένη, αλλά είναι μια πολυσύχναστη μητρόπολη σε σύγκριση με τη Σάντα Κρουζ, έναν οικισμό των Μάγια που βρίσκεται 50 λεπτά με τα πόδια στην ενδοχώρα. Η υγρασία σας καλωσορίζει σαν μια ζεστή αγκαλιά, και η πολύβουη άγρια ζωή της ζούγκλας παρέχει μια επαναλαμβανόμενη μουσική υπόκρουση από κελαηδίσματα πουλιών, ουρλιαχτά πιθήκων και περιστασιακό βρυχηθμό.
Εδώ, κρυμμένοι στην ασφάλεια της ζούγκλας, ζουν οι Μοπάν Μάγια. Ενδημούν στο Μπελίζ και τη Γουατεμάλα, οι Μοπάν είναι μία από τις 28 υποεθνικές ομάδες των Μάγια. Περίπου 10.000 άνθρωποι στο Μπελίζ ταυτίζονται ως Μοπάν, αποτελώντας λιγότερο από το 3% του πληθυσμού της χώρας. Έτσι, ο πολιτισμός προστατεύεται στενά από τους ανθρώπους του.
Το Μπελίζ ήταν η πατρίδα μερικών από τους πρώτους οικισμούς των Μάγια και οι Μάγια σήμερα αποτελούν περίπου το 11% του πληθυσμού της χώρας.
Η πρόσβαση στη Σάντα Κρουζ γίνεται μέσω ενός κακοτράχαλου, μη ασφαλτοστρωμένου δρόμου που περνά μέσα από βουνά για να καταλήξει σε μια μικρή κοιλάδα. Εδώ, οι στενά δεμένες κοινότητες που ζουν σε κατοικίες με ψάθινη στέγη καλλιεργούν καλαμπόκι, πατάτες και κακάο.
Είναι ένας τρόπος ζωής που έχει παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτος εδώ και αιώνες, εν μέρει από επιλογή και εν μέρει από τις περιστάσεις. Η ίδια η ύπαρξή τους περιστρέφεται γύρω από την καθημερινή επικοινωνία με τη φύση, ενώ η καθημερινότητά τους εξαρτάται από τις εποχές.
Εξισορρόπηση της μεταβολής με την παράδοση
«Ζούμε σε αρμονία με τη Γη, τον ήλιο, τη βροχή», εξηγεί ο Jose Mes, ένας από τους ηγέτες της κοινότητας της Santa Cruz. 
Ξυπνάει με το κράξιμο του κόκορα της οικογένειας και οι μέρες του εξαρτώνται από το τι πρέπει να γίνει εκείνη τη στιγμή. Ίσως βοηθάει έναν γείτονα να ξανακάνει την οροφή του, να μαζεύει αραβόσιτο ή να φυτεύει σπόρους για το φθινόπωρο. Ο τρόπος της ζωής τους καθορίζεται από τη γη και τον ουρανό, πράγμα που μπορεί να είναι και ευλογία και κατάρα, ιδίως τώρα που επιβιώνουν σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από την τεχνολογία.
Παρά ταύτα, η μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος στην απομακρυσμένη περιοχή ήταν χρονοβόρα. Το χωριό, όπως και πολλά άλλα κοντινά, βρίσκεται μακριά από το εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, καθιστώντας την ηλεκτροδότηση των κοινοτήτων τους από υλικοτεχνική άποψη δύσκολη και δαπανηρή. «Έχουμε ηλιακούς θερμοσίφωνες σε μερικά από τα σπίτια», λέει ο Mes, «αλλά αυτό είναι σπάνιο».
Η ηλεκτρική ενέργεια συνοδεύεται από τις δικές της προκλήσεις.
Ο Jose Mes εξηγεί πώς χρησιμοποιούνται τα φυτά για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες.
«Ο τρόπος της ζωής μας εδώ είναι πολύ προστατευμένος από τον υπόλοιπο κόσμο», λέει ο Mes. «Έπρεπε να αγωνιστούμε σκληρά για να προστατεύσουμε τη γη και τα σπίτια μας εδώ, και καθώς ο κόσμος αλλάζει ραγδαία, γίνεται ακόμα πιο δύσκολο να το κάνουμε».
Η μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας στο χωριό θα κάνει αναμφίβολα τη ζωή τους ευκολότερη, αλλά με τη σειρά της θα μπορούσε να απειλήσει τις παραδόσεις τους.
Στο σπίτι τους ο Mes και η σύζυγος του, έκαναν μια μεγάλη κυκλική κατασκευή που καλύπτεται από μια πλεγμένη με καλάμια στέγη. Η γυναίκα του προσέχει μια μικρή φωτιά ενώ κόβει κομμάτια στο μέγεθος της παλάμης της από μια μεγάλη μπάλα λευκής ζύμης αραβοσίτου. Χρησιμοποιεί επιδέξια τη άκρη του χεριού της για να φτιάξει τη ζύμη σε τορτίγια, εναλλάσσοντας τις άκρες των δαχτύλων της για να τελειοποιήσει το σχήμα.
