«Πρόκληση» για τον Ζελένσκι η απομάκρυνση Γερμάκ: «Σαν να του κόβουν το δεξί του χέρι»

Το πολιτικό σύστημα στην Ουκρανία αναδιαμορφώνεται και σύμφωνα με κάποιους ειδικούς προετοιμάζεται για μια «μικρή επανάσταση», καθώς ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αναγκάζεται να χάσει τον στενότερό του σύμβουλο και τον πιο πιστό του συνεργάτη, τον Άντριι Γερμάκ ο οποίος παραιτήθηκε την Παρασκευή μετά την έρευνα που έγινε στο διαμέρισμά του στο πλαίσιο της μεγάλης έρευνας για το σκάνδαλο διαφθοράς, το οποίο έχει προκαλέσει τριγμούς στα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια.

Η παραίτηση του Γερμάκ θα μπορούσε να έχει τεράστιες συνέπειες τόσο στις τάξεις της ουκρανικής κυβέρνησης, όσο και για τη διαπραγματευτική θέση της Ουκρανίας στις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, καθώς ο επικεφαλής του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας, είχε υπηρετήσει ως επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας στις ειρηνευτικές συνομιλίες με τον Λευκό Οίκο.

«Είναι μια μίνι-επανάσταση στο πολιτικό σύστημα και στο σύστημα διακυβέρνησης», δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Βολόντιμιρ Φεσένκο, με έδρα το Κίεβο στον Guardian. «Ο Γερμάκ ήταν το βασικό στοιχείο στο σύστημα εξουσίας που είχε οικοδομήσει ο Ζελένσκι», προσέθεσε.

«Η παραίτηση του Γερμάκ για τον Ζελένσκι είναι σχεδόν σαν να του κόβουν το δεξί χέρι», δήλωσε επίσης ο Φεσένκο στην Washington Post. «Είναι εξαιρετικά οδυνηρό — σωματικά και ψυχολογικά. Θα δημιουργηθεί ένα ψυχολογικό κενό γύρω από τον Ζελένσκι. Ο Γερμάκ ήταν πάντα δίπλα του», προσέθεσε, ωστόσο εκτίμησε ότι «ο Ζελένσκι είναι προσαρμοστικός. Μαθαίνει γρήγορα. Δεν νομίζω ότι είναι καταστροφή, αλλά είναι μία σοβαρή πρόκληση».

«Για τον Ζελένσκι, θα ήταν μια δύσκολη απόφαση, κατανοούσε την πολιτική ανάγκη, αλλά ήταν ψυχολογικά εξαρτημένος από τον Γερμάκ», δήλωσε ο Φεσένκο, ο οποίος υποθέτει ότι η παραίτηση του Γερμάκ ήταν δική του απόφαση και όχι εντολή του Ζελένσκι. «Νομίζω ότι ο Γερμάκ κατάλαβε ότι αν πέσει, θα πάρει μαζί του και τον Ζελένσκι, και αποφάσισε να θυσιαστεί για να σώσει τον Ζελένσκι», προσέθεσε.

Η άνοδος και η πτώση του Γερμάκ

Ο Άντριι Γερμάκ, πρώην δικηγόρος που ειδικευόταν σε ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων, έγινε παραγωγός ταινιών Β’ κατηγορίας και στη συνέχεια δικηγόρος της εταιρείας παραγωγής του Ζελένσκι, όταν ο Ουκρανός πρόεδρος ήταν ακόμα ηθοποιός. Όταν ο φίλος και συνεργάτης του κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2019, ο Γερμάκ τον ακολούθησε στην πολιτική, πρώτα ως σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής και, ένα χρόνο αργότερα, ως επικεφαλής του γραφείου του του.

Ο Γερμάκ φάνηκε να είναι «ανέγγιχτος» καθώς πλησίαζε όλο και περισσότερο τον πρόεδρο κατά τη διάρκεια του πολέμου. Διηύθυνε τα πιο ευαίσθητα θέματα της εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας, μιλώντας τακτικά με συμβούλους εθνικής ασφάλειας από συμμαχικές χώρες και ήταν υπεύθυνος της ομάδας που εργάζονταν για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Ήταν επίσης ο κύριος πολιτικός σύμβουλος του Ζελένσκι, δίνοντας συχνά εντολές στους υπουργούς και θεωρούνταν ευρέως ως η προσωποποίηση της βούλησης του προέδρου. Ο Γερμάκ μάλιστα ήταν αυτός που ταξίδεψε στο Λονδίνο για να συναντήσει τον πρώην διοικητή του στρατού Βαλέρι Ζαλουζνί, ο οποίος θεωρείται ευρέως ως ο πιο απειλητικός πολιτικός αντίπαλος του Ζελένσκι, και έπεισε τον Ζαλουζνί να ενταχθεί στην ομάδα του Ζελένσκι.

Λίγοι στην ουκρανική ελίτ συμπαθούσαν τον Γερμάκ, αλλά πολλοί εξέφραζαν με δισταγμό τον θαυμασμό τους για την εργασιακή του ηθική και τις ίντριγκες του, στις οποίες ήταν αδίστακτος. Κάποιοι θεωρούσαν ότι το επίπεδο ελέγχου, ασυνήθιστο σε μία δημοκρατία, δικαιολογούνταν από τις συνθήκες του πολέμου. Θεωρούνταν ένας σκληρός και αυταρχικός πολιτικός παράγοντας, σε σημείο που πολιτικοί της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφοι τον κατηγόρησαν για καταπίεση και κατάχρηση εξουσίας. Επιπλέον, ο χαρακτήρας που είχε δημιουργήσει, είχε σαν αποτέλεσμα να θεωρείται ως ένας μισητός χαρακτήρας που συχνά βοηθούσε στην προστασία του Ζελένσκι.

Ακόμα και όταν το διαμέρισμα του Γερμάκ ερευνήθηκε την Παρασκευή, λίγοι περίμεναν ότι αυτό θα τον έβγαζε από το αξίωμά του, καθώς είχε διαμορφωθεί η γενική αντίληψη ότι ο Ζελένσκι δεν ήταν πιθανό να «θυσιάσει» τον πιο έμπιστο βοηθό του με οποιοδήποτε κόστος.

Η απομάκρυνση του μακροχρόνιου δεξιού χεριού του Ζελένσκι ανοίγει ένα παράθυρο για μία καθυστερημένη πολιτική αναδιοργάνωση, αλλά αφήνει τον Ζελένσκι χωρίς μια προσωπικότητα που θα επιβάλλει πειθαρχία στην ανταγωνιστική πολιτική σκηνή της Ουκρανίας, καθώς η Ρωσία αναζητά πάντα ευκαιρίες για να εκμεταλλευτεί. Πριν από την απομάκρυνση του κορυφαίου βοηθού του, το πολιτικό σύστημα υπό τον Ζελένσκι είχε γίνει γνωστό στην Ουκρανία ως Yermakshchina (η εποχή του Γερμάκ), καθώς ήταν αυτός που επέλεγε στελέχη γύρω από τον πρόεδρο.

Ένας από αυτούς που κατάφερε να αντισταθεί είναι ο μακροχρόνιος επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών Κιρίλο Μπουντάνοφ, ο οποίος διατήρησε τη θέση του παρά τις αρκετές προσπάθειες του Γερμάκ να τον απολύσει. Άλλοι που έπεσαν θύματα του Γερμάκ ή θεωρήθηκαν ότι γίνονταν πολύ δημοφιλείς απομακρύνθηκαν με ταχείς διαδικασίες.

Ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει τώρα ερωτήματα σχετικά με το πώς, χωρίς την παρουσία του Γερμάκ, θα διατηρήσει τον έλεγχο του κόμματός του και των υπουργείων της κυβέρνησης. Με τον Γερμάκ να μην είναι πλέον παρών για να ελέγχει την εσωτερική πολιτική, να περιορίζει τις διαμάχες για την εξουσία εντός του στρατού και να επιβλέπει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, ο πολιτικός έλεγχος του Ζελένσκι ενδέχεται να αποδυναμωθεί, σύμφωνα με αναλυτές.

Όπως πάντα μετά την πτώση ενός ισχυρού πολιτικού προσώπου, η περίοδος αναπροσαρμογής μπορεί να γίνει χαοτική. Μερικοί από τους πιστούς οπαδούς του Γερμάκ θα φοβούνται τώρα για τις θέσεις τους, ενώ πολλοί άλλοι στην ελίτ θα ελπίζουν να αποκτήσουν πιο άμεση πρόσβαση στον πρόεδρο.

«Ο Γερμάκ ήλεγχε όχι μόνο τις επαφές του προέδρου με τον έξω κόσμο, αλλά και τις πληροφορίες που έφταναν στον πρόεδρο», δήλωσε η Ολένα Προκοπένκο, ανώτερη ερευνήτρια στο German Marshall Fund.

Ο Ζελένσκι αναμένεται να ανακοινώσει σύντομα τον αντικαταστάτη του. Τα περισσότερα ονόματα που έχουν κυκλοφορήσει μέχρι στιγμής προέρχονται από τον στενό κύκλο του προέδρου, αλλά όποιος και αν επιλεγεί, είναι απίθανο να έχει την ίδια εξουσία με τον Γερμάκ, τουλάχιστον αρχικά.

Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολο για έναν αποδυναμωμένο Ζελένσκι, ειδικά αν ακολουθήσουν περαιτέρω αποκαλύψεις από την έρευνα για τη διαφθορά. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να δώσει στην προεδρία του, η οποία έχει ήδη παραταθεί για περισσότερο από ένα χρόνο από το προγραμματισμένο τέλος της λόγω της αδυναμίας διεξαγωγής εκλογών κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού νόμου, την εισροή νέων ιδεών και την πιο συναινετική λήψη αποφάσεων που πολλοί έχουν ζητήσει.

«Υπάρχει μια πολύ ισχυρή ζήτηση στην ουκρανική κοινωνία για την αναθεώρηση του κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ του προέδρου και του λαού, καθώς και για την αναδιάρθρωση της σχέσης μεταξύ του προέδρου και του υπουργικού συμβουλίου και του κοινοβουλίου», δήλωσε ο Προκοπένκο.

Αν και ο Γερμάκ δεν έχει κατηγορηθεί για τίποτα μέχρι στιγμής, η έρευνα κατά της διαφθοράς απειλούσε να κυριαρχήσει στην ατζέντα των ειδήσεων και να οδηγήσει σε μια πλήρη κρίση, εν μέσω της αυξανόμενης δυσαρέσκειας του κοινού για τη διαφθορά. Η δημοτικότητα του Ζελένσκι είχε ήδη δεχτεί σοβαρό πλήγμα από το σκάνδαλο.

Πηγές: Guardian, New York Times, Washington Post