Πόσο θα διαρκέσει ο πληθωρισμός; Η απάντηση βρίσκεται στο παρελθόν

Το πιο αγαπημένο επίθετο της Federal Reserve, της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ σχετικά με τον πληθωρισμό ήταν το “παροδικό”, όπως στη φράση: Ο πληθωρισμός είναι παροδικός και οι αυξήσεις των τιμών θα πρέπει να είναι προσωρινές. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Ο ρυθμός του πληθωρισμού αυξάνεται απότομα από τον Αύγουστο του 2021 και επί ένα χρόνο βρίσκεται εκτός του κανονικού εύρους από 2 έως 4%. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε στο 8,5% για το έτος που έληξε το Μάρτιο ένα ποσοστό που είχε να εμφανιστεί από το Δεκέμβριο του 1981.

Έτσι, η Αμερικανική κεντρική τράπεζα έχει εγκαταλείψει το επίθετο «παροδικό» και επικεντρώνεται τώρα  σε έναν νέο όρο που τροποποιεί και προσδιορίζει τον πληθωρισμό: το επίθετο “παγιωμένος”. «Είναι δουλειά μας να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός αυτού του δυσάρεστα υψηλού χαρακτήρα δεν θα εδραιωθεί στην οικονομία», δήλωσε ο πρόεδρος της Fed Tζερόμ Πάουελ την περασμένη Τετάρτη, αμέσως μετά την ανακοίνωση της αύξησης των επιτοκίων κατά μισή μονάδα βάσης, απόφαση που στοχεύει  στην καταπολέμηση του πληθωρισμού.

Δεν είναι σαφές πώς ακριβώς μοιάζει ο παγιωμένος πληθωρισμός ή πώς θα ξέρουμε αν τον έχουμε φτάσει. Η Fed έχει δώσει γενικές και πολύ λίγες κατευθύνσεις αναφορικά στο χρόνο που προβλέπεται  ότι θα χρειαστούν οι αυξήσεις των επιτοκίων της για να μειώσουν τον πληθωρισμό. «Είναι ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον να προσπαθείς να δώσεις καθοδήγηση 60, 90 ημέρες νωρίτερα», είπε ο Πάουελ την περασμένη εβδομάδα. «Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που μπορούν να συμβούν στην οικονομία και σε όλο τον κόσμο».

Εκείνο που μισούν περισσότερο οι επενδυτές είναι η αβεβαιότητα, και καθώς τα αυξανόμενα επιτόκια πλήττουν τις αμερικανικές αγορές, θέλουν περισσότερη καθοδήγηση. Οι Αμερικανοί, οι οποίοι έχουν πληγεί σκληρά από την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και των τροφίμων ζητάνε να μάθουν πότε επιτέλους θα μπορέσουν να νιώσουν κάποια ανακούφιση, ειδικά εάν οι αυξήσεις των επιτοκίων της Fed θέσουν σε κίνδυνο την οικονομία παρασύροντάς την σε ύφεση.

Κοιτάζοντας πίσω:

Μια ματιά στο παρελθόν θα μπορούσε να προσφέρει κάποια χρήσιμη εικόνα.   Αν και οι τιμές ήταν σχετικά σταθερές τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, οι μεγάλες διακυμάνσεις δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο πριν από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η ιστορία και τα δεδομένα δείχνουν ότι οι τιμές αυξήθηκαν με πολύ γρήγορους ρυθμούς κατά τη διάρκεια του Α’ και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως αποτέλεσμα των περιορισμών της εποχής του πολέμου, αλλά μειώθηκαν και πάλι όταν η ειρήνη επανήλθε.