Ο Mes ανοίγει το σπίτι του στους τουρίστες, πράγμα που κάνει με προσεκτικό σχεδιασμό και τη βοήθεια του Bruno Kuppinger, ενός Γερμανού ξεναγού που εργάζεται στο Μπελίζ εδώ και 25 χρόνια που μπορεί να τους δώσει μια ευκαιρία να γνωρίσουν την καθημερινή ζωή της κοινότητάς του.
Οι επισκέπτες καλούνται να σηκώσουν το απίστευτα βαρύ γουδί για να αλέσουν το καλαμπόκι, να το διαμορφώσουν σε ζύμη και να δοκιμάσουν το χέρι τους στο φτιάξιμο των τορτίγιας, μια εκπληκτικά περίπλοκη εργασία για τα ανεκπαίδευτα δάχτυλα. Ο Mes προσελκύει τους επισκέπτες του σε μια γαστρονομική εξερεύνηση όλων όσων καλλιεργεί: κακάο, φασόλια, πιπεριές τσίλι, για να αναφέρουμε μερικά – όλα αγνά, ακατέργαστα και απευθείας από τη γη.
Φόβοι για τον άναρχο τουρισμό
Ο Mes και η οικογένειά του επωφελούνται από το να φέρνουν τουρίστες στα σπίτια τους, αλλά γνωρίζουν και τις παγίδες.
Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει περίπου το 41% του ΑΕΠ του Μπελίζ, και γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας να αναπτύσσεται με σύνεση και σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες.
«Δεν είμαστε σίγουροι ότι θα προστατευτούμε από την κυβέρνηση αν αυτό ξαφνικά γίνει ένας μεγάλος τουριστικός προορισμός, όπως έχει συμβεί σε άλλες περιοχές του Μπελίζ», προσθέτει ο Mes.
Είμαι λίγο ανήσυχος
Ο Bruno Kuppinger, ο οποίος εργάζεται με τον Mes, έχει αναπτύξει σχέσεις με τις κοινότητες των Μάγια.
«Σκέφτομαι ρεαλιστικά ότι τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί μέσα στα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια», λέει ο Kuppinger. «Τα χωριά των Μάγια οπωσδήποτε χρειάζονται κάποιου είδους προστασία».
«Ανησυχώ λίγο ότι το Τολέδο μπορεί να γίνει ο επόμενος ανερχόμενος προορισμός και δεν θα υπάρχει η προστασία που θα εμποδίζει τον οποιονδήποτε να επισκέπτεται τα χωριά».
Ο Bruno είναι κατηγορηματικός ότι η κυβέρνηση θα συνεργαστεί στενά με τις κοινότητες για διαβουλεύσεις σχετικά με οποιαδήποτε επέκταση και ότι το ενδελεχές πρόγραμμα εκπαίδευσης ξεναγών της χώρας θα διασφαλίσει ότι ο μαζικός τουρισμός στα χωριά των Μάγια θα παραμείνει περιορισμένος.
«Πιστεύουμε ότι διαθέτουμε αρκετούς αξιόλογους ξεναγούς για να καθοδηγήσουν εκδρομές σε αυτές τις κοινότητες των Μάγια», προσθέτει ο Bruno.
«Η υποδομή που θα χρειαστεί για να πάνε εκατοντάδες ή χιλιάδες άνθρωποι σε αυτή την περιοχή απλώς δεν υπάρχει. Έτσι, λόγω της φύσης της έλλειψης υποδομών, δεν πρόκειται να δείτε αυτό το επίπεδο τουριστικής δραστηριότητας σε αυτές τις κοινότητες, όπως η Σάντα Κρουζ».
Η ενασχόληση των επισκεπτών με τον τρόπο ζωής των Μάγια βοηθά στη διατήρηση των δικών τους παραδόσεων, αλλά είναι μια λεπτή ισορροπία απέναντι στην απειλή του υπερτουρισμού. Είναι μια ιστορία που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο.
«Κινούμαστε περισσότερο προς τον σύγχρονο κόσμο, επειδή ο τρόπος ζωής μας είναι τόσο δύσκολο να διατηρηθεί στην εποχή που ζούμε», λέει ο Mes. «Θα θέλαμε όμως να μπορούμε να διαχειριζόμαστε τη συμμετοχή μας στον έξω κόσμο και να μην έχουμε ξένους να έρχονται σε εμάς χωρίς την άδειά μας».
Αν το χειριστούμε με λεπτότητα και ευαισθησία, ωστόσο, η επιχείρηση του τουρισμού θα μπορούσε να προσφέρει ένα βιώσιμο μέλλον για τη Σάντα Κρουζ.
Ο Mes απολαμβάνει την ευκαιρία να μοιραστεί τις παραδόσεις και τις γνώσεις των ιθαγενών του με τους ξένους – και μαθαίνει και ο ίδιος από τους τουρίστες. «Δεν είμαι ενάντια στους ανθρώπους που επισκέπτονται το χωριό μας, απολαμβάνω τις συζητήσεις και τις επαφές».
«Είναι μια καλή ευκαιρία να μάθουν για τον τρόπο ζωής μας και ίσως μπορούν να πάρουν κάτι μαζί τους στο σπίτι. Και φυσικά, μαθαίνουμε και από τους τουρίστες».
Πηγή: cnn.com/travel/article/belize-maya-village
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος