Πάπας Βενέδικτος XVI: η Εκκλησία αρχίζει να ζει σαν να μην υπήρχε καθόλου Θεός!

«Είναι ακόμα δυνατό να κοιτάξουμε το μέλλον με ελπίδα; Πώς αναζητάται το φως στο σκοτάδι του σήμερα; Σε αυτές τις ερωτήσεις απαντά ο πάπας Βενέδικτος στο βιβλίο του “Η Πίστη μου”.

Πιο πρόσφατα, η παγκοσμιοποίηση διέδωσε στοιχεία δυτικού υλισμού και ατομικισμού σε όλους τους πολιτισμούς. Η φόρμουλα «σαν να μην υπήρχε ο Θεός», γίνεται όλο και περισσότερο τρόπος ζωής. Οι πηγές αυτού του φαινομένου πρέπει να αναζητηθούν σε ένα είδος υπερηφάνειας της λογικής – που κατά τα άλλα δημιουργήθηκε και αγαπήθηκε από τον Θεό – που, αναγνωρίζοντας ότι είναι αυτάρκης, κλείνεται στον στοχασμό και στην αναζήτηση μιας ανώτερης αλήθειας. Το φως της λογικής αντικαθιστά γρήγορα το φως της πίστης, το φως του Θεού.

Μερικές φορές το εύκολο χρήμα ή, χειρότερα, η αλαζονεία για να μπούμε στη θέση του Δημιουργού αποδεικνύονται καθοριστικά. Είναι ένα είδος υβριδίου λογικής που μπορεί να πάρει μια μορφή επικίνδυνη για την ανθρωπότητα. Η επιστήμη από μόνη της δεν μπορεί να δημιουργήσει ηθικούς κανόνες, μπορεί μόνο να τους υιοθετήσει και να τους θεωρήσει απαραίτητους για την αποφυγή πιθανών διαστροφών. Σε αυτό το πλαίσιο, η φιλοσοφία και η θεολογία γίνονται ένα απαραίτητο εργαλείο που αξίζει να χρησιμοποιηθεί, ώστε η επιστήμη να μην παρεκκλίνει σε ένα δρόμο γεμάτο απρόβλεπτες στροφές και παγίδες. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η έρευνα πρέπει να περιοριστεί ή ότι μια τεχνική δεν μπορεί να παράγει περισσότερα εργαλεία. Μάλλον, πρόκειται για τη διατήρηση του αισθήματος ευθύνης που έχει η λογική και η πίστη για την επιστήμη, έτσι ώστε η επιστήμη να συνεχίσει να αξιοποιείται στην υπηρεσία του ανθρώπου.

Αποδεικνύεται ότι ο λόγος μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δύο τρόπους, όπως μπορεί κανείς να είναι σοφός ή μωρός με δύο τρόπους.

Υπάρχει ένας τρόπος χρήσης του λόγου που θα τον έλεγα αυτόνομο. Ένας τέτοιος νους θέτει τον εαυτό του πάνω από τον Θεό σε μια ολόκληρη σειρά επιστημών, ξεκινώντας από τις φυσικές επιστήμες, όπου γενικεύεται η μέθοδος που αποδεικνύεται κατάλληλη για τη μελέτη της ύλης. Σε αυτή τη μέθοδο ο Θεός δεν χωράει, άρα δεν υπάρχει. Παρόμοιο είναι και στη θεολογία: ένα δίχτυ ρίχνεται στα νερά των Γραφών, το οποίο επιτρέπει μόνο ψάρια συγκεκριμένου μεγέθους να πιαστούν. Οτιδήποτε το υπερβαίνει είναι εκτός διχτυού, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει. Έτσι, το μεγάλο μυστήριο του Ιησού, του Υιού του Θεού που έφτιαξε τον άνθρωπο, ανάγεται στον ιστορικό Ιησού: μια τραγική φιγούρα, ένα φάντασμα χωρίς σάρκα και οστά, κάποιος που παρέμεινε στον τάφο και στην πραγματικότητα πέθανε. Αν και αυτή η μέθοδος καθιστά δυνατή την σύλληψη ορισμένων ψαριών, αποκλείει ένα μεγάλο μυστήριο, γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται το μέτρο για τον εαυτό του. Είναι περήφανος και, ταυτόχρονα, εξαιρετικά ανόητος, γεγονός που τον κάνει να απολυτοποιεί μεθόδους ανεπαρκείς σε μεγάλες πραγματικότητες. Παίρνει την ίδια ακαδημαϊκή στάση με τους σοφούς που απάντησαν στους Τρεις Βασιλιάδες: αυτό δεν με αφορά, μένω κλειδωμένος στη ζωή μου και δεν με νοιάζει. Αυτό το είδος εξειδίκευσης βλέπει κάθε λεπτομέρεια, αλλά χάνει από τα μάτια του το σύνολο.

Υπάρχει επίσης ένας άλλος τρόπος χρήσης της λογικής, του να είσαι σοφός: ο τρόπος ενός ανθρώπου που ξέρει ποιος είναι, αναγνωρίζει το μέτρο και το μεγαλείο του και ανοίγεται με ταπεινοφροσύνη στη νέα δράση του Θεού. Έτσι, αποδεχόμενος τη μικρότητά του, γίνοντας τόσο μικρός όσο πραγματικά είναι, φτάνει στην αλήθεια. Χάρη σε αυτό, το μυαλό χρησιμοποιεί επίσης όλες τις δυνατότητές του και αντί να ξεθωριάζει, επεκτείνεται και γίνεται μεγαλύτερο.

Μετάφραση – Επιμέλεια: Μαλγκοζάτα Ολσέφσκι

( Ο Βενεδίκτος θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους της Καθολικής Εκκλησίας)