Πώς ΕΕ και Κίνα μπορούν να οικοδομήσουν μια φιλόδοξη πράσινη συνεργασία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρειαστεί να προχωρήσει σε κάποια στρατηγική επιλογή όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης της κινέζικης κυριαρχίας της Κίνας στην πράσινη τεχνολογία. Αντί να εφαρμόζει αμυντική βιομηχανική πολιτική, ίσως θα πρέπει να προσπαθήσει να βρει κοινό στόχο με την Κίνα για το καθαρό από εκπομπές άνθρακα εμπόριο και τις επενδύσεις, χρησιμοποιώντας τα δυνατά της σημεία στη θέσπιση κανόνων και προτύπων για την προώθηση των οικονομικών συμφερόντων και των δύο πλευρών.

Νωρίτερα φέτος, η κινεζική εταιρεία CATL, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής μπαταριών στον κόσμο, παρουσίασε μια μπαταρία ηλεκτρικών οχημάτων ικανή να προσφέρει αξιοσημείωτη αυτονομία 520 χιλιομέτρων μετά από μόλις πέντε λεπτά φόρτισης. Η ανακοίνωση ήρθε ένα μήνα αφότου η BYD, ο κορυφαίος κατασκευαστής ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας, λάνσαρε το δικό της εξαιρετικά γρήγορο σύστημα φόρτισης. Και στην ηλιακή ενέργεια, τα νούμερα είναι συγκλονιστικά: οι κινεζικές εταιρείες μπορούν πλέον να παράγουν πάνω από 1.200 γιγαβάτ ηλιακών πάνελ ετησίως.

Αυτά τα επιτεύγματα είναι προϊόν της παγκόσμιας κούρσας της πράσινης τεχνολογίας, την οποία η Κίνα ηγείται με μεγάλη διαφορά. Κάποιοι το παρουσιάζουν ως πρόβλημα της υπερπροσφοράς από την Κίνα, ενώ άλλοι λένε ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν αναπτύσσει αυτές τις τεχνολογίες αρκετά γρήγορα.

Το σταυροδρόμι για την ΕΕ

Δεδομένου αυτού, η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια στρατηγική επιλογή. Μπορεί να απαντήσει με αμυντική βιομηχανική πολιτική: διασφαλίζοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, αυξάνοντας τους δασμούς και προσπαθώντας μάταια να καλύψει τη διαφορά.

Ή θα μπορούσε να σφυρηλατήσει μια κοινή ατζέντα ανταγωνιστικότητας, η οποία θα επέτρεπε στην Ευρώπη να χρησιμοποιήσει τα δυνατά της σημεία – τη θέσπιση κανόνων και τη δημιουργία συνασπισμών – για να διαμορφώσει το περιβάλλον ανάπτυξης, να ορίσει πρότυπα και να καθοδηγήσει τα πλαίσια πράσινων επενδύσεων.

Παρά την κατάρρευση των δεσμών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας τα τελευταία χρόνια, η ιδέα της συνεργασίας για το καθαρό εμπόριο και τις επενδύσεις δεν είναι τόσο απίθανη. Η κλιματική μετάβαση είναι η καθοριστική πολιτική και οικονομική πρόκληση του εικοστού πρώτου αιώνα. Και σε αυτό το μέτωπο, η ΕΕ και η Κίνα έχουν γίνει αλληλεξαρτώμενες: εάν η Ευρώπη καταβάλει τα κόστη για την απαλλαγή από τον άνθρακα, τα κινεζικά περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν να μείνουν αχρησιμοποίητα, ενώ η Κίνα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αντίποινα εάν αρνηθεί να συνεργαστεί ή να ευθυγραμμιστεί με τους παγκόσμιους κανόνες. Το ερώτημα τώρα είναι εάν μπορούν να διαμορφώσουν εποικοδομητικά την αλληλεξάρτησή τους.

Η αξιοποίηση του στενού παραθύρου για τη σύναψη μιας εταιρικής σχέσης για το κλίμα απαιτεί μια συμφωνία που να προωθεί τα βασικά οικονομικά συμφέροντα κάθε πλευράς. Για την ΕΕ, αυτό σημαίνει μείωση της εξάρτησης από τις κινεζικές εισαγωγές, ενώ για την Κίνα, σημαίνει διατήρηση της πρόσβασης σε μια αγορά εξαγωγών υψηλής αξίας εν μέσω ενός μεταβαλλόμενου παγκόσμιου εμπορικού περιβάλλοντος. Η επιτυχία απαιτεί ρεαλισμό και από τις δύο πλευρές.

Καθοριστικοί παράγοντες

Το κατά πόσον η ΕΕ και η Κίνα μπορούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Πρώτον, πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις απαιτήσεις τοπικού περιεχομένου. Η ΕΕ θα πρέπει να στοχεύσει στην εγχώρια παραγωγή τουλάχιστον 40% των πράσινων τεχνολογιών έως το 2030 – όχι μόνο της συναρμολόγησης με χαμηλές αμοιβές, αλλά και δραστηριοτήτων υψηλότερης αξίας όπως η έρευνα και η ανάπτυξη – για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας.

Δεύτερον, κάθε συνεργασία πρέπει να ανοίγει την πόρτα για κοινές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν βοηθήσει την Κίνα να φτάσει στα τεχνολογικά πρωτοποριακά επίπεδα και ήδη αναδύονται στους τομείς των μπαταριών και της αυτοκινητοβιομηχανίας της ΕΕ. Εάν δομηθούν σωστά, τέτοιες συνεργασίες μπορούν να αποφέρουν αμοιβαία οφέλη, ενώ παράλληλα θα ενσωματώσουν τη συνεργασία σε μακροπρόθεσμες βιομηχανικές στρατηγικές.

Τρίτον, τα εμπορικά μέτρα πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά. Ενώ η ΕΕ έχει επιβάλει δασμούς που φτάνουν έως και το 45,3% στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, τα εμπόδια στις εισαγωγές από μόνα τους δεν μπορούν να καλύψουν τα κενά ανταγωνιστικότητας. Στην καλύτερη περίπτωση, μπορούν να συμπληρώσουν πιο στρατηγικές πολιτικές προσπάθειες, όπως κανόνες τοπικού περιεχομένου και βιομηχανικές συνεργασίες. Εάν δεν εφαρμοστούν σωστά, θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν περαιτέρω την τεχνολογική θέση της Ευρώπης, αντί να της εξασφαλίσουν χρόνο για να προλάβει την Κίνα.

Τέταρτον, υπάρχει ανάγκη για δομημένα προγράμματα κινητικότητας. Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αρχίσει να περιορίζουν τις βίζες για τους Κινέζους μηχανικούς. Αυτό είναι κοντόφθαλμο. Η δυνατότητα στις ευρωπαϊκές εταιρείες να φιλοξενούν κινέζικα ταλέντα και αντίστροφα θα διασφάλιζε ότι η Έρευνα και Ανάπτυξη και ο σχεδιασμός, όχι μόνο η τελική συναρμολόγηση, θα πραγματοποιούνται στην Ευρώπη.

Τελικά, η εύρεση ενός τρόπου συνεργασίας στις προσπάθειες απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές θα απέφερε οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη και για τις δύο πλευρές. Η συνεργασία με την Κίνα θα ενίσχυε την ανθεκτικότητα της ΕΕ, θα ενίσχυε τον βιομηχανικό της τομέα και θα εδραίωνε την Ένωση ως ηγέτη στην καθαρή τεχνολογία. Η Κίνα θα ήταν σε θέση να απαλλαγεί από τα πλεονάζοντα πράσινα αγαθά, να εξασφαλίσει πρόσβαση στην αγορά και να σηματοδοτήσει στον κόσμο ότι, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρονται από τη δράση για το κλίμα, παραμένουν αφοσιωμένες στην πράσινη ανάπτυξη.

Το κοινό συμφέρον

Η ΕΕ και η Κίνα είναι πιο ευθυγραμμισμένες από ό,τι πολλοί αντιλαμβάνονται. Και οι δύο είναι καθαροί εισαγωγείς ορυκτών καυσίμων. Και οι δύο είναι σημαντικοί παραγωγοί τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών άνθρακα και, ως εκ τούτου, έχουν συμφέρον να διατηρήσουν την παγκόσμια ζήτηση για πράσινα προϊόντα. Και, εν μέσω αυξανόμενης αβεβαιότητας, και οι δύο έχουν στοιχηματίσει στην ενεργειακή μετάβαση ως την πιο βιώσιμη οδό προς την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία.

Αυτό το παράθυρο ευκαιρίας δεν θα παραμείνει ανοιχτό για πάντα. Καθώς τα επιστημονικά και πολιτικά χρονοδιαγράμματα συγκλίνουν, οι επόμενοι μήνες είναι κρίσιμοι για να παραμείνει ο κόσμος σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου του 1,5 °C που έχει τεθεί στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής ΕΕ-Κίνας έθεσε τις βάσεις για στενότερη συνεργασία στον τομέα της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ωστόσο, καθώς αυξάνεται η πίεση για την υποβολή κλιματικών στόχων για το 2035 ενόψει της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP30) του Νοεμβρίου στο Μπελέμ, η επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου της ΕΕ τον Σεπτέμβριο, υπό τη δανική προεδρία, θα είναι καθοριστική.

Καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες – κυρίως η Γαλλία – πιέζουν για ένα σαφέστερο βιομηχανικό και επενδυτικό σχέδιο πριν δεσμευτούν για έναν ισχυρό στόχο μείωσης των εκπομπών έως το 2035, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ πρέπει να καταρτίσουν ένα πλαίσιο για τον μετασχηματισμό της βιομηχανίας στη σύνοδο κορυφής του Σεπτεμβρίου. Ένα σημαντικό μέρος αυτού του σχεδίου θα είναι ο τρόπος με τον οποίο το μπλοκ θα συνεργαστεί με την Κίνα.

Ο ασιατικός γίγαντας θα πρέπει επίσης να πετύχει έναν φιλόδοξο στόχο εκπομπών για το 2035, ο οποίος να ευθυγραμμίζεται με τον στόχο μηδενικών εκπομπών το 2060. Αυτό σημαίνει μείωση περίπου 30% από τις μέγιστες εκπομπές, οι οποίες αναμένεται να επιτευχθούν αυτήν τη δεκαετία. Αυτό θα ενίσχυε τη διεθνή αξιοπιστία του Πεκίνου και θα βοηθούσε στη δημιουργία χώρου για έναν ισχυρό στόχο της ΕΕ.

Τόσο η Ευρώπη όσο και η Κίνα έχουν στοιχηματίσει το μέλλον τους στην πράσινη ανάπτυξη. Για να την καταστήσουν κερδοφόρο και να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη της απαλλαγής από τον άνθρακα, πρέπει να βρουν κοινό στόχο για το καθαρό εμπόριο και τις επενδύσεις – έναν από τους λίγους τομείς όπου το στρατηγικό συμφέρον και τα παγκόσμια δημόσια αγαθά εξακολουθούν να συγκλίνουν.

Πηγή: Project Syndicate