Στις 16 Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια μικρή αύξηση στον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034, από περίπου 1,1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) που είναι σήμερα σε 1,26%.
Αυτό είναι σαφώς ανεπαρκές δεδομένων των σημαντικών κενών που παρουσιάζονται στις ευρωπαϊκές δαπάνες, διαπιστώνει η έγκυρη δεξαμενή σκέψης για οικονομικά θέματα Bruegel. Μόλις πριν ένα χρόνο, η έκθεση του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι, η οποία υποτίθεται ότι θα καθοδηγούσε τη σκέψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εντόπισε ένα έλλειμμα επενδύσεων 4%-5% του ΑΕΠ (αν και χωρίς να διευκρινίζει τον ρόλο των δημόσιων έναντι των ιδιωτικών δαπανών ή το μερίδιο του προϋπολογισμού της ΕΕ). Η πρόταση της Επιτροπής – ένα επιπλέον περίπου 0,15% του ΑΕΕ – είναι επομένως πολύ ανεπαρκής.
Δυσφορία για την αύξηση δαπανών
Η αντίσταση αρκετών κυβερνήσεων της ΕΕ ακόμη και σε αυτή τη μικρή αύξηση είναι εκπληκτική, δεδομένου ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει αυξανόμενες ανάγκες δαπανών, ότι ένα μεγάλο μέρος της αύξησης θα διατεθεί για την αποπληρωμή του χρέους ανάκαμψης από την πανδημία – περιορίζοντας έτσι τα κεφάλαια για νέες πρωτοβουλίες – και ότι η προτεινόμενη αύξηση μόλις που θα γινόταν αντιληπτή από την άποψη των εθνικών δημόσιων δαπανών, καθώς οι δημόσιες αρχές της ΕΕ συνήθως δαπανούν πάνω από το 40% του ΑΕΠ.
Πιο ελπιδοφόρα είναι η προτεινόμενη μετατόπιση των δαπανών. Οι πιστώσεις για τις γεωργικές πολιτικές και τις πολιτικές συνοχής θα συρρικνωθούν σε σχετικούς όρους, ενώ η ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας, της εκπαίδευσης και των διασυνοριακών υποδομών, θα δει σημαντικές αυξήσεις στις δαπάνες της ΕΕ. Η συνδεσιμότητα στους τομείς της άμυνας και της ενέργειας θα λάβουν επίσης περισσότερη χρηματοδότηση, όπως και η «παγκόσμια δράση» (εξωτερικές δαπάνες). Αυτές οι αλλαγές κρίνονται θετικές, όμως φαίνεται ότι δεν είναι αρκετές.
Σύμφωνα με το ίδρυμα Bruegel, οι άμεσες επιδοτήσεις εισοδήματος για τους αγρότες δεν έχουν σαφή ευρωπαϊκή δικαιολόγηση. Οι πληρωμές δεν θα υποστηρίξουν την επισιτιστική ασφάλεια, αλλά χρησιμεύουν κυρίως ως κοινωνική πολιτική. Επίσης, οι τρέχουσες γεωργικές πρακτικές βλάπτουν το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας – ένα ζήτημα που αγνοεί η πρόταση. Ενώ η κατάργηση των γεωργικών επιδοτήσεων μπορεί να είναι πολιτικά αδύνατη, θα πρέπει να μεταφερθούν σε εθνικούς προϋπολογισμούς με εναρμονισμένα κριτήρια για τη διατήρηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Αυτό θα απελευθέρωνε πόρους της ΕΕ για περιοχές με πραγματική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.
Υπάρχει ισχυρότερη δικαιολογία για τη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής σε επίπεδο ΕΕ. Καθώς οι φτωχότερες ανατολικές χώρες της ΕΕ έχουν μειώσει το χάσμα με τις πλουσιότερες δυτικές χώρες, κάποια μείωση θα ήταν λογική.
Το μελλοντικό πλαίσιο για τη γεωργική πολιτική και την πολιτική συνοχής θα βασίζεται σε νέα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης. Αυτός ο σχεδιασμός θα μπορούσε να βελτιώσει τη στρατηγική σκέψη, αλλά η εμπειρία με τα σχέδια ανάκαμψης από την πανδημία υποδηλώνει προσοχή: τα σχέδια ανάκαμψης ήταν δύσκολο να συγκριθούν και έδιναν προτεραιότητα στην εκταμίευση των κεφαλαίων έναντι των αποτελεσμάτων. Ο ρόλος της Επιτροπής στον σχεδιασμό και την αξιολόγησή τους, ενώ παράλληλα αξιολογούσε τις συνολικές επιπτώσεις του μηχανισμού ανάκαμψης από την πανδημία, δημιούργησε συγκρούσεις συμφερόντων. Αυτός ο κίνδυνος θα μπορούσε να μεταφερθεί στα νέα σχέδια εταιρικής σχέσης. Επιπλέον, τέτοια σχέδια θα μπορούσαν να συνεπάγονται συγκεντρωτικές τάσεις, περιορίζοντας τους ρόλους των περιφερειακών και τοπικών ενδιαφερόμενων μερών.