Στη δεκαετία του 1970, οι ΗΠΑ γνώρισαν τη μεγαλύτερη εξάπλωση του αυξημένου πληθωρισμού. Ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον κατάργησε το δολάριο από τον κανόνα του χρυσού και δύο απότομες αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου ώθησαν τους ρυθμούς πληθωρισμού στο 12,3% μέχρι τα τέλη του 1974. Η Fed άρχισε να ασκεί νομισματική πολιτική που έμεινε γνωστή ως “stop-go”. Ανέβαζε τα επιτόκια αναφοράς έως και 16% και στη συνέχεια  τα έριχνε  γρήγορα, και με αυτή τη μέθοδο δημιουργούσε έναν κύκλο στον οποίο τα αυξημένα επιτόκια δεν διατηρούνταν για αρκετό καιρό έτσι ώστε να τερματιστεί ο πληθωρισμός ή να αυξηθεί η ανάπτυξη.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο πρόεδρος της Federal Reserve Πολ Βόλκερ  τερμάτισε αυτή την πολιτική. Αύξησε τα επιτόκια και τα κράτησε υψηλά μέχρι να μειωθεί ο πληθωρισμός, ρίχνοντας τις ΗΠΑ σε ύφεση (τη δεύτερη της δεκαετίας) αλλά τελικά μειώνοντας οριστικά τους ρυθμούς πληθωρισμού, οι οποίοι παρέμειναν για τα επόμενα 40 χρόνια.

«Θαυμάζω τρομερά τον Βόλκερ» είπε ο Πάουελ την περασμένη εβδομάδα, όταν ρωτήθηκε για τις αλλαγές πολιτικής του. «Είχε το θάρρος να κάνει αυτό που πίστευε ότι ήταν σωστό».

Κοιτάζοντας το μέλλον:

Θα χρειαστούν λοιπόν σχεδόν 20 χρόνια και δύο υφέσεις για να επιστρέψουμε στην κανονικότητα; Ο Πάουελ σίγουρα δεν το πιστεύει. Η οικονομία είναι ισχυρή και τα δεδομένα για την ανεργία δεν μοιάζουν καθόλου με εκείνα της δεκαετίας του 1970, είπε ο Πάουελ. Πολλοί πιστεύουν ότι έχουμε ήδη σε μια κορύφωση του πληθωρισμού και οι αριθμοί αρχίζουν να εξομαλύνονται.

Οι αναλυτές μιλούν συχνά για τους φόβους του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας του 1970 και συγκρίνουν τις τρέχουσες καταστάσεις, όμως ο σημερινός πληθωρισμός προκαλείται από ένα μείγμα παγκόσμιας κρίσης, διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας και αύξησης της καταναλωτικής ζήτησης μετά το lockdown που έκλεισε την οικονομία.

«Η πληθωριστική περίοδος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είναι πιθανώς μια καλύτερη σύγκριση για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση σε σχέση με τη δεκαετία του 1970 και υποδηλώνει ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε γρήγορα να μειωθεί όταν οι αλυσίδες εφοδιασμού γίνουν πλήρως διαδικτυακές και τα επίπεδα ζήτησης μειωθούν», έγραψε το Σώμα των Οικονομικών Συμβούλων  του Λευκού Οίκου σε μια πρόσφατη Λευκή Βίβλο.

Ωστόσο, καθώς η ανάπτυξη επιβραδύνεται και οι αγορές πέφτουν, οι δύο φράσεις “στασιμοπληθωρισμός” και “αδιέξοδος  πληθωρισμός” εξαπλώνονται με αυξανόμενη συχνότητα.

Ορισμένοι επενδυτές πιστεύουν ότι η απάντηση βρίσκεται κάπου στη μέση.

«Αναμένουμε ότι ο πληθωρισμός των ΗΠΑ θα επιβραδυνθεί τα επόμενα δύο χρόνια, αλλά η πρόοδος θα είναι πολύ άνιση», έγραψαν σε πρόσφατο σημείωμα αναλυτές της Bank Of America. «Υπάρχουν ενδεικτικά στοιχεία για χαλάρωση των προκλήσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας και αναμένουμε μια κατάσταση δύο βήματα μπροστά, ένα βήμα πίσω τον επόμενο χρόνο». Αλλά αυτό δεν θα είναι ένας αγώνας διάρκειας δεκαετίας, προβλέπουν. Οι τιμές θα αρχίσουν να μειώνονται μέχρι το 2023.

Πηγή: CNN Business