Οι προτεινόμενες αυξήσεις στις δαπάνες ανταγωνιστικότητας και άμυνας, καθώς και μια σημαντική αύξηση της χρηματοδότησης για τις ενεργειακές διασυνδέσεις, πιθανώς είναι τα λιγότερο αμφιλεγόμενα στοιχεία της πρότασης της Επιτροπής. Το πραγματικό ζήτημα εδώ είναι ότι τα σχέδια δαπανών δεν είναι αρκετά φιλόδοξα. Οι παγκόσμιες δαπάνες για δράση στο εξωτερικό θα πρέπει επίσης να αυξηθούν περαιτέρω.
Τα έσοδα
Από την πλευρά των εσόδων, οι περισσότερες από τις προτάσεις της Επιτροπής είναι λογικές. Για την άντληση κεφαλαίων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, θα επιβληθούν νέοι φόροι στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (υποστηρίζοντας τον πολιτικό στόχο της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές), στον καπνό (ενθάρρυνση υγιεινότερων τρόπων ζωής) και στα μη συλλεγόμενα ηλεκτρονικά απόβλητα (προστασία του περιβάλλοντος). Ωστόσο, αυτά τα έσοδα θα χρηματοδοτηθούν επίσης από τους εθνικούς προϋπολογισμούς και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αντίσταση.
Εν τω μεταξύ, μια πρόταση για ετήσιο εφάπαξ τέλος στις μεγάλες εταιρείες είναι αμφιλεγόμενη, επειδή θα επιβάλει άνισα βάρη ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας και τα περιθώρια κέρδους. Αυτός ο φόρος εταιρειών φαίνεται ότι θα αντικαταστήσει προηγούμενες ιδέες για ψηφιακό φόρο – πιθανώς λόγω της πίεσης από τις ΗΠΑ.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτείται ήδη εν μέρει από τελωνειακούς δασμούς. Η πρόταση για μείωση από 25% σε 10% του μεριδίου των τελωνειακών δασμών που παρακρατούνται από τις χώρες της ΕΕ είναι απολύτως δικαιολογημένη. Ωστόσο, ως τελωνειακή ένωση, η ΕΕ θα πρέπει να επωφελείται πλήρως από τα εμπορικά της έσοδα, με μόνο ένα μέτριο τέλος είσπραξης (ίσως 2%) να παρακρατείται σε εθνικό επίπεδο.
Εξίσου ευπρόσδεκτη είναι η προτεινόμενη κατάργηση των επιστροφών από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, οι οποίες από τη δεκαετία του 1980 έχουν εξελιχθεί σε πολύπλοκες, αδιαφανείς ρυθμίσεις που καθιστούν τις εισφορές φθίνουσες, με τις πλουσιότερες χώρες να καταβάλλουν μικρότερα μερίδια του ΑΕΠ τους από τις φτωχότερες χώρες.
Τέλος, η Επιτροπή προτείνει ορισμένα μέσα εκτός του τακτικού επταετούς προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένου ενός ταμείου έκτακτης ανάγκης και μιας διευκόλυνσης για την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ουκρανία, αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς.
Παρά τα θετικά σημεία, το σχέδιο δεν ανταποκρίνεται σε όσα χρειάζεται η Ευρώπη για να αντιμετωπίσει τις στρατηγικές προκλήσεις. Αφήνει επίσης ορισμένες προκλήσεις σε σχέση με την απώλεια βιοποικιλότητας και τη μέτρηση της απόδοσης ανεκπλήρωτες. Η περιορισμένη φιλοδοξία μπορεί να αντικατοπτρίζει την ανησυχία της Επιτροπής ότι οι χώρες της ΕΕ θα απέρριπταν κατηγορηματικά μια πιο τολμηρή πρόταση. Κάποιος μπορεί μόνο να ελπίζει ότι η τελική συμφωνία δεν θα την αποδυναμώσει περαιτέρω και ότι οι λεπτομέρειες θα διευκρινιστούν με τρόπο που να ανταποκρίνεται πραγματικά στις στρατηγικές ανάγκες της Ευρώπης.
Πηγή: Bruegel
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος